Hoe kinderen reageren op een scheiding is afhankelijk van verschillende factoren. Leeftijd, karakter en veerkracht van het kind spelen hierbij een grote rol. Een kleuter reageert niet op dezelfde manier als een kind dat al naar de lagere school gaat of een tiener. Welke rol kan je als grootouder vervullen om kinderen te helpen bij een scheiding?
Ook bij het ‘schoolkind’ bestaan er verschillen. Tussen 6 en 9 jaar kan een kind al beter oorzaak en gevolg begrijpen, maar ze kunnen de complexe situatie niet in een keer verwoorden of verwerken. Prille tieners (tussen 10 en 12 jaar) kunnen daar beter mee overweg, maar zij stuiten op een ander probleem: ze willen erbij horen en alles onder controle hebben. En dat is nu net wat een scheiding in de war schopt.
Kinderen helpen bij scheiding
Voor grootouders kan hier een grote rol zijn weggelegd. Hoe kan je kinderen tussen 6 en 9 jaar steunen bij een scheiding van hun ouders?
1) Bied een veilige en voorspelbare omgeving
Simpelweg zodat een kind tot rust kan komen. Geen extra zorgen, geen vragen, geen problemen, lekker leuk naar omi en bompa!
2) Stimuleer leren en huiswerk
Vang je de kinderen na school op, besteed dan extra aandacht aan huiswerk. In die eerste leerjaren wordt de basis gelegd om dingen eigen te maken en te kunnen leren. Daaruit putten kinderen het zelfvertrouwen om ‘groot’ te worden, en te groeien. Een scheiding kan dit proces verstoren, vandaar het belang aan extra stimulatie. Iets dat de ouders er in eerste instantie niet altijd meer kunnen bijnemen.
LEES OOK > Hoe kunnen grootouders hun kleinkinderen helpen bij een scheiding?
3) Breng duidelijkheid en overzicht
Kinderen van deze leeftijd kunnen in grote mate begrijpen waarom hun ouders uit elkaar gaan en wat de gevolgen zijn. Dat wil niet zeggen dat ze het aanvaarden: zo zullen veel kinderen blijven hopen dat hun ouders terug samen zullen komen.
Tegelijk hebben ze nog veel nood aan duidelijkheid: waarom wordt er gescheiden, wat gaat er gebeuren en wanneer? Bij wie gaan ze wonen, wie voert hen naar school of hun hobby? Wanneer zien ze de andere ouder?
Een kalender kan hun leven overzichtelijk en voorspelbaar maken, dat biedt rust.
4) Laat emoties toe
Wat bij de ouders niet kan, kan bij grootouders wel: emoties de vrije loop laten, zeggen wat ze denken. Geef daar ruimte aan: laat de emoties zijn en probeer niet op alles te reageren. Schenk hen het vertrouwen dat je niet alles doorvertelt.
Duiken er herhaaldelijk vragen of problemen op, of dreigt het fout te gaan, spreek dan met het kind af wat jij of jullie samen aan de ouder kunnen vertellen.
Sommige grootouders beginnen liever niet over de scheiding vanuit het idee het kind ook eens niét aan de situatie te laten denken. Dat kan voor bepaalde kinderen of situaties goed zijn. Maar wacht niet altijd tot je kleinkind er zelf over begint. Een extra zetje (‘Hoe gaat het met jou?’ of ‘Hoe voel jij je bij de scheiding?’) kan zo af en toe nodig zijn.
5) Reageer op ongewenst gedrag
Ongepast gedrag kan voortvloeien uit de onzekerheid rond de nieuwe leefsituaties na de scheiding. Dat is begrijpelijk, maar je hoeft het niet te pikken. Het kind is nu taalvaardiger: je kan hem al uitleggen waarom bepaald gedrag niet gewenst is.
Geef daarbij ook handvaten over hoe het zich wel kan uiten. Niet iedereen is taalvaardig genoeg om de complexe storm van emoties en zorgen te uiten. Merk je dat de frustratie opbouwt en een fysieke uitlaatklep nodig heeft, leer je kleinkind dan zich te richten op iets onbreekbaar, zoals slaan op een kussen. Ook fysieke activiteit aanmoedigen kan een uitlaatklep zijn voor het kind.
LEES OOK > De rol van grootouders bij een scheiding: ‘Grootouders spelen belangrijke rol bij verwerkingsproces’
Valkuilen
Kinderen rouwen niet aan één stuk door. Ze kunnen verdriet afwisselen met uitbundig spelen of gelukkig zijn. Dat is normaal, maar mag je niet van de wijs brengen: het betekent niet dat ze niet meer met de scheiding bezig zijn, noch dat ze het hebben verwerkt.
Het gebeurt dat kinderen eerst heel goed met de scheiding lijken om te gaan, om ‘last’ te beginnen hebben van de situatie eens de rust een beetje is weergekeerd. Ook dat is niet onlogisch: pas als de omgeving veilig is, is er ruimte voor emoties en verwerking. Maar de link tussen de scheiding en de emoties, slechtere schoolresultaten of gedragsproblemen wordt niet altijd (onmiddellijk) gemaakt.
Verwerkingsproces
Dat verwerkingsproces verloopt in verschillende fases, waarbij elke confrontatie met het verlies voor een nieuwe opstoot kan zorgen, ook jaren later.
Als grootouder doe je er goed aan hier oog voor te hebben en niet de boodschap te geven dat het nu wel ’tijd’ is om zich aan te passen of ermee te leren leven. Vaak hebben de emoties jaren gewacht om te kunnen verwerkt worden. Een scheiding is voor de kleinkinderen niet voorbij omdat hun ouders de definitieve papieren hebben getekend.
Boeken kunnen helpen om emoties onder woorden te brengen of het proces duidelijker te maken.
LEES OOK > Boekentips voor kinderen tussen 6 en 12 over scheiden
Kleinkind in twee huizen
Het dossier ‘Kleinkind in twee huizen’ kwam er omdat we als Gezinsbond merkten dat grootouders zich zorgen maken wanneer hun kinderen en kleinkinderen met een scheiding worden geconfronteerd.
Ook zijn ze op zoek naar manieren om hen te ondersteunen, informatie over echtscheidingen en die rol die zij daarin kunnen spelen. In dit dossier brengen we tips voor steun en begeleiding samen, voor jezelf, voor je kind én voor je kleinkind(eren).
Wil je het Magazine voor GROOTouders ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 04/09/2019, laatste update op: 08/02/2023Tags: echtscheiding