Muziek kan tot rust brengen en troosten. Soms zorgt ze voor onversneden verdriet en soms voor puur geluk. Ze kan opwindend zijn en heftig, te luid en te druk maar meestal is ze gewoon amusant en plezant. Eén ding mag duidelijk zijn: muziek doet wat met een mens. Hoe geef je de liefde voor liedjes door aan je kleinkinderen en hoe kan je samen muziek beleven? We leggen onze partituur vol vragen voor aan een man die geweldig geboeid is door muziek én door mensen, Mark Reybrouck.
Mark Reybrouck is muziekpsycholoog en emeritus professor aan KU Leuven en gastprofessor aan UGent.
Muziek als extraatje
De liedjes waar je als grootouder het liefst naar luistert, zijn vaak niet te vergelijken met de hits die je kleinkinderen graag horen. Is het een goed idee om hen af en toe kennis te laten maken met jouw muzieksmaak?
‘Een héél goed idee! Kruip daarbij zeker niet in de onderwijzende rol: “Nu zal ik je eens laten horen wat écht goeie muziek is!” Nee, blijf gewoon de oma of opa en vraag of ze eens een liedje willen horen van toen jij jong was. Op die manier zullen je kleinkinderen er interesse voor hebben.
Da’s net het fijne aan grootouder zijn: je draagt niet “de last” om die kinderen op te voeden, maar je kan aan hun opvoeding wel wat leuke extraatjes toevoegen. Net zoals je recepten van vroeger doorgeeft aan de volgende generaties, doe je dat ook met muziek. Je kan je kleinkinderen niet dwingen om bepaalde muziek goed te vinden maar je kan hen wel een beetje triggeren en intussen iets waardevols meegeven. (knipoogt) Maar laat dat laatste vooral een verborgen agenda zijn.’
LEES OOK > Muzikale opa Jan De Smet: ‘Onze kleinkinderen krijgen voor hun verjaardag een liedje cadeau’
Misschien is het boeiend om omgekeerd ook open te staan voor hún muziek?
‘Zeker weten! Als musicoloog ben ik bijna verplicht om K3 niet goed te vinden, maar mijn tolerantie tegenover dat genre is de laatste jaren erg vergroot. Het is zelfs omgeslagen naar een soort van respect.
Ook in de muziekwetenschap is het onderscheid tussen de “hoge” en “lage” muziekcultuur al erg vervaagd. Men doet de laatste jaren niet meer zo denigrerend over die zogezegd minder hoogstaande muziek. Want hoewel K3-liedjes heel meezingbaar en eenvoudig zijn, is het toch een kunst om ze zo te componeren. Grote componisten hadden vaak veel moeite met hun meest eenvoudige composities, maar het zijn vaak hun mooiste.
Dus ja, sta open voor de muzieksmaak van je kleinkinderen en neem die au sérieux. Drumt je kleinzoon van vijftien graag op heavy metal? Respecteer dat, ook al is het niet meteen jouw smaak. Misschien kan je zelfs eens met hem mee drummen! Het is de ideale manier om hem nog beter te leren kennen én het zal je zelf ook jong houden.’
Familieorkest
Oh ja, samen met je kleinkinderen muziek kunnen maken, hoe fijn moet dat zijn!
‘Muziek is ideaal om mensen van verschillende generaties te verbinden. Muziek maakt dopamines vrij. Wel, als je het samen met anderen beleeft, wordt dat effect nog groter. Het is ongelooflijk prettig om te doen en het heeft voor alle partijen alleen maar voordelen. Kinderen beseffen: “Oh waw, mijn oma is helemaal niet zo saai als ik dacht, kijk hoeveel plezier ze maakt!”, en grootouders staan er versteld van hoe grappig en gevat hun kleinkinderen zijn.
Een jamsessie, een muzieknamiddag in familieverband: het gebeurt heel weinig maar het is ontzettend waardevol. Waarom zou je dat niet eens organiseren? Vraag aan iedereen om een instrument mee te brengen en ga samen wat improviseren!’
Klinkt geweldig, maar niet elk familie is even muzikaal …
‘Dat hoeft ook niet. Iedereen kan neuriën of op een tamboerijn slaan! En misschien wil je kleinkind gewoon op de schoot van opa zitten en wat meeklappen. Het mag vooral niet “van moetens” zijn, anders zorgt het misschien voor een trauma, zoals bij mij. Ik had als kind een fijn stemmetje waarvoor ik me schaamde, maar toch moest ik voor een publiek zingen. Vreselijk vond ik dat, en ik heb sindsdien nooit meer gezongen.
Hou het dus vooral vrijblijvend en geniet van het vrolijke contact dat ontstaat wanneer jullie samen met muziek bezig zijn. En als er in je familie mensen zijn met een andere cultuur en een andere taal, kan dat net een goeie manier zijn om elkaar beter te begrijpen.
Omdat muziek zoveel positieve effecten heeft op het mentale welzijn van jong en oud, zou ik ervoor pleiten om daar bij de Gezinsbond werk van te maken. Organiseer eens een muzikale dag waarop grootouders, ouders en kleinkinderen samen kunnen zingen, begeleid door echte muzikanten. Succes gegarandeerd!’
Goed plan, ik geef het door aan mijn collega’s!
Zing, kindje zing
Een bijzondere vorm van muziek die je met piepjonge kleinkinderen kan delen, is wel het wiegeliedje …
‘Ik ben blij dat je daarover begint, want wiegeliedjes zijn ontzettend fascinerend. Doorheen de geschiedenis hebben mensen van over heel de wereld ontdekt dat baby’s rustig en gelukkig worden als je op een tedere, muzikale manier met hen praat. Zo zijn wiegeliedjes ontstaan.
En niet alleen baby’s komen tot rust als ze gesust worden door zachte muziek. Uit onderzoek weten we dat ons lichaam er bijzonder veel deugd van kan hebben als we naar de juiste liedjes luisteren. Die liedjes geven ons troost en kippenvel, en dat kan evengoed iets van John Lennon of ABBA zijn als een traag klassiek adagio. Wat ze allemaal gemeen hebben: muzikaal lijken ze erg goed op de structuur van het wiegelied.’
Oké, een wiegeliedje zingen voor je kleinkind is dus een heel goed idee! Maar geldt dat ook als je vindt dat je gezang nergens op lijkt?
‘Heb je kindjes van een kleuterklas al eens samen horen zingen? Dat lijkt er niet op, maar het kan hen niet schelen en ze amuseren zich geweldig. Kinderen kennen nog geen waardeoordeel. Het is pas als je het gevoel hebt dat je beoordeeld wordt, dat er schaamte komt en angst om te mislukken. En zo wordt al het plezier van het zingen weggenomen.
Ik ben zeker geen voorstander van een te vrije opvoeding, maar als je muzieklessen herleidt tot examens afleggen en stress op het podium, krijg je het effect dat mensen er met veel goesting aan beginnen maar snel gedemotiveerd raken en dus afhaken. Het komt erop aan dat het leuk is.
Denk maar aan de studentencantussen waar iedereen halfdronken is, daar wordt uit volle borst gezongen en gelachen en trekt niemand zich iets aan van valse noten. Het plezier staat voorop, niet de perfectie. “Ik ben er niet goed in dus ik doe het niet”, is een foute opvatting. Zing maar voor je kleinkind, en geniet ervan!’
LEES OOK > Zingen voor je baby: de voordelen
Het volledige interview met Mark Reybrouck verscheen in het Magazine voor GROOTouders (nr. 11, 2021). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 23/12/2021