‘Mijn kleinkinderen eten nooit hun bord leeg en zijn moeilijke eters. Wat kan ik doen?’ Het is een van de vele vragen die eetexpert An Vandeputte geregeld van grootouders te horen krijgt. ‘Tot de leeftijd van zes jaar heeft elk kind een ingebouwd kompas als het over eten gaat: als ze honger hebben, eten ze en als ze geen honger hebben, laten ze hun bordje staan. We hoeven ons daarover dus eigenlijk geen zorgen te maken,’ stelt ze meteen gerust.
An Vandeputte is psychologe, therapeute en coördinator van Kenniscentrum Eetexpert.
Veel grootouders zitten met vragen over het eetgedrag van hun kleinkind. Hoe verklaar je dat?
An Vandeputte: ‘In onze samenleving gaat er sowieso veel aandacht uit naar je lichaamsgewicht. Je wil als oma of opa dan ook niet dat je kleinkind te dik of te dun wordt.
Toch weten we intussen dat ‘gezond eten’ meer is dan alleen maar calorieën tellen. Als je te veel vanuit het hoofd met eten bezig bent, loop je zelfs het risico op een eetstoornis.
Daarom zet de overheid al heel wat jaren in op een gezonde leefstijl, wat veel ruimer gaat dan alleen maar eten. En met succes: het aantal kinderen met overgewicht blijft in ons land vrij stabiel.
Op zich is er niks zo natuurlijk als eten. Maar zoals een kind leert slapen of stappen, moet het ook bij eten een paar basisvaardigheden aanleren.’
LEES OOK > Hoe kan je je tiener gezonder doen eten?
Wat bedoel je precies met het aanleren van die basisvaardigheden?
‘We horen vaak deze klachten van grootouders: “Mijn kleinkind lust geen witloof”, “Ik moet hem telkens verplichten om zijn groenten op te eten” of “Zij wil geen vlees eten”.
In plaats van je in zulke discussies vast te rijden, zet je beter in op goede ‘eetcompetenties’. Die vatten we samen met deze vier G’s: Genoeg, Gezellig, Gevarieerd én Gezond.
Dat een maaltijd gezellig mag zijn, daar zijn de meeste grootouders van overtuigd. Ook groeit het besef dat je best zorgt voor gevarieerd en gezond eten op dat bordje.
Maar met die ‘genoeg’ worstelen nogal wat oma’s en opa’s. Want wanneer heeft hun kleinkind genoeg gegeten? Vorige generaties zijn opgevoed met de gedachte dat ‘flink eten’ voor een kind ook betekent dat je je bordje helemaal leeg eet.
Tegelijk was veel eten een manier om dankbaar te zijn voor de lekkere maaltijd die – in de meeste gezinnen althans – mama bereid had.
Maar vandaag bekijken we dat helemaal anders. Maak je dus vooral niet te veel zorgen over de vraag of je kleinkind nu al dan niet genoeg gegeten heeft.’
LEES OOK > Help, mijn peuter weigert te eten!
Op welke manier is onze kijk op flinke en moeilijke eters veranderd?
‘We richten onze aandacht nu vooral op de leeftijd en de groeifase van een kind. Als een kleuter een periode wat minder eet, is dat heel normaal binnen de ontwikkeling.
Op die leeftijd groeit een kind trager en heeft het even wat minder eten nodig. Een kind jonger dan zes jaar heeft een ingebouwd kompas, waardoor er medisch gezien geen risico’s zijn dat het te weinig zou eten.
Bied dus gewoon een gevarieerd bordje aan en zie dan hoeveel je kleinzoon of -dochter ervan eet. En als ze eens iets niet lusten, hoef je daar geen probleem van te maken.
Wat wel belangrijk is: tussen vijf en acht jaar is het nodig dat hun smaakaccordeon beetje bij beetje opengetrokken wordt. En dat doe je alleen door af en toe iets nieuws op tafel te zetten.
Om daarin een goed evenwicht te vinden, is de voedingsdriehoek onze voornaamste leidraad.’
Hoe belangrijk is de rol van grootouders bij eten?
‘Misschien vragen je kleinkinderen altijd naar die balletjes in tomatensaus, hun favoriete gerecht als ze op bezoek komen. Ze weten ook dat niemand die balletjes beter kan klaarmaken dan jij.
Toch is het een gemiste kans als je hen niet verleidt tot andere smaken. Meestal zijn kinderen daar ook toe bereid.
Combineer die balletjes dus een keertje met worteltjes uit jullie moestuin, want die smaken toch helemaal anders dan de wortelen uit de supermarkt.
Zeg dan dat ze die worteltjes echt eens moeten proeven, maar hou het vooral ontspannen en maak er geen krampachtige strijd van.
Ook op dit terrein ben je een belangrijk rolmodel dat samen met de ouders de vaardigheden van een kind versterkt. Jouw extra troef: je kunt er met net iets meer geduld en relativering naar kijken.’
LEES OOK > Tips voor creatieve en gezonde tussendoortjes voor je peuter
Hoe druk moeten we ons maken om moeilijke eters?
‘Bij al wat oudere kleinkinderen die moeilijke eters zijn, schep je gewoon wat minder op. Als grootouder zet je daar best niet te veel druk op.
Blijf vooral trouw aan je eigen stijl qua maaltijden. Maak één gerecht voor iedereen en zet er dan een extraatje bij, bijvoorbeeld een variatie aan groenten voor de vegetariërs.
Begin vooral niet voor iedereen een eigen potje te koken, tenzij daar medische redenen voor zijn.
Tussen die drie maaltijden moet het maagje van je kleinkind kunnen rusten. Geef daarom niet voortdurend tussendoortjes, want dat is voor een kind alleen maar verwarrend.
Als richtlijn hanteren we – naast de drie hoofdmaaltijden – twee à drie tussendoortjes of ongeveer om de drie uur iets eten. Af en toe een snoepje moet natuurlijk kunnen, maar dan als een van die tussendoortjes.’
LEES OOK > Boekentip voor moeilijke eters: ‘Ketchup is een groente’
Heb je tot slot nog een laatste tip?
‘Hou de maaltijden zo gezellig mogelijk. Het zijn mooie momenten om samen te beleven. En vergeet niet: ook als grootouder speel je een belangrijk rol als het gaat over het voorleven van een gezonde leefstijl, wat veel ruimer gaat dan alleen maar gezond eten.
Vertel daarom ook hoeveel deugd dit je allemaal doet: voldoende bewegen op een dag, tevreden zijn met je lichaam, een goed slaappatroon uitbouwen en je emoties oké vinden.
Al die zaken dragen samen bij aan een gezond lichaam én een gezonde geest.’
Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders (nr. 7, 2020-2021). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 07/01/2021