De rol van grootouder betekent soms al zoeken naar invulling of aftasten van grenzen. Voor grootouders in een nieuw samengesteld gezin is dat nog meer zo, of je nu zelf een nieuwe partner met kleinkinderen krijgt of de nieuwe partner van je gescheiden kind kinderen heeft. Plots ben je een plusoma of plusopa: wat nu?
Grootouders in een nieuw samengesteld gezin
De rol van grootouders in een nieuw samengesteld gezin komt voor sommigen natuurlijk. Voor anderen is het zoeken, aftasten en wachten. Verschillende factoren bepalen dit proces: op welk moment in het rouwproces rond de scheiding word je ‘plusoma’ of ‘plusopa’? Hoe oud zijn de kleinkinderen? Hebben ze al een goede relatie met hun biologische grootouders of net niet? Ook jouw emoties rond de scheiding en eventueel gemis van je ex-schoonkind spelen een rol.
Die emoties moeten een plaats kunnen krijgen. Als het niet openlijk is, dan wel binnen je eigen relatie of ten minste voor jezelf. Je kan niets forceren, niet bij jezelf, niet bij je nieuwe schoonkind en niet bij de pluskleinkinderen. De kinderen zelf zijn meestal ook nog volop bezig met het verwerken van de scheiding, de aanvaarding van hun pluspapa of -mama en missen ook vaak hun andere biologische ouder.
LEES OOK > Zo ervaren ouders het nieuws dat hun kind gaat scheiden
Verschil of niet?
Voor sommigen ‘voelen’ de pluskleinkinderen anders dan de eigen kleinkinderen. Of ze stellen vast dat ze minder aanvaarden van de pluskleinkinderen. Andere grootouders willen niet horen van een verschil. Ook die ervaring kan door verschillende factoren worden beïnvloed, zoals leeftijd van de pluskleinkinderen, volgorde eigen kleinkinderen-pluskleinkinderen en de tijd die al is verstreken.
Relatietherapeute Ilse Reynders merkt dat veel grootouders dat ‘emotieverschil’ niet aanvaarden. Nochtans is dat niet abnormaal, zeker niet als de pluskleinkinderen er later bijkomen. ‘Met je biologische kleinkinderen deel je al een heel verhaal, terwijl er een nieuw hoofdstuk begint met je stiefkleinkinderen.’
Die emotie negeren of ontkennen heeft niet veel zin: ook de pluskleinkinderen zelf zullen aanvoelen dat er ergens niet klopt.
Hoe pak je het wel aan?
1. Welkom heten
Laat de pluskleinkinderen voelen dat ze welkom zijn, dat je hen aanvaardt zoals ze zijn. Door bijvoorbeeld ook hun verjaardag te vieren, door een cadeautje te voorzien met Sinterklaas of kKerst, door ze uit te nodigen. Zelfs al zoeken ze weinig toenadering, dat kan veranderen als ze voelen dat ze welkom zijn.
2. Ruimte geven
Het is normaal dat het even duurt voor je een connectie of band hebt met je pluskleinkinderen. Verwacht niet te veel, van jezelf of van hen. Geef Ttijd en ruimte om gevoelens en vertrouwen te laten groeien. Maak samen een uitstap of speel een spelletje: iets ongedwongen, dat je de kans geeft hen beter te leren kennen.
3. Afstand houden (maar niet te veel)
Hou zelf in het begin een zekere (lichamelijke) afstand tot het kind: kussen en knuffels worden als raar ervaren in het begin, kietelspelletjes kunnen een grens overschrijden. Te hard je best doen kan verstikkend overkomen voor het kind of net als ‘fake’ ontmaskerd worden. Sommige grootouders slaan hierin door en weigeren een relatie met de pluskleinkinderen aan te gaan, veelal uit schrik dat het weer fout loopt.
Mik op een respectvolle relatie: dat is altijd een goede basis.
4. Neutraal blijven
Een moeilijke, maar wel een belangrijke: als grootouder probeer je zoveel mogelijk neutraal te blijven naar de (plus)kleinkinderen toe. Probeer niet je kind te verdedigen, en doe al helemaal geen uitspraken over de andere biologische ouder. Grootouders (ook plusgrootouders) zijn bij een scheiding vaak een veilige haven, waar rust kan gevonden worden. De neutrale positie versterkt dat.
5. Naam kiezen
Hoe zal je genoemd worden? Veel plusgrootouders stellen zich voor met hun voornaam. Zeker oudere kinderen kunnen appreciëren dat de sociale relatie niet wordt geforceerd. Als je zelf pluskinderen hebt die kinderen krijgen, ligt de zaak anders. Oma en opa plus voornaam is een optie. Of er wordt gekozen voor een variant: oma en opa voor de biologische grootouders, en omi en bompa voor de plusgrootouders bijvoorbeeld.
LEES OOK > Reacties van plusoma’s en plusopa’s op stiefkleinkinderen
Gevoelige kwestie
Feit is wel dat deze plusgrootoudernaam gevoelig ligt, op verschillende vlakken. Als je niet wordt voorgesteld evenveel grootouder te zijn, wordt dat als kwetsend ervaren, zeker als je al vele jaren meedraait in de familie. Anderzijds zijn ook biologische grootouders gevoelig voor de ‘titel’ van de plusgrootouders: sommigen zien graag een verschil of vinden dat ze ‘niet echt’ grootouder zijn.
Omgaan met de omgeving
Alsof een nieuw samengesteld gezin nog niet ingewikkeld genoeg is, krijg je ook nog te maken met opmerkingen van de omgeving. Een sms’je met ‘proficiat met je eerste echte kleinkind’ bijvoorbeeld, of commentaar dat je je als plusgrootouder ‘te veel’ de grootouderrol toe-eigent.
Het tegengestelde is ook waar: grootouders in een nieuw samengesteld gezin worden niet door iedereen erkend, en al helemaal niet door de maatschappij. Kaartjes met ‘proficiat plusopa’ bestaan niet en voor grootouderdag wordt een plusgrootouder niet altijd uitgenodigd. Niet altijd simpel, vooral niet als je veel tijd en energie aan je pluskleinkinderen besteedt. Erkenning en waardering zouden heel fijn zijn, en tegelijk moet je bewaken je geen rol toe te eigenen die je niet hebt.
En dan is er nog de relatie tussen jouw kind en zijn/haar ‘pluskinderen’. Ook die heeft een eigen vorm en verloop.
Grootouder zijn in een nieuw samengesteld gezin: het is een evenwichtsoefening op vele vlakken. Met tijd en geduld kan meestal wel een aangename relatie tussen plusgrootouders en pluskleinkinderen worden opgebouwd.
LEES OOK > Relatie tussen plusouder en pluskinderen heeft zijn eigen vorm
Kleinkind in twee huizen
Het dossier ‘Kleinkind in twee huizen’ kwam er omdat we als Gezinsbond merkten dat grootouders zich zorgen maken wanneer hun kinderen en kleinkinderen met een scheiding worden geconfronteerd. Ook zijn ze op zoek naar manieren om hen te ondersteunen, informatie over echtscheidingen en die rol die zij daarin kunnen spelen. In dit dossier brengen we tips voor steun en begeleiding samen, voor jezelf, voor je kind én voor je kleinkind(eren).
Wil je het Magazine voor GROOTouders ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 06/09/2019, laatste update op: 02/05/2023