In het centrum van Lier woont Zahide Akbulut (80) al zestien jaar bij haar zoon Aslan en schoondochter Gönül. Al die jaren zorgde zij met veel liefde mee voor haar kleinkinderen Asli (18), Ilyas (15) en Ayla (8). Drie generaties onder één dak, en niemand die het ooit nog anders zou willen.
3 generaties onder 1 dak
‘We waren vroeger met vijf kinderen thuis’, steekt Aslan van wal. ‘Ik ben de jongste. Zes maanden voor ik met Gönül zou trouwen, stierf mijn vader. Mijn moeder was pas vierenzestig. Ik woonde nog thuis, en het was gewoon logisch dat Gönül en ik na ons huwelijk bij haar zouden wonen.’
‘Mijn schoonmoeder alleen laten was inderdaad geen optie’, vult Gönül aan. ‘Dan zou ze waarschijnlijk snel afgetakeld zijn. Achteraf gezien ben ik blij dat ik meteen bij hen ingetrokken ben.
Mochten Aslan en ik eerst een tijdje met ons tweeën hebben samengewoond, dan zou ik het er waarschijnlijk moeilijker mee hebben gehad. Maar nu: ik ben het al twintig jaar gewoon om met mijn schoonmoeder samen te leven. Ik zou het nooit meer anders willen.’
Geen rusthuizen
Vier jaar na de geboorte van Ilyas beslissen Aslan en Gönül een eigen huis te kopen in het centrum van Lier. ‘We hebben mijn moeder gevraagd of ze het zag zitten om haar huis te verlaten en bij ons in te trekken’, zegt Aslan.
‘Dat was meteen het geval. Uiteindelijk veranderde er ook niet zoveel. We woonden al twee jaar onder hetzelfde dak. In onze cultuur is het de normaalste zaak dat je voor je ouders zorgt.’
‘In de meeste Turkse dorpen, ook in de streek waar wij vandaan komen, bestaan er zelfs geen rusthuizen. Daar is het compleet ondenkbaar om de zorg voor je ouders uit handen te geven. Het is een eer om voor je ouders te zorgen.
Wanneer iets niet naar de zin is van mijn moeder, dan durft ze wel eens zeggen dat ze verhuist naar een van haar andere zonen. Dat zou voor mij een grote schande zijn. Het zou betekenen dat ik niet voor mijn eigen moeder kan zorgen.’
LEES OOK > Elkaar helpen? Bij De Planckaerts zit dat in de genen!
Centrale spil
Vandaag is oma Zahide een jaartje ouder en gaat het fysiek wat moeilijker. Ze is hardhorig en snel vermoeid. Toch is ze nog goed bij de pinken en houdt ze alles scherp in het oog.
Al begrijpt ze niet zo goed waarom een journalist vragen komt stellen over een onderwerp als dit. ‘Als een moeder voor vijf kinderen kan zorgen, dan kan een van die vijf toch wel voor hun moeder zorgen?’ zegt oma Zahide.
En daarmee is alles gezegd. Als hoofd van de familie geniet oma Zahide veel respect. Familieleden vragen haar nog altijd raad en advies. Zij is de centrale spil die de familie bijeen houdt.
‘Binnen ons gezin en onze familie is er weinig onenigheid’, vertelt Aslan. ‘Echt ruzie maken, dat doen we niet. Maar als er een issue is, dan stopt de discussie bij oma. Zij heeft het laatste woord. Zoals zij het wil, zo zal het zijn.’
Veel voordelen
Uiteraard is het niet altijd gemakkelijk om met je (schoon)ouders samen te leven. ‘Ik hoor vaak van collega’s zeggen: “Amai chapeau, ik zou dat niet kunnen hoor, samenwonen met mijn schoonmoeder!” Maar het heeft ook veel voordelen’, zegt Gönül.
‘Toen de kinderen klein waren, zorgde mijn schoonmoeder heel veel voor hen. De eerste jaren sliep onze oudste dochter Asli zelfs bij haar op de kamer zodat wij konden doorslapen en fris naar het werk vertrekken.
We moesten ons ook nooit haasten om op tijd thuis te zijn. Mijn schoonmoeder ving de kinderen na school op en zorgde voor het avondeten. Dat geeft je als ouder veel gemoedsrust.’
‘Mijn moeder heeft onze kinderen voor een groot stuk mee opgevoed’, beseft Aslan. ‘Zij leerde hen de tradities van onze cultuur. Onze kinderen zijn bijvoorbeeld zeer behulpzaam en extreem respectvol naar ouderen toe.
Bij ons is het nog de gewoonte dat je opstaat zodra een oudere persoon de kamer binnenkomt. En als oma vriendinnen op bezoek heeft, dan weet Asli hoe zij de perfecte gastvrouw moet zijn.’
Gechoqueerd
Al drie jaar op rij doet Asli vakantiewerk in een rusthuis. Ze werkt er op de afdeling voor dementerende personen. ‘Mijn eerste werkdag was de schok van mijn leven’, vertelt ze. ‘Ik herinner me nog heel goed dat ik thuiskwam, naar mijn oma liep en zei: “Oma, ik zie u graag”. (lacht)
Ik was echt gechoqueerd over hoe het er daar aan toeging. Hoe weinig bezoek die mensen krijgen en hoe hulpbehoevend sommige mensen zijn in vergelijking met mijn oma.’
Dat Asli en Zahide een sterke band hebben is overduidelijk. Gedurende het hele interview zit Asli dicht bij haar oma, vertaalt ze stukken van het gesprek en zorgt ze dat ze niets tekortkomt.
‘Ik denk niet dat iemand van mijn vriendinnen zo’n sterke band heeft met haar grootmoeder als ik. Voor mij is dat perfect normaal. Oma heeft altijd voor mij gezorgd. Nu doe ik hetzelfde voor haar.’
LEES OOK > Filosoof Jean Paul Van Bendegem over de gelijkenissen tussen pubers en senioren
Het lekkerste eten
Ook Ayla vindt het enorm fijn om met haar oma samen te wonen. Ze delen zelfs een slaapkamer. Tijdens de schoolvakanties mag Ayla wachten totdat oma gaat slapen zodat ze samen naar boven kunnen.
‘Wat ik het leukste vind aan samenwonen met mijn oma? Haar eten! Oma maakt de lekkerste ravioli van allemaal. Ze kookt zelfs beter dan mama. Die maakt altijd gezonde dingen met veel groentjes klaar.’
‘De kinderen hebben inderdaad een speciale band met hun oma. Maar pas op, als ze iets vraagt, dan moet het nu meteen gebeuren’, lacht Gönül. ‘Vooral de kinderen worden al eens als loopjongen ingeschakeld. Een glas water inschenken, haar sokken brengen, haar medicatie halen…
Soms is ze ook wat te beschermend. Als middernacht nadert, zegt ze tegen Aslan en mij dat het tijd is om te gaan slapen omdat we anders niet uitgerust zullen zijn. (glimlacht)
Of als we een beetje te veel luieren, dan maakt ze daar een opmerking over. Maar ze bedoelt het goed. Ze heeft zelf heel haar leven hard gewerkt en verwacht van ons niet minder.’
In de bubbel
De lockdown had niet zo’n grote impact op het gezin. ‘Voor ons is dat goed meegevallen’, vertelt Aslan. ‘In het nieuws verschenen vaak schrijnende verhalen van mensen die hun geliefden maandenlang moesten missen, maar dat was bij ons niet aan de orde. Oma behoorde al tot onze bubbel.’
Tijdens de lockdown hebben de drie generaties onder een dak heel plichtsbewust de veiligheidsmaatregelen gerespecteerd. ‘Mijn broers kwamen enkel aan het raam goeiedag zeggen en mijn zus belde elke dag’, zegt Aslan. ‘Mijn moeder is niet zozeer bang voor de dood, maar wel om alleen te sterven. Dat is haar grootste angst. Daarom: alleen zijn is nooit goed.’
Ook de kinderen houden zich, zelfs nu er andere maatregelen gelden, erg strikt aan de regels en spreken amper af met vriendinnen. ‘Ik zou het mezelf nooit vergeven mocht oma ziek worden omdat ik nonchalant ben geweest’, zegt Asli.
Gönül voelt dat net zo aan: ‘Omwille van oma nemen we geen enkel risico. Zelfs met het Suikerfeest hebben we niemand binnengelaten. Alle lekkernijen heb ik aan de voordeur uitgedeeld en meegegeven voor thuis.’
LEES OOK > Zorgvolmacht: bepaal zelf wie op je oude dag je zaken regelt
Vreemd met twee
Zou Asli overwegen om ooit met haar toekomstige man bij haar schoonouders in te trekken? ‘In principe heb ik er geen probleem mee’, vertelt ze. ‘Voor mij zou het zelfs een beetje raar zijn om met maar één persoon samen te leven.
De gewoonte om met meerdere generaties samen te wonen, neemt de laatste jaren wel sterk af binnen de Turkse gemeenschap. En ik ken mijn schoonouders natuurlijk nog niet. (lacht) Ik wil me nu eerst focussen op mijn studies. Daarna zien we wel.’
Foto’s: Kristof Ghyselinck
Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders (september 2020) van de Gezinsbond. Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 15/10/2020, laatste update op: 16/02/2023