Vind jij het ook geweldig om foto’s en filmpjes van je familie te delen op sociale media? En blink je vervolgens van trots wanneer je alle reacties over je prachtige kleinkinderen leest? Je zou voor minder! ‘Toch is het niet zonder risico om een foto van je kleinkind online te delen’, waarschuwt media-expert Karen Linten. Zij legt uit waarop je best let voor je op publiceren klikt.
In 2010 kwam The Wall Street Journal op de proppen met het neologisme sharenting. De samentrekking van parenting en sharing verwees naar de vaststelling dat heel wat ouders talloze foto’s van hun jonge kinderen online plaatsten, zonder hen nog maar een spatje privacy te gunnen.
‘Oorspronkelijk had het woord dus een erg negatieve bijklank’, vertelt Karen Linten. ‘Die ondertoon is intussen afgezwakt. Nu bedoelen we met sharenting eerder simpelweg het delen van foto’s of filmpjes van je kinderen of kleinkinderen op sociale media.’
Toestemming vragen
Is het dan niet oké om als blije oma of opa een mooie foto te delen van je kleinkind dat komt logeren?
Karen Linten: ‘Zijn je kleinkinderen nog jong, dan zou ik aanraden om hier zeker eerst over te praten met je zoon of dochter. Ouders zijn anno 2022 bewuster bezig met de digitale voetafdruk die ze creëren voor hun kinderen dan pakweg tien jaar geleden. Sommigen vinden dat foto’s op sociale media er nu eenmaal bij horen. Denk maar aan bekende mama Natalia. Op haar profielen staan behoorlijk wat beelden van haar kindjes.
Anderen schermen hun kroost heel bewust af van het internet, zoals An Lemmens. Als zij eens een zeldzame foto van haar kinderen deelt, zijn die onherkenbaar. Je ziet alleen hun rug, of er is een figuurtje toegevoegd dat hun gezicht bedekt. Check hoe jouw kinderen hiertegenover staan vóór je aan het posten slaat, en hou hier rekening mee.’
Wat met kleinkinderen die al wat ouder zijn en zelf op sociale media zitten?
‘Tot de leeftijd van achttien jaar zijn het in principe de ouders die toestemming moeten geven. Dat is wettelijk bepaald in de vorm van portretrecht. Maar in de praktijk is het in dit geval logischer dat je toelating vraagt aan je kleinkind zelf zodra die oud genoeg is. Dat kan zelfs nog voor hij of zij een eigen profiel heeft.
De wettelijke minimumleeftijd voor zo’n profiel is dertien jaar, maar vaak zijn kinderen al vroeger vertrouwd met sociale media en begrijpen ze tot op zekere hoogte de gevolgen van gedeelde beelden. Zelfs kleuters snappen dat andere mensen die filmpjes of foto’s kunnen bekijken, en kunnen aangeven dat ze iets liever niet verspreid zien. Zo leer je je kleinkinderen bovendien van jongs af aan dat ze niet zomaar foto’s online mogen plaatsen zonder toestemming te vragen.’
LEES OOK > Eerste hulp voor ouders: pubers op sociale media
Tieners lijken mij een extra gevoelige groep…
‘Dat klopt. De meeste tieners besteden veel tijd en aandacht aan hun online imago. Het klinkt misschien overdreven, maar minder flatterende foto’s kunnen dan echt een streep door de rekening betekenen. Wat bovendien typisch is aan deze levensfase: ze zijn op zoek naar zichzelf en ontwikkelen een eigen identiteit. Daar komen al eens onzekerheden bij kijken.
Vraagt je kleinkind zelf om geen beelden te delen, heb hier dan respect voor. Zelfs al gaat het om een prachtige familiefoto. Want geef toe, die ene foto weegt toch niet op tegen een verzuurde relatie tussen jullie?’
In verkeerde handen
Wat zijn eigenlijk de risico’s van al die persoonlijke beelden op sociale media?
‘Er bestaan horrorverhalen van foto’s van kinderen op het strand, of in weinig verhullende kledij, die in verkeerde handen vallen. Ik wil géén paniek zaaien, want dat komt gelukkig niet vaak voor. Toch kan je niet voorzichtig genoeg zijn. Daarom zijn beelden die wat bloot laten zien nooit een goed idee. Natuurlijk kan je foto’s van een weekendje aan zee wel uitwisselen binnen de familie. Maar doe het dan via een privéalbum of een privaat WhatsAppgroepje.
Een risico dat wel heel reëel is, is dat de geposte beelden worden bewaard door anderen. Dat lijkt op zich onschuldig, en vaak is het dat ook. Maar je weet nooit waar en wanneer een foto weer kan opduiken. Tieners durven soms op zoek te gaan naar beelden van elkaar om ermee te lachen. Ook oude foto’s kunnen daarvoor dienen.
Stel jezelf dus de vraag of je kleinkind een foto die je nu post over tien jaar ook zal appreciëren. Je mag nog zo fier zijn dat hij of zij op het potje gaat, wat als je kleinkind het later moeilijk heeft op school en klasgenoten zulke foto’s in handen krijgen? Dat wil je liever niet, toch?’
LEES OOK > Foto’s van je kleinkinderen op sociale media: wel of niet doen?
Samen op TikTok
Als je de toestemming hebt om foto’s online te zetten en erop let dat het positieve beelden zijn, mag je dan met een gerust hart beginnen te delen?
‘Ik zou nog als tip meegeven om je privacyinstellingen te controleren. Op alle sociale mediakanalen kan je kiezen of je berichten voor iedereen zichtbaar zijn, of alleen voor mensen die je hebt goedgekeurd. Zo heb je meer controle over wie er meekijkt. Ook is het steeds mogelijk om zaken een-op-een of in een groep te versturen. In sommige gevallen is dat meer aangewezen.’
Volgens de Digimeter van imec is Facebook het populairste socialemediakanaal bij 55+’ers. Jongeren gebruiken daarentegen massaal Instagram en TikTok. Is het interessant om hier als grootouder ook een kijkje te nemen?
‘Dat kan zeker! Als je kleinkinderen – of je kinderen – hier gebruik van maken, kan het een toffe manier zijn om op de hoogte te blijven van hun leven. Daar dienen sociale media tenslotte voor: om dichter bij elkaar te komen. Maar vraag misschien eerst of zij hier ook voor openstaan. Zeker voor tieners zijn dat virtuele plaatsen waar ze vooral omringd zijn door vrienden. Ze tonen er dingen die ze misschien liever voor zichzelf en hun leeftijdsgenoten willen houden. Let ook op met reacties die je post. Niet elke puber zal commentaren als ‘Prachtig, je opa is trots op jou’ appreciëren.
Twijfel je of een reactie kan? Of vind je gewoon je weg niet in een nieuwe app? Aarzel niet om je kleinkinderen er eens over aan te spreken. Het kan jullie band versterken. Velen zouden het de max vinden om eens een TikTok-video op te nemen samen met oma of opa!’
Karen Linten is projectmedewerker bij Mediawijs (Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid) en coördinator van MediaNest, de website rond mediaopvoeding voor (groot)ouders. Op veiligonline.be vind je nog meer tips en handvaten. Je vindt er ook vormingen in je buurt.
Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders (nr. 14, 2022). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 03/10/2022Tags: sociale media