Vier jaar geleden keken Carine en haar man Bart ernaar uit om voor het eerst grootouder te worden. Op 35 weken ging het mis. Amaryllis was een sterrenkindje.
Het is een diep hartzeer dat nooit helemaal weggaat. Ook op haar werk ontsnapt ze er niet aan: Carine is vroedvrouw. Een tijdlang zette ze bewust een masker op. Toch haalt ze tot op vandaag veel voldoening uit haar werk. En de andere kleinkinderen verzachten de pijn.
Anders dan vroeger
Carine werkt op het verloskwartier van een ziekenhuis. In bijberoep begeleidt ze jonge mama’s thuis na de bevalling. Momenteel werkt ze halftijds om voor haar hoogbejaarde ouders te zorgen die niet om de hoek wonen.
‘Het leven van ouders en grootouders is nu heel anders dan toen wij kind waren’, vertelt Carine. ‘Mijn moeder werkte niet buitenshuis en ’s avonds bleven onze ouders thuis. Grootouders werden niet ingeschakeld voor opvang. We gingen wel regelmatig op bezoek, ook bij de ouders van mijn pa die ver woonden.’
LEES OOK > Getuigenis van een sterrenoma
Met de rug bloot
‘Op nieuwjaarsdag kwam de hele familie bij hen samen. De ouders van mijn ma woonden dichter. Later trokken ze zelfs bij ons in. Ze hadden aparte leefruimten, maar kwamen ’s avonds televisiekijken.’
Op het einde van zijn leven – ze studeerde toen verpleging – waste en verzorgde Carine haar pépé als ze in het weekend thuis was. ‘Hij noemde mij “de kleine” en vond het maar niks dat ik “met de rug bloot liep”. Wij lachten daarmee. Ik heb mooie herinneringen aan mijn grootouders.’
Meepuffen
Carine studeerde vroedkunde. Na 35 jaar doet ze haar job nog met evenveel passie. ‘Elke bevalling is anders en onvoorspelbaar’, zegt ze. ‘Wij blijven bij de mama’s en puffen mee. Een bevalling is echt een verlossing en een verademing. Het geeft veel voldoening dat te mogen begeleiden.’
‘De bevallingen van mijn dochter heb ik begeleid. Extra spannend, maar zó mooi’
‘Er is wel een en ander veranderd in die 35 jaar. In de beginjaren zonder epidurale was pijnbegeleiding een belangrijk aspect van onze ondersteuning. Nu vragen velen meteen epidurale. Al zijn er ook mama’s die zonder willen bevallen.’
Luisteren naar de mama
‘Jonge ouders zijn nu door de band genomen beter geïnformeerd’, weet Carine. ‘Ze lezen over het thema, volgen infosessies in het ziekenhuis of worden opgevolgd door een zelfstandige vroedvrouw.’
Het idee dat je in het ziekenhuis de regie over je bevalling kwijt bent, is achterhaald, vertelt ze. ‘Wij spelen zo goed mogelijk in op hoe de mama’s het willen.’
Nachtritme
‘We laten de natuur het liefst zo lang mogelijk haar gang gaan, maar dat kan niet altijd omdat een bevalling soms anders loopt dan verwacht – dan grijpen we in.’
Sommige gynaecologen vragen wel eens om het wat rapper te laten gaan. Daar proberen Carine en haar collega’s tegenin te gaan. ‘Ik doe vooral nachtdiensten. Dan zijn er tijdens de arbeid geen dokters in de buurt en kan je de natuur en het tempo van de mama volgen.’
Insta-geboorte
‘Terwijl het kindje op de buik wordt gelegd, zijn sommige jonge ouders al volop berichtjes en foto’s aan het sturen. Dat had je vroeger niet’, vertelt Carine.
‘Als de bevalling ’s avonds is, blijven de mama’s langer op het verloskwartier voor ze naar de materniteit verhuizen. Dan zien wij het eerste bezoek komen. Oma’s en opa’s zijn er meestal snel.’
Alles goed? Niet altijd
In een ziekenhuis waar 2.000 kindjes per jaar worden geboren, is het jammer genoeg niet altijd ‘alles goed’. ‘Door betere prenatale controles worden er veel minder kindjes met een handicap geboren’, vertelt Carine. ‘Zo hebben we bijna geen kinderen met syndroom van Down meer.’
‘Vroeger beoordeelden wij als vroedvrouwen bij de geboorte of er een vermoeden was dat het kindje de aandoening had. En verwezen wij door voor een chromosomenonderzoek. Het kwam totaal onverwacht en dat was hard voor de ouders. Nu krijgen ze al vroeg in de zwangerschap het nieuws te horen.’
‘Dat heeft voordelen,’ vertelt ze, ‘maar jonge mensen staan daardoor wel voor beslissingen die wij niet moesten nemen. Toch worden niet alle afwijkingen opgemerkt op de echo’s. Iedereen hoopt op een perfect kindje, maar daar is nooit honderd procent garantie op.’
‘Mama’s zijn soms bang om naar het dode kindje te kijken, maar het is belangrijk voor de verwerking’
Eigen ervaring
Dat de gezondheid van een baby kwetsbaar is, weet Carine ook uit persoonlijke ervaring. Haar oudste zoon werd geboren met een hartafwijking. Dat kwam pas aan het licht toen hij enkele weken oud was.
‘Het eerste jaar was zwaar’ vertelt ze. ‘Hij dronk niet goed, verloor gewicht en had twee keer een longontsteking. Toen hij 2,5 jaar was, is hij geopereerd en herstelde daar onvoorstelbaar snel van. Wanneer de hartklep op zijn eenentwintigste vervangen moest worden, was dat veel zwaarder.’
‘Nu maar hopen dat hij lang voort kan met die nieuwe klep. Het ging niet om een erfelijke aandoening, dat zat mijn kinderwens dus niet in de weg. Twintig maanden na de geboorte van Tim werd onze Laura geboren, bij de operatie van de oudste was ik zwanger van Fran.’
Sterrenkindje
Vier jaar geleden kondigde zich een eerste kleinkind aan bij de zoon van Carine. ‘Alles ging goed tot de 35ste week’, vertelt Carine. ‘Toen was er ineens geen beweging meer.’
Het kindje was gestorven in de baarmoeder. ‘Verschrikkelijk. Op vraag van mijn schoondochter waren haar mama en ik bij de bevalling aanwezig. Ik heb het baby’tje aangepakt van de gynaecoloog en aan mijn schoondochter gegeven.’
LEES OOK > Sterrenkindje: als je kindje overlijdt vlak voor of na de geboorte
Boven de wolken
‘Mama’s zijn soms bang om naar het dode kindje te kijken, maar het is belangrijk voor de verwerking’, weet Carine. De opa’s, broer en zussen zijn langsgekomen en iedereen heeft het kindje in de armen genomen. Tim heeft samen met de vroedvrouw zijn dochtertje gewassen. Onze Laura, die meter was, naaide diezelfde dag nog een kleedje voor Amaryllis.’
‘Het heeft een tijd geduurd voor ik emotioneel weer wat op mijn effen kwam’
Het kindje is een paar dagen in een bedje bij de mama op de kamer gebleven, op koelelementen. Zo was er tijd om afscheid te nemen. Er kwam ook een fotograaf van Boven de Wolken. ‘Mooie foto’s van je kindje zijn troostend’, beseft Carine.
‘Na wat wij meemaakten, heb ik onze hoofdvroedvrouw verteld hoe we een sterrenkindje langer bij de ouders kunnen laten als zij dat willen.’ Ze heeft ook Boven de Wolken bij haar in het ziekenhuis geïntroduceerd.
Je hart bloedt
Carines schoondochter heeft met haar mama, zus en de pastorale medewerkster van het ziekenhuis de afscheidsviering voorbereid. ‘Ik vond dat ongelooflijk sterk. Andere momenten werd ze overspoeld door verdriet’, herinnert ze zich.
‘Je zit met je eigen verdriet en daarbovenop zie je ook je (schoon)kinderen afzien. Je hart bloedt en je weet niet of je moet praten of hen met rust laten. Bij thuiskomst stonden de wieg, het bedje en andere meubeltjes er nog. Daar moet je allemaal door.’
Bloemblaadjes op de Ventoux
‘Op de dag van de crematie fietste mijn man de Mont Ventoux op. Het was gepland en we beslisten het te laten doorgaan. Hij nam Amaryllisblaadjes mee, liet ze daar meevoeren door de wind en stuurde foto’s door.’
Na de crematie hebben de twee families samen gebarbecued in de tuin. ‘Het heeft ons dicht bij elkaar gebracht’, vertelt Carine. ‘Elk jaar op de geboortedag van Amaryllis komen we samen. Zij zal altijd ons kleinkind blijven.’
Praten geeft troost
Carines broer kreeg meer dan dertig jaar geleden ook een sterrenkindje op 7 maanden zwangerschap. ‘De zusters namen het weg en zeiden tegen mijn schoonzus: “Je bent jong genoeg om er nog te krijgen, je moet niet huilen.” Daarmee was de kous af.’
‘Met het verlies van Amaryllis besef ik hoeveel verdriet zij toen helemaal alleen hebben moeten verwerken. Er werd door de familie niet meer over gesproken. Men dacht dat dat het beste was, maar zwijgen maakt het nog erger. Nu stuur ik hen elk jaar op de verjaardag van hun gestorven kindje een kaartje. Zodat ze weten dat ik aan hun Kareltje denk.’
LEES OOK > VIDEO: Verre van Weg voor (groot)ouders van sterrenkindjes
Emotioneel zwaar
‘Toen ik weer ging werken na de crematie, zag ik gelukkige oma’s met gezonde baby’tjes. Ik was blij voor hen. “Leuk hé, een eerste kleinkindje?” zei ik hen, maar ik dacht: Het mijne is er wel niet meer. Dat vertel je uiteraard niet aan zwangere en pas bevallen mama’s.’
‘Ik draaide de knop om en zette een masker op. De confrontatie met andermans verdriet om een sterrenkindje was in die periode ook ontzettend zwaar. Het heeft een tijd geduurd voor ik emotioneel weer wat op mijn effen kwam.’
Niet vergeten, wel verzacht
De mama van Amaryllis was snel weer zwanger. ‘Ze was blij, maar ook heel ongerust’, vertelt Carine. ‘Ook mijn dochter kon niet meer zorgeloos zwanger zijn.’
Gelukkig kregen ze gezonde kindjes. ‘De pijn om de dood van Amaryllis zal nooit helemaal weg zijn, maar de vreugde om Hugo, Otis, Vik en Edine hebben het wel verzacht.’
Haar dochter is momenteel met bevallingsverlof. Voorheen paste Carine om de veertien dagen in het weekend een paar uren op Otis als zijn mama en papa moesten werken. ‘We springen ook wel eens in tussendoor, maar Bart heeft het druk met zijn zelfstandige zaak, ik met mijn werk en de zorg om mijn ouders.’
LEES OOK > Zwanger na het verlies van een kind: wel een roze streepje, geen roze wolk
Dicht bij de deur
‘Ik voel me soms schuldig dat ik niet meer kan doen’, vertelt Carine. Stiekem droomt ze van later, wanneer ze meer tijd heeft en de kinderen bij haar hun huiswerk komen maken, of ze na school tot bij hen kan gaan.
Gelukkig wonen ze allemaal niet ver, en springen ze regelmatig binnen. ‘Dan vliegen ze ons – moekske en opi – in de armen. Ze kennen ons goed.’
‘Onze zoon en schoondochter gaan verbouwen en vroegen of ze een jaar hier konden wonen. Ik begrijp dat ze de kosten van huur er niet kunnen bijnemen, maar mee inwonen zag ik niet zitten. De ochtendspits van een jong gezin terwijl ik mijn slaap nodig heb na een werkshift, een huilend kind ‘s nachts, verschillende etenstijden… daar zou wrevel van komen. Dat heb ik eerlijk gezegd, en zij begrepen het wel.’
Opvoedingsverschillen
Carine heeft zelf de bevallingen van haar dochter begeleid. ‘Extra spannend, maar zó mooi’, herinnert ze zich. ‘Ik volg haar wensen en dring mijn mening niet op. Dat doe ik ook niet in de opvoeding.’
‘Zij verkiezen een vrijere opvoeding en geven uitgebreid uitleg als iets niet mag. Ik vind dat een kordate “neen” zo af en toe mag. Maar zij zijn de ouders, en dat respecteer ik. En nu er twee zijn, zullen zij het sowieso wel een beetje anders doen’, vermoedt Carine.
Dossier Sterrenkindjes
In het dossier Sterrenkindjes lees je meer getuigenissen en vind je informatie voor wanneer jij als ouder of grootouder, of iemand in je omgeving, getroffen wordt door dit immense verlies.
Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders (nr. 4, 2020). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 15/04/2020, laatste update op: 25/07/2023