Behoud de pensioenbescherming voor wie zorgt, in plaats van ze af te bouwen

De nieuwe federale regering wil meer mensen aan het werk, maar ze wil ook besparen op de sociale zekerheid. De pensioenbescherming van wie niet voltijds werkt of gewerkt heeft door gezinszorg zou daartoe afgebouwd worden. Al wie onbetaalde gezinszorg biedt of geboden heeft dreigt zo een cruciaal vangnet te verliezen. De Gezinsbond gaat niet akkoord. Arbeid die nooit op een loonbriefje verschijnt, is de ruggengraat van onze maatschappij.

Onbetaalde zorg doet de wereld draaien

De Gezinsbond steunt de doelstelling om de tewerkstellingsgraad structureel te verhogen. Maar de manier die de federale regering voor ogen heeft, zal slachtoffers maken bij wie de zorg op zich neemt voor kinderen of hulpbehoevende familieleden.

Dat zijn voornamelijk moeders. De maatregelen zijn dus gezins- en vrouwonvriendelijk. Niet alleen krijgen deze vrouwen amper waardering voor hun zorgarbeid; die arbeid wordt soms zelfs als een kostenpost gezien, want niet voltijds werkende vrouwen ‘dragen te weinig bij aan de economie’. We beseffen te weinig dat deze gratis zorg de rest van de samenleving doet draaien.

Hoe je het nu draait of keert, vrouwen zijn nog steeds degenen die het vaakst minder gaan werken zodra er kinderen zijn, en mantelzorg bieden aan familieleden.

Dat enge economische nutsdenken klinkt des te cynischer wanneer je bedenkt dat de maatschappij zelf ‘zorgbehoevend’ is. De kinderopvang kampt met een tekort aan plaatsen, en in de ouderenzorg is er een gebrek aan personeel. Al deze taken uitbesteden en laten uitvoeren door betaalde zorgverleners is simpelweg niet mogelijk door het gebrek aan arbeidskrachten. Het zou bovendien handenvol publieke middelen kosten. Toch wil de regering de pensioenbescherming afbouwen van al wie onbezoldigd zorgtaken opneemt.

Wat weten we al?

• Afschaffing gezinspensioen op middellange termijn

De regering wil op middellange termijn het gezinspensioen afschaffen. Het gezinspensioen is een gezamenlijke pensioenuitkering voor gehuwde koppels. Dit pensioen ligt meestal ongeveer 25% hoger dan dat van alleenstaanden, omdat wordt aangenomen dat de gezamenlijke uitgaven van gehuwde koppels hoger liggen dan die van alleenstaanden.

Het gezinspensioen is dé dam tegen armoede bij gepensioneerde vrouwen die binnen het koppel geen volledige loopbaan opbouwen om zorgredenen. Daarom willen we dat het gezinspensioen in zijn huidige vorm behouden blijft. We weten nog niet wat de regering bedoelt met ‘middellange termijn’.

• Afschaffing overlevingspensioen

Het overlevingspensioen is de uitkering die je krijgt na het overlijden van je echtgenoot of echtgenote. Het is bedoeld om de financiële gevolgen van het overlijden op te vangen. Sinds 1 januari 2025 moet je 50 jaar zijn om recht te hebben op zo’n overlevingspensioen.

Het regeerakkoord stelt voor om het overlevingspensioen te vervangen door een overgangsuitkering van twee jaar voor wie momenteel nog niet met pensioen is. Een overgangsuitkering is een tijdelijke uitkering voor de langstlevende huwelijkspartner. Voor mensen die nu al een overlevingspensioen krijgen, verandert er gelukkig niets.

LEES OOK > Het overlevingspensioen en de overgangsuitkering moeten dringend beter

De Gezinsbond verzet zich tegen de regeringsplannen en voelt zich daarin gesteund door het Grondwettelijk Hof. Dat heeft eerder al het verhogen van de minimumleeftijd van 50 naar 55 jaar verworpen. Het Hof oordeelde dat die maatregel onevenredig is ten opzichte van specifieke doelgroepen: hij raakt sommige doelgroepen meer dan andere. Onder meer voor mensen in een kwetsbare situatie op de arbeidsmarkt of met een erkende arbeidsongeschiktheid is het namelijk erg moeilijk om nog (voltijds) werk te vinden. Het risico op armoede is voor hen te groot, aldus het Hof.

In het regeerakkoord is sprake van een mogelijkheid tot ‘lange overgangsperiode’ voor wie vandaag 50+ is maar voor de wettelijke pensioendatum zit. Er zou gewerkt worden met een keuzesysteem. Voorlopig is daar nog niets over gekend.

• Geen pensioensplit

Een pensioensplit, die de pensioenrechten van de twee partners in een gezin verdeelt over hen beiden, komt er ook niet. Dat is nochtans iets waar de Gezinsbond om vraagt.

De regering raadt koppels aan om zelf een contract over die verdeling af te sluiten. Maar als zoiets niet wordt opgelegd, is het geen realistische maatregel. Vragen aan gezinnen om tegen betaling vast te leggen wat ze zullen doen als ze uit elkaar gaan, op het moment dat er nog geen kinderen zijn én dat alles nog goed gaat, werkt niet. Bovendien worden keuzes in gezinnen niet steeds bewust gepland, en evolueren ze door de jaren heen.

LEES OOK > Gezinnen onder druk: het federaal regeerakkoord uitgelegd

Moeders zijn de klos

De afschaffing van het overlevingspensioen en het gezinspensioen betekent dat je als deeltijds werkende of thuisblijvende ouder na je pensioenleeftijd enkel nog recht hebt op je eigen schamel opgebouwde pensioen of — als je zelf geen pensioen opgebouwd hebt — op een minimumuitkering. Ook als je alleen komt te staan.

Deze beleidskeuze zal vooral in het nadeel spelen van moeders. Want hoe je het nu draait of keert, zij zijn nog steeds degenen die het vaakst minder gaan werken zodra er kinderen zijn, en die mantelzorg bieden aan familieleden.

De pensioenbescherming moet beter

De Gezinsbond volgt de beslissingen op de voet en probeert waar mogelijk bij te sturen, want we vinden deze beleidskeuzes bijzonder gezins- en vrouwonvriendelijk.

Verworven rechten van vandaag op morgen afnemen is geen voorbeeld van de rechtszekerheid die een overheid haar burgers zou moeten bieden. Wie met pensioen is, of bijna met pensioen gaat, kan zijn of haar loopbaan niet meer veranderen.

We blijven ook lobbyen voor overgangsmaatregelen met een voldoende lange looptijd, die verworven rechten respecteren.

Meer info vind je op de website van de Federale Pensioendienst.

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.

Tags: pensioen