Geld was in onze samenleving lange tijd taboe, en is dat eigenlijk nog een beetje. Over ons salaris praten we bijvoorbeeld niet zo makkelijk, laat staan over schulden. Veel mensen voelen zich onzeker over geldkwesties, of hebben het gevoel dat ze falen. De oplossing?
Praten over geld, dus. Maar dat gebeurt vaak niet, of in zeer bedekte termen. Een open en duidelijk gesprek over hoe we de dingen zien of een lijst met praktische tips: je komt ze veel minder tegen.
Onbewust opgepikt
Gek is dat niet, zegt de Amerikaanse financieel therapeute Bari Tessler, want we hebben nooit écht geleerd hoe we kunnen omgaan met geld. “Oudere generaties kregen doorgaans geen financiële opvoeding, en konden daarom weinig tips doorgeven aan hun kinderen. Wat we leerden over geld, pikten we thuis veelal onbewust op.”
> Mama die boos wordt omdat er al meteen een gat in de nieuwe broek zit: ‘Geld groeit niet aan de bomen!’.
> Papa die lange dagen klopt en zijn gezin nauwelijks ziet, maar wel goed zijn brood verdient.
> Een oom die de gulle weldoener speelt.
> Grootouders die een heel leven lang heel zuinig leven maar een riante erfenis nalaten. Waar dan door de nabestaanden met getrokken messen of advocaten om wordt gevochten. Of juist niet.
Zulke beelden kleuren onze perceptie over geld en waar het voor dient, en we gaan lang niet zo rationeel om met geld als we denken. Vaak spelen er emotionele of onbewuste factoren mee in hoe we aankijken tegen onze financiën.
Weet waar je vandaan komt
Een kind dat mama tegen het einde van de maand met een zorgelijk gezicht over de rekeningen gebogen zag, kreeg een andere boodschap mee over geld dan een kind dat opgroeide in overvloed.
Wie thuis in ruil voor gulle financiële steun zijn eigen mening moest inslikken, heeft mogelijk een moeilijker relatie geld dan wie elke week bijkluste uit noodzaak maar zich wel naar waarde geschat wist.
Ook de plaats in het gezin en de dynamiek tussen broers en zussen speelt een rol. Misschien voelde je je schuldig bij elke uitgave, omdat je dagelijks samenleefde met een superzuinige broer of zus. Of misschien was jij een harde werker, en ergerde je je aan een huisgenoot die veel minder ijverig was dan jij, maar net zo goed getrakteerd werd op extraatjes.
Ons eigen geldverhaal
We hebben dus allemaal wel wat financiële bagage in onze rugzak zitten. En soms weegt die door. Maar ouders of andere familieleden met de vinger wijzen, lost weinig op. Het is wél belangrijk dat we eens goed nadenken over ons eigen ‘geldverhaal’, vindt Tessler.
Want de onbewuste cocktail van praktische en emotionele factoren bepaalt mee hoe onze relatie met geld zal zijn. En we betalen met geld niet alleen ons levensonderhoud, maar ook onze veiligheid, onze gemoedsrust en onze dromen.
Wie bijvoorbeeld kampt met een diepe angst voor tekort (omdat hij opgroeide in een gezin dat het door tegenslag plots financieel heel moeilijk kreeg), zal zich vaak zorgen blijven maken. Ook als hij naar alle rationele maatstaven financieel goed boert, en die bezorgdheid zal mee gaan bepalen hoe hij aankijkt tegen geld verdienen, uitgeven, sparen of beleggen.
Als je weet waar je vandaan komt, krijg je een beter zicht op de mogelijke valkuilen in je eigen parcours. Je kunt er dan bewust voor kiezen om een andere richting in te slaan, en je daarin eventueel (praktisch of emotioneel) te laten bijstaan.
Het goede voorbeeld
Als ouders hulp komen vragen voor hun kinderen, wijst Tessler hen er vriendelijk op dat ze eerst hun eigen huiswerk moeten maken. “Onze kinderen zien alles wat we doen. We moeten als ouders durven zeggen: ik weet niet hoe ik dit moet aanpakken. Ik heb het nooit geleerd maar ik ga daar nu mee beginnen. Je kan alleen maar doorgeven wat goed werkt en achterwege laten wat niet nuttig is als je dat zelf beheerst. Ik vind dat een kwestie van emotionele intelligentie – nog iets wat we niet altijd aangeleerd krijgen.”
Jong geleerd
Van toen Tesslers eigen zoontje drie jaar oud was, praten zijn ouders met hem over geld op een manier aangepast voor zijn leeftijd. Zakgeld beheren, iets bijverdienen met klusjes in huis of leren sparen voor een groter cadeau: het hoort erbij.
We leren in kleine stapjes en we hebben allemaal nood aan aanmoediging, stipt Bari Tessler aan. En als ouder geef je je kind liefst de tijd om geleidelijk aan kennis en vaardigheden te ontwikkelen, ook op vlak van geld.
LEES OOK: Gouden tips voor je je kind laat helpen in het huishouden
Tieners aan tafel
“Ik ken families die een paar keer per jaar met de kinderen of tieners aan tafel gaan zitten om de waarden en prioriteiten van ieder gezinslid te bespreken, te kijken waar ze geld aan willen uitgeven en hoe ze dat als gezin op een of andere manier mogelijk kunnen maken. Ouders helpen hun kinderen om te verwoorden wat op dat moment in hun leven belangrijk voor hen is.
Of ze kunnen tips geven over hoe ze dat financieel aanpakken. Misschien kunnen ze gaan bijklussen, misschien kunnen de ouders een stukje van het bedrag bijleggen… . Zowel ouders als kinderen kunnen veel opsteken van dit soort gesprekken. Het versterkt ook het gevoel dat het gezin echt samen voor iets gaat.”
Open en constructief kunnen praten over geld is dus alvast een goed – en belangrijk – begin van een positief traject naar geld.
LEES OOK: Kinderen laten meesparen: deel van financiële opvoeding
Gepubliceerd op: 08/02/2018, laatste update op: 12/10/2020Dit artikel is een bewerking van een stuk uit De Bond van 31 maart 2017. De Bond is het ledenmagazine voor leden van de Gezinsbond.
Blijf op de hoogte van de laatste nieuwtjes via deze site of onze Facebookpagina. Leden kunnen zich ook inschrijven voor de nieuwsbrief.
Tags: bari tessler, financiële opvoeding, leren omgaan met geld