Toreke in Gent, Buurtijd in Antwerpen, TalentO in Roeselare… het zijn maar enkele voorbeelden van gemeenschapsmunten. Ze belonen mensen die zich inzetten voor een socialere en duurzamere samenleving.
Binnen een gemeenschap gebruiken we geld als betaal- of ruilmiddel. Dat is een afspraak. We doen dat in euro’s, dollars, ponden, kronen en noem maar op. Daarnaast zijn er ook andere muntsystemen, met eigen, specifieke afspraken over waarmee je ze kunt verdienen en wat je ermee kunt ‘kopen’. Zoals de gemeenschapsmunten.
Gemeenschapsmunt Sardex haalde Sardinië uit crisis
‘Afhankelijk zijn van één muntsysteem maakt je kwetsbaar’, zegt Dirk Holemans van Oikos (denktank voor sociaalecologische verandering). ‘Het is te vergelijken met monocultuur in de landbouw. Als van dat ene gewas de oogst mislukt, is het een regelrechte ramp. Diversiteit spreidt het risico.’
Hoe kwetsbaar een muntsysteem kan zijn, bleek tijdens de bankencrisis van 2008. In sommige landen lag toen de hele economie in puin, ook in Sardinië. Er was geen geld en dus kon de economie niet draaien.
Maar er waren wel bedrijven, mensen met talenten en werkkracht … Enkele burgers besloten een parallel circuit op te starten en alle capaciteiten bijeen te brengen om goederen te produceren en diensten aan te bieden.
Sardex.net was geboren en bestaat als lokale munt tot op vandaag, als aanvulling op de euro. Zo zijn er op verschillende plekken in de wereld gemeenschapsmunten in gebruik.
Elk talent is nuttig
In eigen land ging in de Gentse wijk het Rabot in 2010 Toreke van start. Samenlevingsopbouw coördineert er – met ondersteuning van de stad – vraag en aanbod. Wie helpt klussen tijdens werknamiddagen, boodschappen doet voor een buur, de huisgevel groener maakt, de bar openhoudt in het buurtcentrum… krijgt Torekes. Inruilen kan voor een bus- of cinematicket, brood bij de plaatselijke bakker, de huur van een tuintje enzovoort.
Zaken waar in het reguliere circuit geen geld voor is, worden zo toch uitgevoerd en de buurt krijgt een socialer en milieuvriendelijker karakter. Elk talent is welkom. Ook mensen die in het gewone arbeidscircuit niet aan de bak komen, ruimen zwerfvuil op en helpen de zaal klaarzetten voor een vereniging.
In Ledeberg werken ze met Pluimen, Limburg heeft LimbU. Antwerpen waardeert met Buren, Mechelen met Koekoeks en Roeselare met TalentO’s. Die zes sloten zich aan bij Muntuit, dat gemeenschapsmunten stimuleert en begeleidt.
Fietsen voor dukaten
Waar regulier geld soms doel wordt in plaats van middel – zoveel mogelijk winst maken – gaan gemeenschapsmunten terug naar de bron: het zijn hefbomen om iets te verwezenlijken dat de samenleving ten goede komt.
Dat je met complementaire munten écht een verschil kunt maken bewijzen de fietsdukaten in Bonheiden. Sinds daar fietsgedrag beloond wordt met dukaten (te verzilveren op de kermis) is het aantal kinderen dat met de fiets naar school gaat, gestegen van twaalf naar zestig procent.
Meer info over gemeenschapsmunten vind je via muntuit.be.
Foto: Muntuit
Dit artikel verscheen in juni 2020 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 18/06/2020