Burn-out. Ze noemen het de ziekte van deze tijd. Iedereen heeft ervan gehoord, velen hebben er een mening over. Maar alleen zij die het meemaken, weten écht wat het betekent. Marijn Sillis is één van hen. Hij schreef een schitterend boek over zijn ziekteproces en zijn zoektocht naar herstel, voorbij de dooddoeners en clichés. ‘Je weet wat een trektocht is en je weet wat een woestijn is. Maar als je niet door een woestijnmens gegidst wordt, maak je de gekste dingen mee en kan je verdomme lang onderweg zijn.’
Op alle vlakken kapot
Voor iemand met een burn-out is ‘rust’ zowat het kernwoord, en toch besloot jij om een boek te schrijven. Niet meteen evident, toch?
Marijn Sillis: ‘Het boek zat al klaar in mijn hoofd, er was een denkproces van twee à drie jaar aan voorafgegaan. Dus ik had er eigenlijk niet veel moeite mee om het op papier te zetten.
Het zwaarste vond ik de voorbije maanden: de promotie van het boek, de interviews, de reacties en de berichtjes die ik kreeg. Want iedereen blijft uiteraard vragen hoe ik me voel, terwijl ik zelf stilaan het gevoel krijg dat ik het wil afronden. Het is al bezig van september 2017, ik wil verder nu.’
Ik heb soms de indruk dat de term ‘burn-out’ wat misbruikt wordt, vind jij dat ook?
‘Het is niet aan mij om te oordelen wie een burn-out heeft en wie niet, want als je je niet goed voelt, voel je je niet goed. Maar het is wel een containerbegrip geworden: iedereen die moe is, heeft een burn-out.
Als iemand zegt: “Ik had een burn-out, maar na een maand verlof voelde ik mij weer beter”, ben ik blij voor die persoon dat het zo vlot gegaan is, maar dat is niet wat ik en nog veel andere mensen hebben meegemaakt. Namelijk jarenlang op de sukkel zijn.
Aan de andere kant liegen de cijfers er niet om en blijkt toch dat er in deze maatschappij veel te veel druk gelegd wordt op ons werk en dat heel wat mensen op een bepaald moment niet meer kunnen volgen.’
LEES OOK > Hoe creëren we een werkklimaat op mensenmaat?
Een burn-out is zodanig persoonlijk dat het moeilijk is om er een definitie van te geven. Kan je toch een poging doen?
‘Voor mij is burn-out een extreme vermoeidheid – het gevolg van langdurige stress en inspanning, professioneel en privé – die op drie vlakken verregaande consequenties heeft: fysiek, emotioneel en cognitief.
Op een bepaald moment kom je op een kantelpunt, en dat heeft ook te maken met je karakter, met de manier waarop je in het leven staat en met hoe je je job doet. Het is een totale vermoeidheid die je niet kan oplossen door te slapen. Ik kon niets meer doen in huis, niet meer lezen, niet meer schrijven, en ik was super emotioneel.
Toen al die dingen mij op een bepaald moment samen overvielen, dacht ik echt dat ik zot aan het worden was. Bij elke nieuwe klacht die ik voorlegde aan dokters of psychologen, kreeg ik te horen dat dat “normaal” was.
Maar waarom had ik dat dan nooit eerder ergens gelezen of gehoord? Het feit dat je bij een burn-out op alle vlakken kapot bent, dat je volledige lichaam niet meer functioneert, daar had ik echt geen besef van.’
Verwelkte versie
Je schrijft in je boek dat het begon met een paniekaanval op de trein, maar toch vind je het dubbel om dat moment jouw ‘crash’ te noemen …
‘Die paniekaanval was fysiek en emotioneel overweldigend. Dat specifieke moment zag ik toen als mijn crash, als het startpunt van mijn burn-out. Ik ging ervan uit dat het nadien, met wat rust en met hulp van een psycholoog, wel weer bergop zou gaan.
Maar zo werkt het niet. Ik was mezelf eigenlijk jaren daarvoor al aan het afbreken door stress, door werk en door mijn manier van zijn. En ik ben na dat moment nog vaak gecrasht.
Het was allemaal heel overrompelend, ik snapte niet wat me overkwam. Waarom kon ik niet gewoon van A naar B gaan en zo stap voor stap beter worden? Waarom zwalpte ik van links naar rechts? Het werd een lange zoektocht, ik had tijd en inzicht nodig.’
LEES OOK > Waarom het goed is om me-time in te plannen, ook al is je keuken ontploft
Had iets jou kunnen helpen bij die lange zoektocht? Iets wat je sneller op het juiste pad hielp?
‘Sneller willen gaan is zowat de essentie van onze maatschappij en van de manier waarop we leven, maar het is eigenlijk alles wat een burn-out niet wil.
Wat mij persoonlijk geholpen zou hebben, was dat inzicht. Snappen wat er met mijn lichaam en mijn hoofd aan de hand was, snappen waarom ik plots een verwelkte versie van mezelf was.
Als ik dat sneller had begrepen, had ik sneller de juiste stappen kunnen zetten, maar het was nu eenmaal een deel van mijn proces om tot dat inzicht te komen.’
Altijd maar knallen
Als journalist die de gewoonte had om van de ene naar de andere deadline te hollen, moet het bijzonder lastig geweest zijn om op de rem te gaan staan …
‘Alles wat ik doorheen mijn leven gedaan had, gebeurde met snelheid, controle en efficiëntie. Altijd maar knallen.
En zoals ik de dingen als journalist aanpakte, probeerde ik ook mijn burn-out aan te pakken. Ik wou die ziekte zo snel mogelijk overwinnen, dus ik stortte me meteen op alle mogelijke oplossingen: sessies bij de psycholoog, fitness, mindfulness, wandelen … maar dat werkte dus uiteraard niet. Ik moest leren rusten.’
En kan je het intussen?
‘Het is niet makkelijk. Ik denk niet dat je door iets mee te maken een heel ander mens wordt. Ik ben nog altijd perfectionistisch en onzeker. Het is een dagelijkse strijd om de balans te vinden: ik doe ontzettend graag aan journalistiek maar ik moet in het oog houden dat ik niet meer zo extreem ga als vroeger. En hoewel ik mijn burn-out niet mag vergeten of negeren, wil ik hem ook niet de rest van mijn leven laten overnemen.
Soms heb ik het gevoel dat mijn leven er nog door beheerst wordt omdat ik bewust maar vier uur per dag werk en al even bewust ga fietsen om mij te ontspannen. Dan denk ik: “De boom in, ik ga nu gewoon een week aan een stuk werken!”
Maar het is een beetje zoals een verslaving, iets waar ik altijd rekening mee zal moeten houden. Ik krijg ook snel het signaal dat ik moet dimmen. Op zich is het goed dat mijn lichaam me op tijd doet stoppen, maar ik kan niet zeggen dat ik er gelukkig van word. Ik zou graag eens twee dagen stevig doorwerken zonder hoofdpijn te krijgen of dutjes te moeten doen.’
Het klinkt alsof je constant een beetje moet vechten tegen hoe je echt bent.
‘Klopt, daarom dat ik ook zei dat het voor een deel te maken heeft met de manier waarop je in het leven staat. Als je niet gedreven bent en als je makkelijk dingen kan loslaten, zal je geen burn-out krijgen.
Oké, sommige mensen zitten ook gewoon in een toxische werkomgeving, worden daar fijngemalen door hun baas en hun collega’s en hebben dan maanden nodig voor ze weer op hun benen staan. Maar dat was bij mij niet het geval.’
STOP
Als het zo hard gelinkt is aan een karakter, kan je dan eigenlijk voorkomen dat iemand een burn-out krijgt?
‘Goh … moeilijk, denk ik. Sommige mensen kunnen nu eenmaal heel vlotjes over hun grenzen gaan, en zullen dat blijven doen. En deels kan je misschien zeggen dat het de schuld is van de werkgever als iemand altijd maar gas blijft geven, maar ik kan echt niet boos zijn op mijn werkgever.
Volgens mij wordt de verantwoordelijkheid om te genezen van een burn-out trouwens veel te veel bij het individu gelegd. “Je moet een cursus veerkracht volgen!” “Je moet sterker worden! Assertiever! Minder perfectionistisch!”
Misschien ben ik het niet die sterker moet worden, maar is het de maatschappij die wat minder hard moet duwen. Al die burn-outs en depressies kan je niet loskoppelen van wat er in onze samenleving gebeurt en van de manier waarop we online en offline met elkaar omgaan.
Voor mij hangt dat ook samen met de manier waarop we omgaan met het klimaat of met vluchtelingen … het is puur individualistisch. Je moet maar meedraaien. Mensen die geconfronteerd worden met een burn-out of een depressie, zijn losers. Terwijl die mensen eigenlijk impliciet zeggen: “Stop, het lukt even niet meer.”
Dus volgens mij moeten we ons als maatschappij dringend de vraag stellen welke richting we uitgaan.’
LEES OOK > Een klein beetje Greta: 10 makkelijke klimaattips voor het hele gezin
Meer info
Meer infoIn ‘Ik dacht dat ik wist wat burn-out was, tot ik er een kreeg‘ trekt Marijn ten strijde tegen de clichés en misvattingen die over burn-out leven.
Hij deelt eerlijk zijn eigen emoties, gedachten en inzichten, en gaat het gesprek aan met lotgenoten.
Foto Marijn Sillis: Bas Bogaerts
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 04/06/2021, laatste update op: 09/07/2021Tags: mentale gezondheid