Drempels naar kinderopvang voor mensen in armoede

De kinderen van Maria Hebbelinck uit Aalst zijn de kinderopvang al een tijd ontgroeid, maar ze herinnert zich nog levendig de angst en stress uit die periode. ‘Je kind naar de opvang brengen is echt niet vanzelfsprekend voor mensen in armoede’, weet ze uit ervaring. En dat ligt lang niet alleen aan de prijs. Maria volgde enkele jaren geleden de opleiding Ervaringsdeskundige in Armoede en Sociale Uitsluiting en werkt nu in Aalst mee aan het Koalaproject, dat drempels naar kinderopvang wil wegwerken.

Onbekend terrein

‘Voor mensen in armoede is de kinderopvang onbekend terrein. Ze komen niet uit tweeverdienersgezinnen en waren tot de schoolleeftijd thuis bij hun mama. En zo gaat het ook als ze eenmaal zelf kinderen hebben. Er rust ook een taboe op het wegbrengen van je kind. “Het is gemakkelijk om een kind op de wereld te zetten, als je het door anderen laat grootbrengen” luidt de redenering.’

Maria maakte wél gebruik van de opvang, maar gemakkelijk was het niet. ‘Ik voelde me een slechte mama, maar had geen keuze. Als ik niet uit werken ging, was er geen eten voor mijn kinderen en dan was ik nog een slechtere mama. In mijn omgeving maakte niemand gebruik van de opvang. Ik kon mijn vragen, bezorgdheid of onzekerheid met niemand delen, zoals andere ouders doen.’

Middenklassewereld

‘De kinderopvang is een middenklassewereld die totaal vreemd is voor mensen in armoede’, zegt Maria. ‘Het kost bergen energie om het goed te proberen doen in de ogen van al die anderen die de ongeschreven regels wel kennen en er zich thuis voelen.

Ik werd zelf als kind geplaatst en was er als de dood voor dat – als ik niet aan de verwachtingen voldeed – mijn kind me ook zou worden afgenomen.

Je gaat er niet van uit dat je er ooit echt bij kunt horen en bent alleen bezig met “ik moet opletten dat ik daar niet in de problemen kom”. Als ze je bijvoorbeeld ’s morgens vragen om een pak luiers mee te brengen, slaat de angst je om het hart dat je die de volgende dag niet zult hebben. Omdat je er het geld niet voor hebt of laat moet werken en geen vervoer hebt om ze snel te halen zoals de meeste ouders.’

LEES OOK > Getuigenis: ‘Als je elke dag vecht om te overleven, ben je niet bezig met gezond eten’

Ontsnappen aan aansluiting

‘Als kind hoorde ik er op school niet bij omdat ik niet uit een doorsneegezin kwam. Ik vormde zelf ook geen doorsneegezin en vreesde dat de geschiedenis zich zou herhalen met mijn kind in de crèche. Terwijl ik zo hard had gevochten om aan die uitsluiting te ontsnappen.’

Meerwaarde van opvang

‘De onbekende, bedreigende wereld, angst, alleen staan in je netwerk of helemaal geen netwerk hebben, constant op je hoede zijn om geen steken te laten vallen … nemen alle ruimte in je hoofd in. De meerwaarde van de opvang voor je kind kun je daardoor moeilijk zien.

Om de stress en het oordeel van anderen te vermijden, blijven mensen in armoede het liefst in hun eigen, bekende wereld. Het is moeilijk hen ertoe te bewegen om gebruik te maken van opvang.

Met het Koalaproject helpen we kinderopvanginitiatieven in Aalst toegankelijker te maken voor die doelgroep. En ouders proberen we te overtuigen van de meerwaarde voor het kind, én voor henzelf, want als hun kind naar de opvang gaat, krijgen ze de handen vrij voor andere zaken.’

LEES OOK > Hoe maken we de kinderopvang toegankelijker voor iedereen?

Psychologische drempel

‘Met veel geduld en bereidwilligheid kunnen we het vertrouwen beetje bij beetje opbouwen. Soms maken praktische zaken een groot verschil. Een reglement van tien pagina’s vervangen door vijf duidelijke regels bijvoorbeeld. Middenklassegezinnen snappen die tien pagina’s meestal ook niet, maar maken er zich geen zorgen om. Mensen in armoede denken dat alleen zij het reglement niet begrijpen en daardoor fouten zullen maken.

Goedkopere of gratis opvang alleen is niet de mirakeloplossing. Omdat je daarmee de psychologische drempel niet wegwerkt. Herstel van het basisvertrouwen is een moeilijke maar noodzakelijke weg. Vaak zien mensen pas als hun kindje naar school gaat wat de waarde van kinderopvang is. Zo botsen mensen in armoede bij iedere overgang op nieuwe drempels. Daarom willen we het project later ook uitbreiden naar scholen, buurten enzovoort.’

LEES OOK > Minimumkost van een kind 500 euro

Dit artikel verscheen in juli 2019 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.

Tags: armoede