Nahile Huseynova (33 jaar) kwam zeven jaar geleden als politiek vluchtelinge en met een masterdiploma fysica op zak, vanuit Azerbeidzjan naar België. Omdat ze voor de klas wilde staan, moest ze een bijkomende opleiding volgen en Nederlands leren. Dat kostte Nahile zweet en tranen. ‘Ik wil als leerkracht een rolmodel zijn voor jongeren en nieuwkomers’, zegt ze. ‘Tonen dat je iets kan bereiken als je hard je best doet.’
‘In onze familie was studeren belangrijk’, zegt Nahile. ‘Ik wilde ook anderen daartoe aansporen. Zo werkte ik in Azerbeidjan in een project dat leerlingen voorbereidde op het toelatingsexamen voor de universiteit.
Jongeren met talent maar zonder geld voor bijles. Want zonder bijles kon je niet slagen. Zij waren heel gemotiveerd.
Eén van de jongeren uit die groep is nu dokter en noemt mij haar beste leerkracht ooit. Het sterkte me in de overtuiging dat ik iets te bieden had als leerkracht.’
Moeras van demotivatie
‘In Azerbeidjan gebeurde lesgeven heel klassiek. In 2010 wilde de overheid vernieuwing: interactie met de leerlingen, verbanden leggen tussen vakken enzovoort. Ik mocht leerkrachten trainen in die omschakeling.
Maar zij mopperden: “Waarom is dit nodig? Laat ons gewoon voortdoen zoals voorheen, we krijgen er toch geen hoger loon voor.” Ik kon hen voor de nieuwe aanpak winnen en ze kregen respect voor mij.
Ze gaven me de raad niet in het onderwijs te gaan in Azerbeidzjan. “Je zal naar beneden getrokken worden zoals in een moeras”, zeiden ze. “Je talent zal nergens toe dienen, je zal je motivatie verliezen zoals wij. Kies een ander beroep.”
In Azerbeidjan kreeg je een job als leerkracht niet wegens je diploma en kennis, je moest ervoor betalen. Dat wilde ik niet. Ik besloot dat ik daar niet zou blijven, er was geen toekomst.
In België werden mijn man en ik erkend als politieke vluchtelingen. Intussen was mijn dochtertje geboren en werd ik na een scheiding alleenstaande mama. Het was niet makkelijk om vier keer per week naar Mechelen te pendelen om Nederlands te leren, maar ik moest en zou het leren. Later volgde ik een intensieve taalcursus in Antwerpen.
In 2016 startte ik met de lerarenopleiding fysica en wiskunde in Thomas More Mechelen. Voor de inhoudelijke vakken slaagde ik vlot, maar op stage volstond mijn kennis van het Nederlands niet. Een ontgoocheling na het harde werken.’
LEES OOK > Pleegzorg jonge vluchtelingen: ‘We hebben al veel van Hekmat geleerd’
Grijp de kansen
In het nieuws hoorde Nahile over het lerarentekort in Brussel. Ze kon er een interim doen. ‘Het was een multiculturele school, voor de leerlingen was Nederlands ook niet hun moedertaal en ik ben moslim net zoals zij’, vertelt ze.
‘Ik had als nieuwkomer heel veel moeite gedaan om iets te bereiken en wilde leerlingen aanmoedigen om dat ook te doen. Ik was het bewijs dat het kon en zou hen helpen zodat ze het niet alleen moesten uitzoeken zoals ik.
In België is het niet zoals in Azerbeidzjan en sommige andere landen waar je ondanks alle moeite toch niet vooruitkomt. Hier kan je iets bereiken als je hard werkt. “Jullie zijn hier geboren en kennen de taal beter dan ik, grijp die kans”, wilde ik hen zeggen.
Ik dacht dat ze me zouden respecteren omdat ik één van hen was. Maar ik had geen vat op de leerlingen. Een collega met dertig jaar ervaring zei me dat ik niet lief moest zijn, maar kordaat.
Maar ik wil mezelf kunnen zijn voor de klas, geen rol spelen die niet bij me past. Ik wilde een leerkracht met een hart zijn zoals de leerkrachten waar ik zelf destijds iets aan gehad had.
Ik huilde elke avond en had slaapproblemen. Mijn zelfvertrouwen zakte onder nul. Ik dacht: heb ik daarvoor zoveel moeite gedaan?
Een jongen die ik straf gaf, noemde me racist. Terwijl ik zelf meer vreemdeling was dan hij die hier is geboren en de Belgische nationaliteit heeft. Dat heb ik hem ook gezegd. Soms verdragen ‘witte’ Belgen te veel uit angst om racist genoemd te worden.
Een meisje excuseerde zich voor het gedrag van de klas en zei dat ik het heel goed uitlegde. En twee nieuwkomers verzekerden me: “Bij jou kunnen we volgen, andere leerkrachten spreken te snel.” Die kleine lichtpuntjes gaven me de kracht om vol te houden.
Maar het respectloos gedrag van sommigen haalde me onderuit. En mijn onzekerheid over mijn taal maakte me kwetsbaar.’
LEES OOK > Opvoeden tegen racisme, hoe doe je dat?
‘Ik wil een rolmodel voor nieuwkomers zijn’
Toen de leerkracht die ze verving terugkwam, volgde Nahile een paar lessen mee. ‘Tegen haar waren ze niet onbeschoft terwijl ze ook jong was’, stelde ze vast.
Even overwoog ze om het onderwijs vaarwel te zeggen, maar stelde ze zich dan toch kandidaat voor de training van Teach for Belgium.
Die organisatie wil gelijke kansen in het onderwijs bevorderen, door opleiding van gemotiveerde en inspirerende leerkrachten. ‘Telkens opvang voor mijn dochtertje moeten regelen was lastig, maar ik besloot het toch te doen’, vertelt Nahile.
‘Teach for Belgium geloofde in me. “Je hebt talent, beheerst je vak, bent gemotiveerd, wil lesgeven vanuit het hart,… de taal zal wel komen. Dit gaat jou lukken”, zeiden ze. Ik heb hier geen familie, dat mensen met ervaring in mij geloofden betekende veel.
En ik dacht aan mijn tante, mijn grote voorbeeld. Zij was achtendertig toen ze vanuit Azerbeidzjan naar Duitsland trok, leerde op haar veertigste Duits en gaf drie jaar later les.
Zij zegt me: “Jij bent jong, hebt nog meer tijd en soepelheid om bij te leren.” Het is haar gelukt, dan moet het mij toch ook lukken. Ik wil zoals zij een voorbeeld worden voor nieuwkomers in België.’
Lesgeven met liefde en passie
Vorig schooljaar vond Nahile een interimjob in Antwerpen. ‘Ook een multiculturele klas, dat is op zich niet het probleem. Ik kon er mezelf zijn en menselijk omgaan met de leerlingen zonder dat daar misbruik van gemaakt werd. Dat komt door de discipline van de school én omdat ik intussen meer ervaring had en training kreeg.
In elke ervaring zit iets positiefs. Uit de moeilijke periode in Brussel heb ik veel geleerd. Ik heb nu mijn zelfvertrouwen terug en weet dat als twintig leerlingen geen probleem hebben met mijn taal en één wel, het wellicht niet aan mij ligt.
‘Wat meer diversiteit in de leraarskamer zou mooi zijn’
Om wiskunde uit te leggen beheers ik de taal goed genoeg. Toch raakt het me nog als een leerling me daarop probeert te pakken.
Op het einde van mijn opdracht in Antwerpen heb ik de leerlingen gevraagd op post-its te schrijven wat ze goed vonden aan mijn lessen en wat niet. Het mocht anoniem en ze zouden me achteraf niet meer terugzien, ze konden dus vrijuit schrijven.
Ik was verrast. “Altijd bereid om nog eens uit te leggen, veel individuele aandacht, je taal is heel erg verbeterd”… Dat maakte me zo gelukkig. Ik wil dat iedereen de leerstof begrijpt, moedig aan, geef in de pauze of na de les extra uitleg.
Een leerkracht moet met liefde en passie lesgeven. In het begin ging mijn bereidwilligheid te ver. “Als ze weten dat je het telkens opnieuw uitlegt doen ze geen moeite om op te letten”, zei mijn begeleider bij Teach for Belgium en ze leerde me grenzen te stellen.
En die post-its koester ik, ze tonen me dat alle moeite die ik deed en doe zin heeft.’
LEES OOK > Jonas Goossenaerts maakt educatieve podcast Geschiedenis voor herbeginners
Diploma bepaalt toekomst
‘Wiskunde is een schitterend vak, je hebt het overal bij nodig. Dat wil ik met handen en voeten uitleggen.
Ik ben trots op mijn diploma’s. “Je diploma bepaalt je toekomst”, zeg ik aan de leerlingen. “Misschien ben je verliefd, maar liefde kan verdwijnen, en een diploma blijft.” Als ik in hun ogen zie dat ze het begrijpen, ben ik blij.
Nieuwkomers zijn vaak gemotiveerder dan de derde generatie. Twee meisjes uit Afghanistan waren de besten van de klas ook al moesten ze naast Nederlands ook Frans en Engels bijbenen.
Omdat ze weten dat waar zij vandaan komen al die kansen er niet zijn, doen ze hun best. De derde generatie beseft dat niet meer. Hun ouders en grootouders moeten het hen vertellen.
‘Liefde kan verdwijnen, maar een diploma blijft’
Ik krijg hier kansen, heb rechten, kan medicijnen kopen als mijn kind ziek is en er is een sociale zekerheid. In de wereld waar ik vandaan kom was gezondheidszorg een ramp en kan je niet vertrouwen op dokters of op de media.
Toch is er ook veel moois in de cultuur van Azerbeidzjan die ik aan de Belgen wil tonen. De vriendelijkheid en gastvrijheid bijvoorbeeld. We kunnen van elkaar leren. Ik focus me op de mooie kanten van beide culturen.
Toen ik in België aankwam, was er druk vanuit het OCMW om een job aan te nemen als poetsvrouw. Misschien geloofden ze niet dat ik als nieuwkomer leerkracht kon worden.
Maar liever dan daar bitter om te zijn, onthoud ik dat ik – toen ik voet bij stuk hield – ondersteund werd om Nederlands te leren en een leefloon kreeg om te kunnen studeren.’
Zolang ze geen vaste job heeft, moet Nahile zich telkens weer bewijzen in een nieuwe school met een taal die niet perfect is, afspraken maken en grenzen stellen. ‘Dat vergt veel energie’, zegt ze. ‘Tijdens de vakantie lees ik boeken en blijf les volgen om mijn Nederlands te verbeteren.
Soms ben ik moe. En als mijn dochtertje verdrietig is omdat ik zo weinig tijd voor haar heb, valt me dat zwaar. Maar de moeite die ik doe is ook voor haar toekomst. En ik wil in mijn job het verschil maken. Ik ben een doorzetter. Misschien word ik ooit directeur en kan ik wat meer diversiteit in de leraarskamer brengen. Want daar is nog werk aan.’
Foto’s: Kristof Ghyselinck
Dit artikel verscheen in september 2020 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 16/02/2021