Toen ik me aanmeldde voor het webinar over samen opvoeden, dacht ik: dit wordt een makkie. Mijn man en ik communiceren veel en zitten op één lijn wat opvoeden betreft. Nieuwsgierigheid aanmoedigen, gezond eten, ruimte laten voor emoties … we zijn het er allemaal over eens. Bovendien kennen we elkaars achtergrond goed, want we praten veel over onze kindertijd en onze ervaringen. Ja, er wordt bij ons nogal wat afgetaterd. Als je een webinar zou kunnen winnen, waren wij op weg naar een perfecte score, zeg maar. En toch bleek dat we nog wat verrassingen voor elkaar in petto hadden.
Samen opvoeden is compromissen sluiten
Het webinar, door experts in de gezinswetenschappen Mohammed Mansouri en Kathleen Emmery, startte met een opmerking die meteen de toon zette: jonge ouders werken nu vaker samen als team dan vroeger. Vaders speelden in de voorgaande generaties een minder grote rol in de opvoeding, terwijl ze nu steeds meer betrokken worden. Dat is positief, maar het brengt ook uitdagingen met zich mee.
Het betekent immers dat er vaker verschillende ideeën over opvoeden naar voren komen. Wist je dat 1 op de 5 ouders uiteenlopende ideeën heeft over opvoeding? En dat evenveel ouders zich niet of nauwelijks gesteund voelen in huishoudelijke taken? Vijftien procent voelt zich in de opvoeding zelfs ondermijnd door de partner.
Onze enorme betrokkenheid bij de opvoeding van onze dochter bleek ook een valkuil te zijn. Waren we dan toch niet het unisone dreamteam?
Eerlijk: die cijfers verbaasden me niet echt. Bij ons thuis is alles 50/50 verdeeld. We wisselen elkaar af met opstaan, voeden, verzorgen… En dat al vanaf dag één. Mijn feminisme is te groot voor een andere rolverdeling, maar ook mijn man vond dat volkomen vanzelfsprekend. Onze dochter is voor vijftig procent zijn genetisch materiaal en dus ook vijftig procent zijn verantwoordelijkheid.
Toch zien we dat in zowat elk gezin rondom ons volledig anders lopen. Mama’s doen overal het merendeel van het werk, maar niet altijd uit vrije wil. Wij verdelen de zorg netjes onder elkaar én geven elkaar op tijd en stond een bedankje daarvoor. Keigoed bezig, wij, dachten we stiekem tijdens het webinar, en er werd nog net niet gehighfived op onze zetel.
Oefening baart kunst
Daarna kwamen de oefeningen. De experts zetten de theorie doorheen het webinar vaak om in concrete oefeningen om samen te doen met je opvoedpartner – dat kan je partner zijn, maar ook andere mensen die een belangrijke rol spelen in het leven van je kinderen. Een van onze veronderstelde krachten – onze enorme betrokkenheid bij de opvoeding van onze dochter – bleek zo ook een beetje een valkuil voor ons te zijn.
We zijn allebei mensen die graag informatie opzoeken, waardoor we blijkbaar toch ook verschillende visies hebben opgepikt. Neem nu iets eenvoudigs als prijzen. Ik prijs onze dochter graag en vaak. Ze is anderhalf jaar, en ik wil dat ze weet dat we trots op haar zijn. Mijn man, daarentegen, heeft ergens gelezen dat je een kind niet constant moet prijzen, omdat het dan te afhankelijk zou worden van externe validatie. Op het eerste gezicht lijkt dit een fundamenteel verschil in onze opvoedingsstijlen, waar ik toch best van schrok. Waren we dan toch niet het unisone dreamteam?
LEES OOK > Papa en radiomaker Tom De Cock: ’Kinderen opvoeden is vaak pure improvisatie’
Toen we er dankzij de oefening dieper op ingingen, bleek echter wel dat onze drijfveren au fond overeenkomen. Ik wil voorkomen dat mijn dochter als volwassen vrouw ineens – zoals veel mensen van mijn generatie – beseft dat ze nooit van haar ouders heeft gehoord dat ze trots op haar waren. In de nineties was gevoelens uitspreken niet echt zo’n ding, zeker in het West-Vlaanderen van mijn kindertijd. Haar papa is op zijn beurt vooral bezorgd dat ze een people pleaser wordt die constant bevestiging van anderen nodig heeft. Beide standpunten begrepen we ook goed. We kwamen zo tot een mooi compromis: we prijzen haar wel, maar met mate en niet bij iedere kleine prestatie. Je eigen neus afvegen vereist misschien niet áltijd een feestelijke optocht.
De worsten van grootmoeder
Dit soort verschillen in opvoedingsvisies is heel normaal, legden de experts uit. We zijn nu eenmaal allemaal andere mensen met een andere persoonlijkheid en achtergrond.
Dat werd in het webinar treffend aangetoond met een stukje stand-up comedy van Dries Heyneman over de verschillen in communicatie op familiefeesten in West-Vlaanderen en Antwerpen. Mijn wederhelft en ik komen beiden uit de diepe krochten van de Westhoek en knikten bij alles vooral ja, ja, amai ja. De normen en waarden, tradities en omgangsvormen die je als kind – al dan niet hardop uitgesproken – hebt meegekregen, zijn ontzettend krachtig. Sommige dingen die je als vanzelfsprekend beschouwd, zijn dat ook alleen maar omdat je het altijd zo hebt gehoord in de kleine bubbel van je eigen familie.
Ik ben een boekenkind, en mijn partner houdt van voetballen en klimmen en in de modder spelen: waarom zouden we die activiteiten aan elkaar opdringen?
Het deed me denken aan de anekdote van een kennis over de manier waarop zij worsten klaarmaakt. Ze knipt steevast de uiteinden van de worsten af voor ze die braadt, tot haar partner eens vroeg waarom ze dat eigenlijk deed. ‘Geen idee’, was het antwoord. Haar moeder had het gewoon altijd zo gedaan. De vrouw belde vervolgens haar mama op om te vragen waarom die uiteinden eraf moesten. ‘Geen idee’, zei zij. Haar mama had het immers altijd zo gedaan. En dus trok de vrouw naar haar grootmoeder. Wat bleek? De pan die zij vroeger had was te klein om de worsten in hun geheel te braden, en dus knipte ze de uiteinden af.
Om maar te zeggen: soms is ‘gewoon, omdat het zo hoort’ echt een compleet belachelijke reden.
Elk ons eigen rugzakje
Het worstenvoorbeeld klinkt luchtig, maar raakt wel aan iets belangrijks: elke opvoeding draagt een stukje uit het verleden met zich mee. Patronen uit je eigen jeugd hebben, vaak onbewust, een grote invloed op je gezin. Als je samenwerkt in de opvoeding, betekent dat dus dat je óók deels de opvoeding van je (schoon)ouders erbij moet nemen.
Mansouri raadt bij die, toegegeven, niet bijster vrolijkmakende vaststelling aan om samen te reflecteren op die opvoeding. Ga met elkaar in gesprek over je eigen jeugd: wat waren fijne herinneringen of moeilijke momenten? Wat wil je meenemen uit je opvoeding en waarom? Wat wil je juist niet herhalen?
LEES OOK > ‘Opvoeden doen we samen’: waarom ouders meer steun bij de opvoeding verdienen
Onze verschillen kunnen immers een verrijking zijn in plaats van een belasting, zolang we er maar met open geest en met respect mee omgaan. Het helpt daarbij om je eigen én elkaars rugzakje met ervaringen te verkennen. Hoe uniek en onafhankelijk we ook graag willen zijn, als puntje bij paaltje komt zijn we allemaal voor een deel gewoon een verzameling van zondagochtenden, zomervakanties en verjaardagsfeestjes.
Het loont dus om met elkaar in gesprek te gaan over de tradities en gewoontes uit je jeugd. Zat het gezin elke avond samen aan tafel? Hoe verliep bedtijd? Waren de grootouders bij de opvoeding betrokken? Hoe werden de feestdagen gevierd? Meer begrip voor elkaars rugzak kan je helpen relativeren en begrijpen waarom de ander soms op een bepaalde manier reageert, of waarom ze in godsnaam de worsten uit elkaar knipt.
Don’t keep score
Als ik één ding uit dit webinar heb meegenomen is het wel dit: don’t keep score. Zelfs op het vlak van huishoudelijke taken gaat het niet om het aantal uur dat elkeen presteert en of dat wel in balans is – een gegeven waar mijn feministische ziel het soms moeilijk mee heeft. Het draait om tevredenheid, waardering en respect. Weten dat de ander ook maar gewoon zijn of haar stinkende best doet. Dat je elkaar niet bewust stokken in de wielen probeert te steken, maar vanuit je verschillende achtergronden het beste wil voor je gezin.
Samen opvoeden draait niet om beschuldigen of ‘winnen’. Het gaat om elkaar versterken in plaats van tegen te werken. Het is verleidelijk om jouw manier van tandenpoetsen/in bad doen/eten geven als de superieure werkwijze te zien en de ander op zijn of haar tekortkomingen te wijzen. Maar eerlijk? Zolang je kind een proper gebit/frisgewassen haar/een gevulde maag heeft, is het goed. Kijk samen naar de verschillen in opvoeding om eruit te leren: waar kan je elkaar misschien aanvullen?
Ik was (en ben) een boekenkind, ik hou van taal en deed vroeger niets liever dan tekenen. Mijn partner kan wel van mij verwachten dat ik met onze dochter ga voetballen en klimmen en in de modder spelen, maar dat is helemaal niks voor mij – hoe goed en gezond ik al dat buitenspelen ook vind. Hij is daar veel beter in dan ik én hij vindt het leuker: waarom zouden we die activiteiten dan per se aan elkaar opdringen, als het ook gewoon apart kan?
Ik heb papa’s tandenpoetsmomentjes makkelijker gemaakt door hem een onnozel liedje aan te leren waardoor onze dochter enthousiast elke ochtend en avond haar mond openspert. Andersom leer ik van hem om haar meer te laten klauteren en soms, tja, ook eens over haar eigen voeten te laten vallen in plaats van haar steeds maar te willen beschermen.
En, oké, dat webinar hebben we dan misschien niet per se gewonnen, maar een high five mocht er wel zeker zijn. Go team!
HERBEKIJK > Webinar: samenwerken als team in de opvoeding
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 31/10/2024, laatste update op: 14/01/2025