De Gezinsbond vierde in 2021 zijn honderdste verjaardag. In die honderd jaar zijn de samenleving en het leven van gezinnen sterk veranderd. De komende decennia zullen ongetwijfeld ook weer anders zijn. Welke evoluties verwacht trendwatcher/futurist Tom Palmaerts?
Een glazen bol heeft Tom Palmaerts niet. Maar hij volgt wel op de voet wat er in de samenleving beweegt, en denkt beroepshalve na over mogelijke evoluties. Hij wil mensen, organisaties en ondernemers prikkelen om zelf mee vorm te geven aan die toekomst.
‘Blijven hangen in “vroeger was het beter”, is heel contraproductief’, zegt Palmaerts. ‘Vroeger is voorbij. Internet en diversiteit gaan niet meer weg, als je dat al zou willen.
Waar iemand naar terugverlangt, heeft ook nooit echt bestaan. Als ik de begintune van Nirvana hoor, ben ik terug bij mijn jeugd. De muziek geeft me een gelukkig gevoel, maar die periode was best ook lastig: problemen op school, liefjes die het uitmaakten, … Koester het mooie van een nostalgisch gevoel, maar probeer er niet in te leven. Anders krijg je Brexittoestanden.’
Virtual reality brengt mensen dichterbij
Volwassen kinderen blijven minder onder de kerktoren wonen. Dat zal volgens Palmaerts nog meer het geval zijn.
‘In het buitenland werken wordt vanzelfsprekender. Als oma of opa niet in de buurt wonen, kunnen ze niet om vier uur aan de schoolpoort staan. Ze zijn ook vaak zelf nog aan het werk of ze willen reizen en leuke dingen doen.
‘Verbinding, een goed gesprek, echte emotie zijn diepmenselijke behoeften en mensen zullen die blijven opzoeken’
Vrienden gaan meer de ondersteunende rol opnemen. Doopmeter en -peter worden vaker in de vriendenkring gekozen. We spreken van “framily”: een vermenging van familie- en vriendenkring.
De relatie met (groot)ouders wordt minder praktisch-ondersteunend, maar daarom niet minder hecht. Echt samenzijn blijft de voorkeur genieten, maar als de afstand dat verhindert, helpen sociale media om contact te houden. En virtuele realiteit zal daar een meerwaarde zijn.’
LEES OOK > Met deze apps voor videogesprekken hou je contact met je vrienden en familie
Ontwikkelingen gaan razendsnel
‘De technologische evolutie zal nog versnellen. Robots zullen ook hard nodig zijn als door de vergrijzing veel jobs niet meer ingevuld raken en de zorg handen te kort komt.
De enorme informatiestroom biedt ongeziene kansen, maar je moet het nog verwerkt krijgen, fake news herkennen, … Scholen en ouders hebben daar een belangrijke taak in.
Door de technologie vallen bepaalde jobs weg. Nieuwe jobs komen in de plaats, maar steeds meer mensen zullen niet meer meekunnen of -willen en afhaken. Geen werk, collega’s, sociale contacten en structuur. Niet het gevoel hebben zinvol bij te dragen tot de samenleving. Dat wordt een groot probleem.
Toch zie ik ook positieve zaken. Mijn broer heeft het Syndroom van Down, in het gewone arbeidscircuit kon hij niet aan de slag. Maar dankzij Theater Stap is hij acteur. (Jelle Palmaerts speelde onder andere Jasper Vloemans in de televisiereeks ‘Tytgat Chocolat’, red)
Iemand moet zich dat wel aantrekken. Ik zie een rol voor sociale organisaties zoals de Gezinsbond, om de belangen van gezinnen die uit de boot vallen te behartigen, hen samen te brengen, …’
LEES OOK > Gitte (12) heeft het syndroom van Down: ‘Ze leeft dubbel en dik’
Gezin als rustpunt
Voor het gezin ziet Palmaerts zeker nog een toekomst weggelegd. ‘In welke vorm of samenstelling ook, een rustpunt wordt belangrijker dan ooit.
De (hectische en veeleisende) buitenwereld komt wel steeds meer het gezin binnen. Smartphones, internet en constant verbonden kunnen zijn, vormen een grote uitdaging voor gezinnen.
‘Alle rebellie van onze jeugd ten spijt lijken we op onze ouders. Maar dan aangepast aan tijd en context.’
Af en toe niet-geconnecteerd zijn is nodig om echt aandacht te hebben voor elkaar en tot rust te komen. Dat zal steeds meer naar waarde geschat worden, vermoed ik. In een onderzoek naar “liefde” dat we deden, zei een meisje van veertien: “Liefde is: je gsm afzetten voor iemand.”‘
LEES OOK > Smartphoneverslaving? 8 tips om minder op je scherm te kijken
Wonen
‘We zullen met steeds meer mensen zijn, dichter op elkaar en kleiner wonen. Om open ruimte te vrijwaren, is verdichting nodig in steden en dorpskernen. Een uitdaging voor architecten om gebouwen te ontwerpen waar het aangenaam wonen is, en leefbare omgevingen te creëren.
Ik pleit voor dorpen in steden en omgekeerd. Steden die kleinschalig aanvoelen, waar mensen elkaar kennen en goeiedag zeggen. In dorpskernen moeten er dan weer winkels en voorzieningen zijn. Dat kan maar als daar genoeg mensen wonen.
‘Koester het mooie van een nostalgisch gevoel, maar probeer er niet in te leven’
Ik ben voorstander van een mix van wonen, werken en plezier. Als we met nog meer zijn, moeten we absoluut vermijden dat iedereen zich moet verplaatsen voor boodschappen, werk, ontspanning. Als we geconcentreerd wonen kan het openbaar vervoer ook efficiënt, comfortabel en snel. Dat moét beter in de toekomst.
Co-housing kan meer mainstream worden. Nu is het duur en verlopen die bouwprojecten moeizaam. Een minderheid kiest ervoor. Vergelijk het met producten van eerlijke handel. Ooit kon je die alleen kopen in Oxfam-wereldwinkels, nu je ze ook in de supermarkt vindt, is er een veel groter publiek voor. Co-housing past ook in de “framily”-evolutie.’
Impact van individu
‘Een spectaculaire evolutie is dat individuen via sociale media een enorme impact hebben. Sommigen hebben tienduizenden volgers en mobiliseren in een mum van tijd een massa. Ook politici luisteren naar hen.
Mensen hebben er meer vertrouwen in dan in grote sociale organisaties of “de politiek”. Het gaat om snelle, fragmentaire acties. Engagement voor jaren of het leven wordt moeilijk. Je kan dat betreuren maar houdt het niet tegen. Organisaties zullen er moeten op inspelen als ze nog invloed willen hebben.’
LEES OOK > Alfons Leempoels: ‘De jeugd heeft chance nu te mogen opgroeien’
Papa/mama, ik lijk steeds meer op jou
Blijft er volgens Tom Palmaerts in de snel evoluerende wereld nog iets over van de waarden die ouders aan hun kinderen meegeven?
‘Er verandert veel, maar veel blijft ook hetzelfde. En kinderen nemen heel veel over van hoe hun ouders in het leven staan. Stef Bos heeft gelijk: alle rebellie van onze jeugd ten spijt lijken we op onze ouders. Maar dan aangepast aan tijd en context.’
Meer info over Tom Palmaerts vind je via zijn website.
Foto’s: Kristof Ghyselinck
Dit artikel verscheen in oktober 2021 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 14/12/2021, laatste update op: 07/01/2022