De eerste dagen en weken lijkt het wel een fulltime job: je baby voeden. Vroedvrouw Kim De Man weet er wel wat van. Wij trakteren op koffie en in ruil trakteert zij ons op borst- en kunstvoedingsfeiten, uit het leven en uit de kraamafdeling gegrepen.
Kim De Man is mama van drie, sinds 1995 vroedvrouw in het Aalsterse OLV Ziekenhuis en is daar sinds 2020 hoofdvroedvrouw.
Keuze maken
Eerst even over de keuze voor borst- of kunstvoeding, een keuze die mama’s meestal al voor de bevalling gemaakt hebben. Hoe sta jij daar zelf tegenover?
Kim De Man: ‘Wat volgens mij het belangrijkste is: dat je je inderdaad op voorhand voldoende en correct informeert. Als vroedvrouw begeleiden wij ouders daarbij graag met de juiste info over borst- en kunstvoeding.
En op basis van al die info maak je dan als ouder de keuze waar jij je het beste bij voelt, want dat is uiteindelijk de enige juiste keuze. Jij alleen kan inschatten hoe je zelf bent, wat je thuissituatie is en hoe je leven eruitziet.
Probeer er, als dat kan, ook je partner bij te betrekken, zo kan hij of zij je steunen op momenten dat je zelf niet meer zo zeker van je stuk bent. Misschien ga je twijfelen door mensen rondom jou die het anders zouden aanpakken, want die zullen er altijd zijn. Probeer toch vooral blij te zijn met de keuze die je gemaakt hebt, omarm ze en ga ervoor. Dat laatste is nu eenmaal makkelijker als je die keuze doordacht en goed geïnformeerd hebt gemaakt.’
LEES OOK > Wil je borstvoeding geven? Bereid je goed voor!
Maar welke keuze je ook maakt, je kunt altijd kritiek krijgen?
‘Helaas wel. Of je nu borst- of kunstvoeding geeft, anderen delen nu eenmaal graag hun mening. Ik vang verhalen op van mama’s die worden bekritiseerd omdat ze, om welke reden dan ook, kunstvoeding geven: “Oei, waarom geen borstvoeding? Dat is toch beter voor je kindje?”
Maar ook als je heel bewust kiest voor borstvoeding, krijg je in sommige omgevingen te horen: “Borstvoeding? Echt? Waarom? Wat ga je jezelf nu aandoen?” En dat terwijl die mama’s net bevallen zijn en zich sowieso al onzeker voelen …
Als een baby weent, wordt er naar mijn gevoel te snel met een beschuldigende vinger naar de voeding gewezen, terwijl een hongerig maagje echt niet het enige is wat voor onrust zorgt. Pasgeboren kindjes moeten aan zoveel dingen wennen na de geboorte, logisch dus dat ze hun ongenoegen wel eens willen uiten. Net zoals mama’s ook heel erg moeten wennen aan hun nieuwe rol.
Daarom vind ik het zo ontzettend belangrijk om ouders te steunen in de keuze die ze zo weldoordacht maken. Welke keuze dat ook is.’
Energie
Iets wat bij nieuwe mama’s vaak voor onzekerheid zorgt, is het aantal keer dat hun kindje moet drinken. Krijg jij daar als vroedvrouw ook veel vragen over?
‘Zeker. Je moet rekenen dat baby’tjes tot vlak voor de geboorte vierentwintig uur op vierentwintig voeding krijgen via de navelstreng. Dus het is maar logisch dat pasgeboren kindjes véél vaker voeding nodig hebben dan wij. Het is niet van: “Oké, nu ik geboren ben, ga ik me onmiddellijk aanpassen aan mijn omgeving en maar drie keer per dag meer eten. Da’s makkelijk voor mijn ouders.” (lacht)
En als je ziet hoe hard zo’n baby op korte tijd groeit: dat kan alleen maar dankzij regelmatig voeden en slapen. Het is allemaal een kwestie van energie.’
LEES OOK > Handig voor ouders: apps om voedingen voor baby bij te houden
Bij kunstvoeding heb je een beter zicht op de hoeveelheid die je kindje binnenkrijgt …
‘Qua hoeveelheid is het bij kunstvoeding inderdaad meetbaarder, je kan zien hoeveel je kindje heeft gedronken. Vroeger kreeg je dan een vrij strikt schema van de dokter of vroedvrouw: om de zoveel uur een voeding. De eerste dag mocht daar niet meer dan twintig milliliter inzitten, en dan moest je stelselmatig vermeerderen.
Intussen weten we dat een baby de ene voeding misschien wat meer nodig heeft dan de andere. Kunstvoeding wordt vaak nog volgens een vast stramien gegeven, maar – net zoals bij borstvoeding – krijg je tegenwoordig het advies om te voeden op vraag. Heb je het gevoel dat je baby erg snel om een nieuwe voeding vraagt? Misschien staat de drinktechniek van je kindje nog niet helemaal op punt? Ook daarbij kan de vroedvrouw helpen.
Om er toch even een cijfer op te plakken: bij de start van kunstvoeding drinkt je baby – afhankelijk van het geboortegewicht en zonder andere complicaties – tussen zes en twaalf voedingen per vierentwintig uur.’
LEES OOK > Flesvoeding: antwoord op al je vragen
En bij borstvoeding?
‘Moedermelk is licht en makkelijk verteerbaar, dus is het normaal dat je kindje de eerste weken om de twee à drie uur een voeding vraagt. Na enkele weken drinken de meeste baby’s gemiddeld acht tot twaalf keer per dag. Sommigen drinken minder vaak, anderen blijven vaker drinken: dat is oké, zolang je kindje maar vlot groeit en bijkomt in gewicht. Zeker helemaal in het begin hebben baby’s vaak nog geen echt ritme of hebben ze niet bij elke voeding zin om te drinken.
Het is dus belangrijk om de borsten te stimuleren om de melkproductie verder op gang te brengen. Iemand vergeleek borstvoeding ooit met een elektriciteitskast: door je baby vaak aan te leggen, gaan er zekeringen naar omhoog. Hoe meer zekeringen omhoog, hoe meer elektriciteit je krijgt – hoe meer melk dus, ook op lange termijn.
De eerste dagen is het zeker niet uitzonderlijk dat je kindje om de twee à drie uur de borst vraagt. In het begin, als je baby de weg misschien nog niet goed vindt, voelt het misschien alsof je handen te kort komt. Maar wees gerust, op een bepaald moment ga je dat allemaal vlot kunnen. Met je ogen dicht zelfs. En eens de productie goed op gang is, krijg je een heel ander, vaak rustiger verhaal. Bij borstvoeding heb je nu eenmaal verschillende fasen.
Om een ander beeld te gebruiken dan de elektriciteitskast: in de eerste fase staat je trein vertrekkensklaar in het station. Het is wat geregel en gedoe, maar eens die trein vertrokken is, gaat het vlotter. Tot je kind een groeispurtje heeft, dan vertraagt je trein een beetje en hobbelt door de wissels. Maar ook daar zal je merken dat je opeens weer vertrokken bent voor een nieuwe, vlottere rit.’
Natuur vs. structuur
Doordat je het niet echt kan meten, blijven veel mama’s die borstvoeding geven zich toch afvragen of ze genoeg melk hebben voor hun baby.
‘Mja, we zijn het een beetje verleerd om te vertrouwen op de natuur, hé. We willen alles meten en moeten het zien om het te geloven. Voor vroedvrouwen komt het er vaak op aan om vertrouwen te geven aan mama’s die borstvoeding geven, om hen te vertellen dat ze dit echt kunnen.
Maar dan nog is het iets van vallen en opstaan, van dingen uitproberen en dan beslissen dat het toch geen goed idee was. En da’s oké, leg je erbij neer dat het perfecte scenario niet bestaat.
Zo gaat het nu eenmaal met geboortes, met baby’s en met voedingen: hoe goed je je ook geïnformeerd hebt, je kan op voorhand gewoon niet weten hoe het zal zijn. Hoe ga jij het beleven, hoe is je kindje? Het is onmogelijk om dat goed in te schatten, zelfs als het je tweede of derde kindje is. Je weet dan wel ongeveer wat je te wachten staat, je bent al wat handiger en meer zelfzeker, maar de ene baby is de andere niet. Er zijn er die slapen en prima reflexen hebben, maar er zijn ook baby’s die de eerste dagen niet goed weten wat ze moeten doen.’
LEES OOK > Met deze tips wordt moedermelk afkolven een succes
Het valt dus niet te plannen?
‘We zijn het in onze maatschappij gewoon om alles perfect te plannen en te regelen, maar met baby’s en hun voedingen lukt dat simpelweg niet altijd. Het is altijd weer een ander, uniek verhaal. En het verwarrende is dat het in het begin zelfs van dag tot dag anders kan zijn. Ouders willen graag houvast en duidelijke structuur, maar die zijn soms ver zoek.
Ik denk dat het echt belangrijk is dat we dat regelmatig benoemen: we moeten ouders meegeven dat het best mogelijk is dat het allemaal nogal chaotisch en verwarrend verloopt. Denk maar aan die trein en aan het gedoe dat je soms ziet in een station, het kan even duren voor die weer vertrokken is voor een tijdje.
Hou in je achterhoofd dat het leven met een baby’tje vooral erg onvoorspelbaar is en dat je er niet alleen voor staat. Zit je met vragen of twijfels, zie je ’t allemaal even niet meer zitten? Durf op tijd hulp te vragen.’
Voeden, slapen & werken
Want als jonge ouder zal je ook regelmatig moe zijn …
‘Klopt! Of je nu borst- of kunstvoeding geeft, een baby voeden en verzorgen vraagt sowieso flink wat tijd en energie. Bovendien hebben pasgeboren kindjes nog geen ritme zoals wij; voor hen staat de nacht niet altijd gelijk aan slapen.
Mijn kinderen zijn alle drie pas na een jaar beginnen doorslapen, maar voor mij was dat oké. Ik was erop ingesteld dat ze wakker werden en dan eens dronken van de borst. En als dat na verloop van tijd maar één of twee keer per nacht was, had ik daar geen probleem mee. Ook omdat mijn situatie het toeliet: ik had bij elk kind de luxe om na de geboorte acht maanden thuis te zijn. Dat is een ander perspectief dan voor een mama die sneller terug aan de slag moet.
Waarmee ik absoluut niet wil zeggen dat je alleen maar borstvoeding kunt blijven geven als je thuisblijft. Want het is inderdaad belangrijk om zo lang mogelijk borstvoeding te geven en dat moet inderdaad gepromoot worden, maar daar zou in onze maatschappij nog meer kunnen tegenover staan. Je motivatie kan nog zo groot zijn, het is belangrijk dat er ook een goede praktische omkadering is.
Als vroedvrouw kunnen we zeker helpen om de verschillende haalbare mogelijkheden voor jou te overlopen. We gaan dan op zoek naar een oplossing die bij jezelf, je gezin en je job past. Ik hoop dat iedere mama intussen weet dat ze recht heeft op kolfpauzes op het werk en dat die vergoed worden door de mutualiteit? Dat is alvast een stap in de goede richting, maar er is op dat vlak zeker nog veel groeimarge in onze samenleving. Voor mij zijn de Scandinavische landen daarin het grote voorbeeld, daar kunnen alle mama’s bijvoorbeeld een jaar thuis zijn.’
LEES OOK > Borstvoeding geven of overschakelen naar flesvoeding? 8 vragen en antwoorden
Niet pushen
‘Kortom, mama’s pushen in de ene of in de andere richting vind ik not done. Voor mij als vroedvrouw blijft het allerbelangrijkste: wat willen die mama’s zelf, wat zien ze zitten en wat niet? Maar ook: zijn ze voldoende en correct geïnformeerd?
Voor de rest kunnen wij als vroedvrouw vooral helpen om er voor hen een zo mooi mogelijke ervaring van te maken. En heel vaak komt het erop aan om hen te erkennen in hun eigen kracht. Het mooie is: het verloopt bij iedereen anders, het is altijd een uniek verhaal. En het blijft bijzonder om daar als vroedvrouw een klein deeltje van uit te maken.’
Hulp nodig?
Bij twijfels en vragen over voeding kun je altijd terecht bij je arts, vroedvrouw, de verpleegkundige van Kind en Gezin of een lactatiekundige. Wil je graag borstvoeding blijven geven, dan is het belangrijk dat je op tijd aanklopt bij een deskundige als er moeilijkheden opduiken.
- De vroedvrouw aan huis
Na je bevalling heb je recht op een aantal huisbezoeken van een eerstelijns vroedvrouw. Aarzel nooit om de hulp van een vroedvrouw in te roepen. Zij kan je helpen bij (problemen met) de voeding, bij de verzorging van je baby, bij je weg vinden in het ouderschap of bij de opvang van een premature baby.
- Kind en Gezin
De verpleegkundige van Kind en Gezin begeleidt je met de voeding en verzorging van je kindje vanaf de geboorte. En het multidisciplinair team van Kind en Gezin staat klaar voor al je vragen en bezorgdheden tot je kind naar school gaat.
Op kindengezin.be lees je uitgebreide informatie over borst- en kunstvoeding, maar ook over hoe borstvoeding geven, afkolven en moeilijkheden die je kan tegenkomen. De Kind en Gezin-Lijn is er voor al je vragen.
- Belgische Vereniging van Lactatiekundigen
Lactatiekundigen zijn opgeleid om je te begeleiden bij je borstvoeding. Verloopt de borstvoeding niet naar wens? Vraag dan tijdig hulp aan een lactatiekundige.
- Gezinsbond
Zit je nog met vragen over jouw rechten als jonge ouder? Hoe zit het met je ouderschapsverlof? Waar heeft jouw partner recht op? Hoe vraag je borstvoedingspauzes aan?
Als lid van de Gezinsbond kun je bij de dienst Sociaal-Juridisch Advies terecht met vragen en problemen die jouw gezin aanbelangen.
Dit artikel is eerder verschenen in Brieven aan Jonge Ouders, het gratis tijdschrift voor alle ouders. Pas bevallen of nog in verwachting? Schrijf je hier in om deze razend interessante reeks gratis te ontvangen. Voor ouders van kindjes tot 18 maanden zijn er ook de NieuwsBrieven aan Jonge Ouders, elke maand in je mailbox.
Gepubliceerd op: 08/03/2022