Als ouders hun kind verliezen, dan staan zij daar met lege handen en wij met onze ogen vol tranen en mond vol tanden. Het is moeilijk de woorden te vinden, je wil er voor ze zijn maar je weet niet hoe, wat doe je in godsnaam?
Het is niet ingewikkeld, het is eigenlijk zelfs heel simpel. Wat je doet als ouders hun kind verliezen, is het volgende:
1) Luisteren
Gewoon: luisteren. Geen raad geven, geen oplossing zoeken, geen verklaring bedenken (tenzij de ouders er een vragen).
‘Tachtig procent is luisteren en 20 procent is spreken’, is het advies van rouwexpert Manu Keirse.
‘Mensen moeten leren dat ze niet naar een rouwende gaan om te spreken, maar om te luisteren.’
Meteen is het probleem ‘Ik weet niet wat ik moet zeggen’ opgelost.
Niet zeker hoe je een gesprek begint? Stel een concrete vraag, zoals ‘hoe ben je de voorbije uren doorgekomen’ en niets algemeens zoals ‘hoe is’t?’.
2) Blijven luisteren
Ook na dagen, maanden, jaren. Ook dan willen ouders het nog hebben over hun kind. ‘Verdriet verwerk je niet, je overleeft het’, zegt Manu Keirse daarover. ‘Verwerken geeft te veel de indruk dat het ooit voorbij is of moet zijn. Terwijl het verdriet of het gemis nooit overgaat, je leert er gewoon mee leven.’
3) Praten over het kind (met naam)
De naam van het overleden kind noemen is iets waar over getwijfeld wordt: zal het geen wonden openrijten? Maar meestal is het tegendeel waar: het doet deugd dat het kind niet vergeten wordt door anderen bij kerstkaarten, verjaardagen en andere vieringen. De herinnering of het verdriet kan natuurlijk nog wel pijnlijk zijn en het gemis of verdriet bovenhalen… en dat is oké.
Het hoeft geen zwaar gesprek te zijn. Enkele herinneringen ophalen, aan uitspraken, kattenkwaad of gewoontes die je toen dol maakten, is al voldoende.
LEES OOK > Voor ouders van overleden kinderen: de koesterkoffer
4) Voor de andere kinderen zorgen
Verdriet en rouw zijn allesoverheersende emoties waar de altijd doordraaiende wereld geen rekening mee houdt. In gezinnen met andere kinderen kan het voor de ouders een enorme verlichting betekenen.
5) Iets praktisch, zoals koken of boodschappen doen
Neem een of enkele praktische taken over, zoals koken, boodschappen of stofzuigen. Wacht niet af tot het gevraagd wordt maar bied het spontaan aan, maak het concreet (dinsdag om 18u!) en dring aan. Zie ook het volgende puntje…
6) Contacteer hén
Zeg niet: ‘Laat weten als je iets nodig hebt’. Of ‘Bel als ik iets kan doen.’ Want wie doet dat nu? Stel zelf iets concreet voor: ‘Goed als ik de kinderen zaterdag om 13u kom ophalen voor een dagje in het park?’ of ‘Laten we samen een koffie gaan drinken’.
7) Wees geduldig en respectvol
Na een tijdje vinden ‘buitenstaanders’ van de rouw dat het nu wel weer door mag gaan, dat het leven weer moet opgenomen worden, dat de huilbuien of de herinneringen er te veel aan zijn. Of soms willen de rouwenden zelf hun omgeving er niet meer mee lastig vallen.
Maar rouwen kost tijd, veel tijd. Die rouw overleven kost tijd. Sommige dagen gaat het goed, andere dagen gaat het niet. Terugvallen zullen er altijd zijn, zeker bij verjaardag van het kind, de sterfdatum of feestdagen. Laat je daardoor niet ontmoedigen, maar geef ruimte aan het verdriet en de herinneringen.
LEES OOK > Voor altijd ouder van: er is steun als je kind overleden is
Depressie of rouw?
Anders is het natuurlijk als de rouwende afglijdt in een depressie. Niet dat het verschil altijd gemakkelijk te maken is: symptomen van rouw lijken erg op die van een depressie. In het begin van een rouw wordt er dan ook van uit gegaan dat het geen depressie is, maar een rouw kan wel verglijden in een depressie. Hou de signalen in het oog en dring tijdig aan op hulp.
Manu Keirse is klinisch psycholoog en een autoriteit als het gaat om rouw, verlies en verdriet. Hij was gezinspolitiek secretaris bij de Gezinsbond en geeft nog steeds lezingen. Een van z’n recentste boeken is ‘Rouwen is liefde’ (2023, uitgeverij Lannoo).
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 08/12/2017, laatste update op: 31/08/2023