Hoe kan je je kleinkinderen steunen bij een scheiding van hun ouders?

Scheiden is voornamelijk een kwestie van het kerngezin: partners en de kinderen. Maar in de kring rond dat gezin zijn er ook betrokkenen, in de eerste plaats de grootouders. Ze worden geconfronteerd met een situatie waar ze zelf geen controle over hebben, maar die wel verregaande gevolgen kan hebben. Maaike Jappens (VUB) onderzocht deze groep uitgebreid, en wij mogen citeren uit haar onderzoek. Deel 5: hoe kan je je kleinkinderen steunen bij een scheiding van hun ouders?

Bij veranderingen in de thuissituatie, hebben kinderen enorm veel aan hun netwerk, de mensen rond hen. Grootouders voelen aan dat ze een rol te spelen hebben als hun kleinkinderen met een scheiding van hun ouders geconfronteerd worden. Hoe kan je je kleinkinderen steunen als hun ouders gaan scheiden?

Er zijn

Op de eerste plaats is dat simpelweg ‘er zijn’. De deur openzetten, de kleinkinderen (extra) uitnodigen en opvangen en luisteren, zonder oordeel.

‘Een toevlucht zijn voor je kleinkinderen. Dat ze voelen als ze hier komen, dat ze hier goed opgevangen worden, goed gesoigneerd worden. Dat ze hier terechtkunnen tout court.’

Het is voor de kleinkinderen goed dat ze een plek hebben waar geen ruzie en conflicten zijn, waar ze gewoon even kunnen zijn. Dat brengt rust, in het hart en in het hoofd.

LEES OOK > Grootouders als veilige haven bij echtscheiding

Spreekbuis

Het is voor de kleinkinderen ook fijn dat ze kunnen praten over de situatie, zonder schrik te hebben extra schuldgevoel of verdriet te bezorgen. Soms kan je als grootouder wel problemen of vragen oppikken die toch opvolging vragen.

Bespreek met het kind wat je zou willen zeggen aan de ouder en waarom. Eventueel kan je het samen vertellen of kan je het kind steunen als zij het zelf willen vertellen.

Als de kleinkinderen vragen om te zwijgen tegen de ouders, dan is het best hier een gesprek rond aan te gaan. Leg uit dat je bezorgd bent, dat je overtuigd bent dat de ouders willen weten wat het kind denkt. Bekijk samen met het kind of er eventueel een manier mogelijk is om (een deel) te vertellen.

Forceer niks maar beloof ook niet zomaar om niets te zeggen. Zeker als het kind gevaar loopt moet je ingrijpen. Al blijft het ook dan belangrijk om uit te leggen waarom je het toch hebt verteld.

Geen kant kiezen

Een veilige haven worden voor de kleinkinderen kan op voorwaarde dat de loyaliteit van het kind aan beide ouders gerespecteerd wordt. Je kleinkinderen houden van beide ouders en voelen zich dus enkel veilig en gesteund als ‘de andere ouder’ niet wordt aangevallen of beoordeeld.

‘Geen commentaar, geen afkeuring. Niemand verwijt mekaar iets en daar hebben de kleinkinderen wel iets aan. Dat zeggen ze ook.’

De meeste grootouders vinden een neutrale houding belangrijk, al was het niet altijd gemakkelijk dit vol te houden.

‘Probeer zeker niet de ouders tegen elkaar op te zetten. Zeg geen slecht van de andere kant. Dat ze weten “bij oma en opa kunnen we terecht met ons verhaal”. Dat vind ik het belangrijkste. Het is al erg genoeg voor die kinderen zonder dat je er zelf een schepje gaat bijdoen met ruzies. Dat is soms moeilijk, veel hangt af van hoe de andere kant is hé.’

LEES OOK > De rol van grootouders bij een scheiding: ‘Grootouders spelen belangrijke rol bij verwerkingsproces’

Vervangouder

Door de veranderde situatie worden veel grootouders vaker ingeschakeld bij opvang. Bij sommigen wordt dit meer dan opvang, en zijn ze tijdelijk vervangouder. Soms om de ‘weggevallen’ mama of papa op te vangen, soms omdat het eigen kind de zorg even niet kan dragen.

Dit kan een enorme steun zijn voor het kleinkind. Gun je kind de tijd om terug op de plooien te komen , en spreek hem of haar ook aan op de verantwoordelijkheid als ouder. Maak vooraf goede afspraken over wat de zorg precies inhoudt. En ook belangrijk: wordt het te veel, spreek dan je kind aan en zoek samen naar een oplossing.

Samen doen

Wat ook een hulp kan zijn voor de kleinkinderen is afleiding van de situatie. Uitstapjes, samen wandelen of fietsen, iets bakken, voorlezen of naar een film kijken: eventjes niet moeten, niet praten, niet denken maar gewoon kind zijn. Een leuk gedeeld moment samen!

Dezelfde regels

In een periode dat ‘alles’ verandert voor de kleinkinderen, is het fijn dat er bij de grootouders nog veel hetzelfde is. Hetzelfde eten, hetzelfde ritme, dezelfde regels en gewoontes. Probeer je kleinkind ook niet te ‘ontzien’ omdat ze al zoveel meemaken: de regels zijn dezelfde, de gevolgen van het breken van de regels ook. Kinderen blijven grenzen nodig hebben, zeker in onzekere situaties: dat biedt houvast.

LEES OOK > Andere regels bij oma en opa: hoe ga je daar als ouder mee om?

Netwerk uitnodigen

Voor kinderen die een scheiding meemaken voelt het alsof alles uit elkaar valt. Daarom is het goed om te voelen dat ze deel zijn van een groter geheel. Nodig daarom neefjes of nichtjes uit, of een tante/nonkel. Het helpt hen om het contact te onderhouden. Een beetje flexibiliteit is hierbij wel nodig: het kerstfeest zal misschien op een andere dag plaatsvinden en verjaardagen niet altijd in het weekend ervoor of erna.

Begrip voor de reacties

Een deel van je gedrag of houding is ook afhankelijk van de leeftijd van je kleinkind. Sowieso worden ze beïnvloed door de scheiding, of ze nu baby zijn of jongvolwassene. De reacties en de manier waarop ze deze uiten verschilt natuurlijk wel. Begrip opbrengen voor deze reacties, de emoties toelaten en er gewoon (blijven) zijn: dat is wat de kleinkinderen nodig hebben.

Kleinkind in twee huizen

Dit artikel kadert het dossier ‘Kleinkind in twee huizen’. Als Gezinsbond hebben we gemerkt dat grootouders zich zorgen maken wanneer hun kinderen en kleinkinderen met een scheiding worden geconfronteerd.

Ook zijn ze op zoek naar manieren om hen te ondersteunen, informatie over echtscheidingen en die rol die zij daarin kunnen spelen. In dit dossier brengen we tips voor steun en begeleiding samen, voor jezelf, voor je kind én voor je kleinkind(eren).

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.

Tags: echtscheiding, relatie grootouders en kleinkinderen, rol grootouders bij scheiding, uit elkaar voor grootouders