Kinderen kunnen meer dan we soms denken, ook als het om helpen in het huishouden gaat. Al is er een belangrijke voorwaarde, zegt gezinspedagoge Karla Van Leeuwen. ‘Kinderen zijn geen volwassenen, dus pas je verwachtingen aan. Dat iets misschien niet vanaf de eerste keer lukt, is logisch. Gun kinderen de tijd om te leren dat niet meteen slagen niet erg is, maar ook dat iets zelf doen hun zelfvertrouwen een boost geeft.’
‘Met kinderen taken geven kan je vroeg starten’, zegt Karla Van Leeuwen. ‘Niet door hen dwingend allerhande klusjes op te leggen, wel door hen spelenderwijs aan te leren dat sommige dingen er nu eenmaal bij horen. Speelgoed opruimen voordat iets nieuws gehaald wordt, bijvoorbeeld, is een klassieker.’
LEES OOK > Gouden tips voor je je kind laat helpen in het huishouden
Jong geleerd…
‘Maak bij jonge kinderen de taken zo concreet mogelijk. Vraag niet om ‘alles’ op te ruimen – dat is te abstract voor een peuter, waardoor die niet zal weten waar
te beginnen. Vraag wel om alle blokken in een bepaalde doos te stoppen. Of ga samen aan de slag.
Bij een taak die voor de eerste keer moet gebeuren, raad ik aan om die voor te doen en stand-by te blijven voor hulp. Zeker bij kinderen tussen een en drie jaar is helpen een sociaal gebeuren. Peuters en kleuters hebben sturing nodig, en een ouder die hen bijstaat.’
‘Kleine successen geven zelfvertrouwen een boost’
Welke taken je aan je kind geeft, is gezinsafhankelijk. ‘Als ouder weet je het best tot wat je kind motorisch, cognitief en sociaal in staat is. Niet elk kind heeft de vaardigheden om op zijn zesde een brood te halen bij de bakker op de hoek.
Maak ook niet van elke handeling een ‘moetje’: sommige dingen zijn vanzelfsprekend.
In mijn gezin is het bijvoorbeeld een ongeschreven regel dat wie een cake bakt, ook de keuken opruimt. En iedereen stopt zijn eigen bord in de afwasmachine na het eten. Voor zulke dagelijkse handelingen is geen planning of taakverdeling nodig.’
Bij grotere klusjes, zoals stofzuigen of afwassen, verdient een taakverdeling volgens Karla wel extra aandacht. ‘Kinderen begrijpen best waarom het ene kind eens iets meer moet doen dan het andere, maar er moet een evenwicht blijven.
Ook traditionele ideeën rond genderrollen en ‘meisjestaken’ waarvan jongens bespaard blijven, zijn te vermijden.’
LEES OOK > Ideale huishoudtaakjes voor peuters en kleuters
Opruimen is leuk!
Dat kinderen uit zichzelf een hekel hebben aan huishoudelijke taken, is volgens Karla een misvatting. ‘Ze hebben de neiging om opvattingen van volwassenen over te nemen. Gaat het huishouden bij ouders vaak gepaard met gezucht, dan zullen ze zelf ook niet staan te springen om taakjes uit te voeren.
Maar zelfs aan klusjes die minder geliefd zijn, kan je iets positiefs koppelen. Afdrogen is zo’n voorbeeld: de activiteit zelf is misschien geen winner, maar het afwasmoment kan wel een kans zijn voor een-op-eencontact met je kind, zonder de andere ouder of broers of zussen in de buurt.
Door aan die taak iets fijns te koppelen, zoals samen zingen of een leuk gesprek, zullen kinderen er minder tegenop zien.’
‘Als ouder weet je het best tot wat je kind in staat is. Niet elk kind heeft de vaardigheden om op zijn zesde een brood te halen bij de bakker’
‘De kleine successen die met geslaagde taakjes gepaard gaan, verhogen het zelfvertrouwen.
Ook vaardigheden als plannen, zich op één activiteit concentreren en empathie varen er wel bij. Maar de bevestiging die kinderen krijgen in ruil voor hun hulp is misschien wel het mooiste cadeau.’
Van klassieke beloningen, zoals extra schermtijd of zakgeld, is Karla geen voorstander. ‘Op die manier leer je kinderen een beloning te verwachten voor vanzelfsprekendheden en laat je hen helpen vanuit extrinsieke motivatie, een motivator die niet vanuit zichzelf komt.
Intrinsieke motivatie is belangrijker, want daarbij ervaart een kind zelf wat helpen hem of haar oplevert: een goed gevoel, erkenning van een buitenstaander… In zo’n sociale beloning zie ik geen graten.
Je hoeft je kinderen niet de hemel in te prijzen omdat ze een bepaalde taak hebben uitgevoerd, maar een dankjewel is altijd op zijn plaats. Dat vind ik zelfs een vorm van elementaire beleefdheid. Als volwassenen verwachten we dat ook van elkaar, dus waarom niet tegenover je kinderen?’
LEES OOK > Welke huishoudelijke klusjes kunnen kinderen doen?
Dit artikel verscheen in februari 2021 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 05/02/2021, laatste update op: 17/03/2022