Moeten we ons zorgen maken over de impact op de lange termijn van de coronacrisis op kinderen, peuters en kleuters? We vroegen het aan ontwikkelingspsycholoog Bart Soenens van UGent.
‘Wat de invloed van de maatregelen zal zijn op langere termijn is een beetje koffiedik kijken’, zegt Bart Soenens. ‘We hebben dit immers nog nooit meegemaakt. Maar vanuit wat we weten over de ontwikkeling in verschillende leeftijdsfasen, maak ik me weinig zorgen over de jongste kinderen.
Ontwikkelingspsychologisch gezien zal de impact van de coronacrisis op kinderen voelbaar zijn vanaf de lagereschoolleeftijd. De hinder neemt toe bij tieners en wordt nog groter voor jongvolwassenen. Voor volwassenen die hun weg in het leven al wat uitgestippeld hebben, valt het dan weer beter mee.’
LEES OOK > De coronacolumn van Sara Theunynck: ‘Ik zou zo graag willen weten hoe mijn 2-jarige dit beleeft’
Peuters
Structuur
Peuters zetten de eerste stapjes richting autonomie. Het is de fase van ‘Ik ben twee en ik zeg nee’. En van het eerste verzet: niet op het potje willen, zich huilend op de grond gooien als ze hun zin niet krijgen …
‘Dat willetje tonen en de grenzen aftasten, kan perfect thuis. Zolang mama of papa maar voldoende geduld kunnen opbrengen en structuur bieden’, zegt Soenens.
‘Vanaf de lagere school gaat de “buitenwereld” een grotere rol spelen in het leven van kinderen’ – ontwikkelingspsycholoog Bart Soenens
‘Stress en moeilijke omstandigheden – al dan niet veroorzaakt of versterkt door corona – kunnen maken dat ouders sneller uit hun krammen schieten. Dan krijg je een soort machtsstrijd, en dat doet geen goed aan de ontwikkeling van autonomie en aan leren wat mag en wat niet mag.
Als je loon verzekerd is, als je door corona meer thuis bent, … kan deze pandemie een verfrissende periode zijn waarin je meer tijd met je kind doorbrengt en rustiger bent. Maar het is helemaal iets anders als je er alleen voor staat, en als de zorgen zich opstapelen. Dan is er wel een risico dat er onvoldoende energie is om in te spelen op de behoeften van het kind.’
LEES OOK > Hoe ga je om met typisch peutergedrag? ‘Geef geen time-out maar een time-in’
Kleuters
Ruimte voor initiatief
‘Kleuters kijken op naar volwassenen en willen meedoen. Meegaan naar de winkel, helpen bij het koken, in de klas een taak krijgen … Dat geeft hen het gevoel dat ze hun steentje kunnen bijdragen. Het is belangrijk dat ze daar de ruimte voor krijgen.
Wie moe en gestresseerd is, zal het sneller zelf doen: “Laat maar, dat gaat rapper, en jij zou morsen”. Zo ontneem je kansen om dingen uit te proberen en perk je hun ontwikkeling in.
Zolang ouders en kleuteronderwijzers voldoende energie hebben kan die ruimte voor initiatief ook in coronatijden gegarandeerd blijven.’
LEES OOK > Ideale huishoudtaakjes voor peuters en kleuters
Lagere school
Oefenen in samenleven
‘Vanaf de lagere school gaat de “buitenwereld” een grotere rol spelen in het leven van kinderen. Door de coronamaatregelen ontstaan er tekorten die je als ouders niet helemaal kan compenseren’, zegt Soenens.
‘Vrienden worden belangrijker, en zijn niet inwisselbaar met wat ouders kunnen betekenen. In vriendschappen oefenen kinderen sociale vaardigheden zoals empathie, betere en minder goede manieren van ruziemaken, wat eerlijkheid is, hoe je reageert als iemand je kwetst, hoe je iets voor elkaar kunt betekenen, enzovoort.
Als je die belangrijke vaardigheden voor het latere leven niet kan oefenen met leeftijdsgenootjes, loop je toch wat achterstand op. Ook de corrigerende functie van de buitenwereld valt door corona voor een deel weg. Een kind leert bij vriendjes dat die hem niet altijd laten winnen zoals (groot)ouders misschien wel doen. Of omgaan met grenzen in de klas als die thuis niet genoeg gesteld worden.’
Talenten ontginnen
‘Vanaf de lagereschoolleeftijd wordt ook een gevoel van competentie opgebouwd. Kinderen ontwikkelen vaardigheden en talenten. Voor een groot stuk gebeurt dat op school waar ze leren lezen, rekenen, kennis opdoen … En daar werpt corona rechtstreeks obstakels op.
Online zien leerkrachten minder goed wie niet helemaal mee is of voor wie het juist te weinig uitdagend is. Het gevoel van competentie kan daardoor onder druk komen.
Ook in de sportclub, de jeugdbeweging of andere hobby’s leren kinderen veel nieuwe vaardigheden en ontdekken ze wat hun sterktes en interesses zijn. Door de verschraling van het vrijetijdsaanbod het voorbije jaar zijn die mogelijkheden ingeperkt. Dat is zonder twijfel een gemis.’
LEES OOK > Ontwikkelingspsycholoog Bart Soenens over de impact van de coronacrisis op baby’s
Dit artikel verscheen in mei 2021 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 07/05/2021, laatste update op: 18/05/2022Tags: coronacrisis, ontwikkeling kleuter, peuter