Ouders, grootouders en andere opvoeders doen dag na dag hun best om kinderen te laten opgroeien tot stevige volwassenen. En wat blijkt? Ze vinden dat enorm verrijkend, maar soms ook knap lastig.
Vorig jaar deed Charlotte Schrooyen (UGent) samen met Expoo – Expertisecentrum Opvoedingsondersteuning – een bevraging bij ouders naar hoe zij het ouderschap ervaren. Ook de Gezinsbond werkte mee aan het onderzoek bij gezinnen in uiteenlopende situaties. Elk gezin is uniek, maar er zijn ook heel wat gemeenschappelijke ervaringen.
Zo noemt zowat iedereen het ouderschap boeiend en verrijkend, en kinderen de belangrijkste personen in hun leven en een bron van liefde en plezier. Bijna alle vaders en moeders vinden ouder-zijn dé belangrijkste rol in hun leven en een belangrijk onderdeel van hun identiteit. Maar tegelijk worstelen ook alle ouders wel eens met vragen, twijfels én vermoeidheid.
Ouderschap kan zowel de meest energiegevende als uitputtende rol in het leven zijn.
Ingrijpend
De overgang naar ouderschap is een ingrijpende verandering. De nieuwe rol vraagt tijd en aanpassing. Wees mild voor jezelf.
‘De eerste maanden was ik verloren en onzeker. Moeder zijn is niet meer jezelf op de eerste plaats zetten maar je baby, het is zelf geen slaap meer hebben, maar zorgen dat de baby slaapt. Zelf niet meer eten maar zorgen dat je baby eet. Eerst kijken of alles in orde is en dan pas tijd voor jezelf maken.’
‘Als alleenstaande ouder zonder familie hier, zonder de taal te spreken en zonder informatie, is het moeilijk. Het was een donkere weg. In Marokko zorgt iedereen mee voor het kind, ook de buren. Ik mis de warme familie.’
LEES OOK > Mild Ouderschap: volg je gevoel
Eigen opvoeding
De eigen opvoeding speelt door in hoe je zelf ouder bent. Ouders nemen dingen over, anderen willen het vooral anders doen of zaken meegeven die ze zelf gemist hebben. Maar dat is niet simpel.
‘Ik wou anders zijn dan mijn ouders, maar merk dat ik bepaalde zaken toch meeneem. Het is moeilijk om iets door te geven dat je zelf niet gekend hebt. Er is geen handleiding.’
‘Vroeger waren ouders de baas, zonder tegenspraak. Ik wil luisteren naar mijn kinderen, maar er zijn regels. Ik wil rekening houden met hun mening, maar wel op een beleefde manier.’
‘Het is belangrijk dat ze naar school gaan, studeren, een diploma halen. Om werk te vinden en verder te kunnen in de maatschappij.’ (mama die zelf niet kon studeren)
Wereld van morgen
Ouders kijken ook vooruit. Ze willen hun kinderen voorbereiden op een gezond en gelukkig leven in de wereld van morgen.
Ouders willen dat hun kinderen gelukkig en weerbaar zijn en hen bepaalde waarden zoals respect, beleefdheid en gelijkwaardigheid bijbrengen. Ze willen dat hun kinderen open en kritisch opgroeien, openstaan voor verschillende culturen en andere zienswijzen, zorg dragen voor de natuur en de planeet, …
‘Ik hoop hen gezonde veerkracht te geven om problemen de baas te kunnen en met veranderingen om te kunnen gaan.’
‘Ik wil mijn kinderen meegeven dat ze respect moeten hebben voor andere mensen, de natuur, de omgeving en zorg moeten dragen voor de planeet.’
‘Ik wil mijn kinderen de wereld laten ontdekken. Ik wil dat ze openstaan voor verschillende culturen en andere zienswijzen. Niet te snel oordelen en kritisch naar de dingen kijken.’
Opvoeden doet zich voor binnen de bredere samenleving. ‘De waarden die ouders nu willen meegeven zijn voor een stuk dezelfde als vroeger, maar weerspiegelen deels ook wat in de samenleving gaande is’, zegt Stefan Ramaekers (KU Leuven). ‘Milieubewustzijn, omgaan met diversiteit, de visie op eten en gezondheid … zijn daarvan een voorbeeld.’
LEES OOK > Gezonde én milieuverantwoorde voeding is dubbele winst
Zelfzorg
Om een goede ouder te zijn moet je ook goed voor jezelf zorgen. Een balans vinden tussen de rol als ouder, andere rollen en persoonlijke ontwikkeling.
Ouders die goed in hun vel zitten hebben meer energie om de uitdagingen van het ouderschap aan te gaan. Zelfzorg is dus ook in het belang van het kind.
‘Je focust je onmiddellijk op dat wezentje, je vergeet jezelf, de relatie, je familie. Zelfzorg is de basiscomponent om ouderschap gezond te laten starten.’
‘Ik ben een betere mama door te kunnen werken en wat afstand te nemen. Hoe meer ruimte ik mag nemen, hoe beter ik er kan zijn voor mijn dochter.’
‘Ik wil tegemoetkomen aan de behoeften van mijn kinderen, maar zonder alles te moeten opofferen. Respect voor hun behoeften, maar de balans blijven zoeken met wie je zelf bent als mens. Dan ben je ook een gelukkige vader.’
Belangrijk in de opvoeding
Ontwikkelingspsycholoog Bart Soenens (UGent) onderscheidt drie grote categorieën in wat ouders belangrijk vinden in de opvoeding.
- Verbondenheid met hun kind. Een warme en liefdevolle opvoeding meegeven.
- Zelfvertrouwen en een gevoel van competentie. Hun kind het gevoel geven dat het iets kan en betekent.
- Autonomie. Het kind aanmoedigen om dingen te ontdekken en uit te proberen, kritisch te denken, een mening te vormen en hun leven uit te stippelen.
Bart Soenens: ‘De dingen die ouders nodig hebben om goede ouders te kunnen zijn, lopen gelijk met wat ze hun kinderen proberen te geven.
Ouders hebben (zoals hun kinderen) behoefte aan verbondenheid – een helpende partner, een netwerk dat achter hen staat –, aan het gevoel het ouderschap aan te kunnen en dus competent te zijn en aan autonomie – een zekere vrijheid om de dingen op de eigen manier te doen, geen druk van “zo moet het” of alles moet perfect zijn.
We moeten ouders wat vaker vragen “hoe gaat het met jou?” En niet alleen maar: “en hoe is het met het kindje, slaapt hij, eet ze goed?”‘
LEES OOK > Waarom het goed is om me-time in te plannen, ook al is je keuken ontploft
Als het ouderschap moe maakt. Parentale burn-out?
De jongste tijd horen en lezen we regelmatig over parentale burn-out. Gezinspedagoge Karla Van Leeuwen: ‘Er zijn ouders die overweldigd raken en chronische stress ervaren. Ze schakelen over op automatische piloot in de zorg voor hun kinderen met het gevaar dat ze het contact en de verbondenheid verliezen. Die ouders hebben gespecialiseerde hulp nodig. Maar ze blijven een kleine minderheid.
De meeste ouders hebben wel opvoedvragen en -twijfels, maar zonder dat het problematisch is. Die vragen kunnen delen en herkennen en erin gesteund worden, helpt vaak erger voorkomen. Het is dus belangrijk dat er plaatsen zijn waar en mensen bij wie dat kan.’
LEES OOK > Is jouw gezin goed omringd? Bouw aan je ‘dorp’
Dit artikel verscheen in mei 2022 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 26/04/2022, laatste update op: 02/06/2023