Jonge kinderen in huis? Dan ken je ze sowieso: die dagen waarop je quasi niets onder controle hebt. En al zeker je kroost niet. Je bent nog maar wakker of je snakt alweer naar bedtijd. Je peuter is niet van plan om op te staan en brult dat jij ‘HEEL STOM EN LELIJK’ bent. Zucht. Wat kan je zeggen en doen wanneer je kind lastig doet? We vragen hulp aan Anky De Frangh en Gitte De Bruyn om te snappen waarom kinderen doen wat ze doen.
De experts
Anky De Frangh en Gitte De Bruyn zijn beiden kinder- en jeugdpsycholoog, cognitief gedragstherapeut én mama. In hun boek ‘Waarom doe jij nu zo?!’ geven ze ouders een verfrissende kijk op het gedrag en de emoties van hun kinderen.
Laat ons beginnen bij het krieken van de dag. Je maakt je driejarige zachtjes wakker. Vijf minuten later vraag je vriendelijk om op te staan. Vijf minuten later nog eens. Geen reactie. Of toch: je kleuter rolt zich op tot een bolletje en bromt dat die écht, écht, écht geen zin heeft.
Anky: ‘Heel herkenbaar, ik had het deze ochtend nog met onze oudste. Op zo’n moment is het goed om even stil te staan bij de reden waarom je kind niet uit bed geraakt.’
Gitte: ‘Het is logisch dat je je opwindt en zegt: “Kom nu eens uit bed, ik heb het al drie keer gevraagd.” Maar het helpt veel meer om even bij je kind op bed te gaan zitten en verbinding te maken: “Je bent moe hé. Ik weet dat het lastig is, en toch moeten we opstaan en naar school gaan.” Als je kind zich begrepen voelt, ga je het daarna veel makkelijker meekrijgen.’
LEES OOK > Zo kom je tot verbinding met je kinderen: 6 tips
Koud vs. warm
Oké, zo ver zijn we. Je kroost is uit bed. Halleluja. Nu nog aankleden. Je legt warme kleren klaar, want het wordt behoorlijk fris. Je kind gaat niet akkoord en kiest resoluut voor een T-shirt met short. Geen discussie mogelijk.
Anky: ‘Om te beginnen kan je ervoor zorgen dat er niets in de kast ligt dat niet meer bij het seizoen past, zo komen ze alvast niet op gekke ideeën. En als ze toch met een rare kledingkeuze afkomen, probeer dan uit te zoeken wat eronder zit. Dat gaat je meteen meer houvast geven bij het bedenken van een oplossing. Vinden ze het gewoon mooi? Willen ze het op school laten zien? Bij jonge kleuters draait het vaak rond ZELF willen bepalen en beslissen.’
‘Een boterham meenemen naar de schoolpoort, da’s een echte lifesaver.’
De vraag is dan hoe ver je kind daarin mag gaan. Best mogelijk dat het kiest voor een gifgroene legging, gecombineerd met een knalgele trui en felrode sokken…
Gitte: ‘Dat hangt af van hoe belangrijk kleding voor jou is. Sommige ouders zien geen graten in gekke combinaties, terwijl anderen het wat meer proberen te leiden door hun kinderen te laten kiezen tussen twee outfits die ze zelf klaargelegd hebben. Hoe je daar als ouder op reageert, heeft vaak ook te maken met hoe de andere dingen lopen in je gezin. Als je het gevoel hebt dat je een godganse bezig bent met het gedrag van je kroost in goede banen te leiden, heb je misschien geen energie meer om een strijd te voeren over hun kledingkeuze.’
Links vs. rechts
Yes, ze zijn aangekleed én hebben iets gegeten! Maar in de auto barst de strijd weer los. De oudste wil alweer op de plek van de jongste zitten, maar die wil niet wijken. Waarop de oudste er niets beters op vindt dan de jongste een mep te verkopen.
Gitte: ‘Ik zou ze in de eerste plaats uit elkaar halen en hen daarna helpen om vanuit hun eigen perspectief te vertellen wat er aan de hand is. Zo van: “Jij wilde graag op die plaats zitten en omdat je boos was, heb je geslagen.” En tegen de andere: “Het is echt niet leuk dat jij een klap hebt gekregen.” Vraag je kinderen hoe jullie dit gaan aanpakken en zorg ervoor dat ze voelen dat jullie sámen in die situatie zitten, als een team. Pas op, ik weet dat zo’n aanpak veel tijd en geduld kost, en in de ochtendrush is daar meestal geen ruimte voor. Reageer in dat geval heel kordaat, beslis wie waar gaat zitten en zeg dat jullie het op een ander moment verder bespreken.’
‘Ik weet dat zo’n aanpak veel tijd en geduld kost, en in de ochtendrush is daar meestal geen ruimte voor.’
Anky: ‘Tenzij je alles van begin tot einde hebt gezien en gehoord, weet je bij zo’n conflict tussen kinderen niet precies wat er gebeurd is en kan je dus geen oordeel vellen. Als ouder zijn we vaak geneigd om dat wél te doen en boos te worden op het kind dat de mep heeft gegeven. Maar vaak is dat altijd hetzelfde kind – het kind dat de impulsen niet goed onder controle heeft. Het andere kind heeft die controle misschien wél, gaat wat geniepiger te werk en blijft daardoor onder de radar. Op den duur heb je altijd hetzelfde slachtoffer en dezelfde dader, terwijl dat eigenlijk niet klopt.’
Gitte: ‘Ga als gezin op een rustig moment samenzitten en vraag aan de kinderen hoe zij het probleem zouden aanpakken. Als ze zelf mee een oplossing kunnen bedenken, is de kans veel groter dat ze zich eraan zullen houden.’
LEES OOK > Hoe zorg ik dat mijn kinderen minder ruziemaken?
Jouw been vs. de klas
Jubel en juich, je bent op school geraakt! Maar terwijl de klasgenoten vrolijk naar binnen huppelen, blijft je jongste huilend en halsstarrig aan je been plakken. Help!
Gitte: ‘Een advies dat ik zelfs vandaag nog vaak hoor, maar dat absoluut géén goed idee is: stiekem wegsluipen. De kans bestaat dat je kind daardoor nog angstiger wordt en zich nog meer aan jou vastklampt.’
Anky: ‘Het is belangrijk om die emoties te benoemen en er begrip voor te tonen: “Ik snap dat je het moeilijk vindt om afscheid te nemen, maar straks kom ik je weer halen. Ik kijk er al naar uit, dan kan je me vertellen welke leuke dingen je hebt gedaan in de klas.” Maak het afscheid zo kort mogelijk, maar wel zo lang als nodig. Ging het tevoren wél altijd vlot? Kijk dan eens wat de oorzaak kan zijn. Is je kind misschien een beetje ziek of is er iets gebeurd op school? Een vraag die jou niet alleen nu, maar ook in andere omstandigheden wijzer kan maken, is: wat maakt dat dit kind, op deze leeftijd en met dit karakter, vandaag dit gedrag stelt?’
Gitte: ‘Kijk ook eens naar jezelf: misschien vind jij het zelf heel lastig om je kleuter op school achter te laten, en heeft dat invloed op je kind. Hou er verder ook rekening mee dat zo’n moeilijk afscheid heel normaal is in de ontwikkeling van kinderen. We maken soms een probleem van iets wat eigenlijk heel mooi is: je kind is graag bij jou en heeft het gewoon eventjes lastig om los te laten.’
Engels vs. duivel
Vier uur. Je zag je oogappel net nog lief lachen en zonnig zwaaien naar de leerkracht. Schattig. Maar zodra die in de auto zit, verandert de engelachtige kleuter in een nukkig, boos, nors kijkend kind. De zon trekt zich terug, en er hangt een kanjer van een driftbui in de lucht.
Anky: ‘Na een schooldag zijn heel wat kinderen moe en overprikkeld, en ja, dan kan er wel eens een driftbui volgen. Frustrerend, zeker als je net hebt gehoord hoe flink ze waren op school. Probeer jezelf op zo’n moment in te prenten dat ze een hele dag hard hun best hebben gedaan om aan de verwachtingen te voldoen en hun hevigste emoties in toom te houden. Omdat dit massa’s energie kost, hebben ze nu geen fut meer om die emoties goed te regelen. Wat zeker kan helpen, is dat je eerst zelf eventjes tot rust komt voordat je je kroost gaat oppikken. Door rustig te ademen of zelfs een blokje om te lopen. Je maakt je eigen emmer leeg, zodat je straks de emmer van je kinderen erbij kan nemen.’
‘We maken soms een probleem van iets dat eigenlijk heel mooi is: je kind is graag bij jou.’
Gitte: ‘Het moment waarop kinderen naar huis gaan, is vaak ook het moment dat ze weer honger krijgen en daardoor wat hangry (samenvoeging van hungry en angry, n.v.d.r.) worden. Daarom vind ik het een goed idee om een boterham mee te nemen die je hen al meteen aan de schoolpoort kan geven. Da’s een echte lifesaver!’ (lacht)
LEES OOK > Hoe kunnen mijn kinderen stoom afblazen na school?
Theorie vs. praktijk
Welke inzichten uit het boek of uit het leven willen jullie graag nog meegeven aan onze lezers? Iets waarvan je denkt dat het bij ouders wel wat slapeloze nachten kan voorkomen?
Anky: ‘Als je kind lastig doet, is dat niet omdat het een lastig kind is, maar omdat je kind het lastig heeft. Wees daar nieuwsgierig naar, dat geeft je veel handvatten. Onthoud ook: opvoeden moet of kan niet perfect zijn. Er ligt vandaag veel nadruk op het feit dat we moeten afstemmen op onze kinderen en op hun behoeftes, want alleen zo krijgen we een goeie verbinding. Laat ons eerlijk zijn, je kan dat niet de hele tijd doen. Als je de helft van de tijd afstemt op je kroost, vind ik dat al heel wat. De rest van de tijd is er om te laten zien dat emoties bij het leven horen. Je móet als ouder af en toe de bal misslaan, dan kan je het achteraf weer goedmaken. Zo leren je kinderen dat het bij een gezonde relatie hoort om regelmatig niet afgestemd te zijn op elkaar en daarna sorry te zeggen.’
Gitte: ‘Soms is het echt zoeken naar een balans tussen verbinding maken met je kinderen en verbinding maken met jezelf, met je eigen grenzen en behoeften. (knipoog) Ik spreek uit ervaring. Rekening houden met jezelf betekent dat je niet altijd tegemoet kan komen aan wat je kinderen willen. Je hoeft zeker niet alles naar hun zin te maken.’
Ah oef, je moet dus niet altijd de begripvolle ouder uithangen als je kinderen een crisis krijgen in de supermarkt. Je mag ze gewoon in een houdgreep nemen en zo mee naar buiten sleuren!
Anky: (lacht) ‘Natuurlijk mag dat! Als je vlak na school met een totaal overprikkeld en oververmoeid kind in een drukke supermarkt staat en je voelt dat het niet zal lukken om geduldig te zijn en begrip te tonen, neem je kind dan onder je arm en stap gewoon weg. Je bent ook maar een mens, hé. Veel van de tips en adviezen die we geven gaan over de “ideale” aanpak in bepaalde omstandigheden. Maar als je zelf wat over je toeren bent en die aanpak lukt niet, is dat zeker en vast oké. Zorg dat je niet alleen mild bent voor je kind, maar ook voor jezelf.’
‘Je móet als ouder af en toe de bal mislaan, dan kan je het achteraf weer goedmaken.’
Lezingen ‘Waarom doe jij nu zo?’
Samen met CM Gezondheidsacademie brengen we een lezingenreeks ‘Waarom doe jij nu zo?!’ met sprekers Anky De Frangh en Gitte De Bruyn. Elk kind doet wel eens lastig, en als ouder is het vaak zoeken naar de juiste aanpak. In deze lezing vertrekken we vanuit verbinding met je kind en met jezelf. We verschuiven de focus van gedrag naar onderliggende gevoelens en behoeften.
Wat kan je zeggen en doen wanneer je kind ‘moeilijk doet’? Hoe krijg je meer begrip voor je kind? Hoe help je je kind om beter met emoties om te gaan? Ontdek hoe je meer zelfvertrouwen krijgt om ook op moeilijke momenten te reageren zoals je zou willen.
In het voorjaar kan je vijf keer gaan luisteren:
- Dinsdag 25 februari in Lanaken
- Dinsdag 18 maart in Haacht en Oudenaarde
- Donderdag 27 maart in Roeselare
- Dinsdag 1 april in Herentals
Op gezinsbond.be/waaromdoejijnuzo vind je alle info.
Cartoons: Bart Schoofs
Dit artikel verscheen in januari 2025 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 30/01/2025, laatste update op: 04/02/2025