Heeft je peuter of kleuter net iets meer energie dan zijn/haar leeftijdsgenootjes? Denk je daardoor wel eens aan ADHD bij je kind? Professor Marina Danckaerts, diensthoofd kinder- en jeugdpsychiatrie van het UPC (Universitair Psychiatrisch Centrum) KU Leuven, is gespecialiseerd in de ontwikkelingsstoornis en vertelt er ons alles over.
Kind met veel energie of kind met ADHD?
Wat is het verschil nu precies tussen een kind met simpelweg veel energie en een kind met ADHD?
Professor Danckaerts verduidelijkt dat we het niet zwart-wit mogen bekijken: ‘ADHD is niet zomaar iets dat je wel of niet ‘hebt’. Het is het uiterste van een continuüm, waarbij er tussen opvallend rustige en extreem energieke peuters en kleuters een heel scala aan gradaties zit.
Maar wanneer een teveel aan energie bijna constant aanwezig is en tot voortdurende problemen leidt, kunnen zowel het kind als de ouders baat hebben bij professionele hulp en wordt de term ADHD soms gebruikt.’
‘Ons hoofddoel is niet het kind veranderen, maar eerder de omgeving aanleren hoe er op een positief sturende manier mee om te kunnen gaan’ – Professor Danckaerts
De gespecialiseerde kliniek van UPC KU Leuven stelt echter weinig tot geen diagnoses bij peuters en kleuters. ‘Het is heel moeilijk om dat op die leeftijd te doen.
ADHD is een sturingsprobleem vanuit de hersenen, en op jonge leeftijd is die functie nog volop in ontwikkeling. Het is te vroeg om dan al standvastige voorspellingen te kunnen doen.
Dat wil echter niet zeggen dat sommige peuters en kleuters geen hulp nodig hebben bij bepaalde gedragingen die later onder de noemer ADHD zouden vallen. We helpen zowel de kinderen als de ouders omgaan met die gedragingen, maar dan zonder het label ADHD.’
LEES OOK > Wat als je peuter een driftbui heeft?
Professionele hulp
Maar wanneer besluit je als ouder om professionele hulp te zoeken voor je peuter of kleuter? Professor Danckaerts vermeldt drie grote redenen.
Een eerste teken aan de wand is wanneer je merkt dat je kind zo hyperenergetisch en hyperactief is, dat hij/zij helemaal niet meer tot spelen komt. Doordat het kind zodanig van het ene naar het andere fladdert, krijgt het niets meer gedaan. Dat kan tot een stagnatie in de ontwikkeling leiden, waardoor professionele hulp is aangeraden.
Een tweede reden is wanneer de hyperactiviteit en impulsiviteit je kind in gevaarlijke situaties brengt (bijvoorbeeld meermaals weglopen van school).
Een laatste reden om hulp te zoeken is wanneer je relatie met je kind overwegend negatief begint te kleuren als gevolg van bepaalde gedragingen.
Rol van verwachtingen
Die professionele hulp focust trouwens niet alleen op het kind, want ook de ouders worden sterk begeleid met de zogenoemde oudertrainingsprogramma’s.
Professor Danckaerts benadrukt hier de essentiële rol van verwachtingen: ‘Wat centraal staat in die programma’s, is het afstemmen van de verwachtingen van de ouders op de mogelijkheden van het kind.
Ouders moeten eerst en vooral accepteren dat hun kind meer energie heeft. Ons hoofddoel is namelijk niet het kind veranderen, maar eerder de omgeving aanleren hoe er op een positief sturende manier mee om te kunnen gaan.’
De oudertrainingsprogramma’s dienen ook om ouders weer vertrouwen te geven in hun aanpak.
‘Veel ouders voelen zich machteloos, gefrustreerd en schuldig als ze er niet in slagen hun kleuter rustig te krijgen en/of te laten gehoorzamen.
Eerst leggen ze de schuld bij zichzelf: “Waarom kan ik mijn kind niet kalmeren?” Het gevaar is dat ouders die onmacht op den duur projecteren op hun kind: “Waarom kun je niet gewoon luisteren?”
De oudertrainingsprogramma’s helpen die negatieve gevoelens voorkomen, zodat ouders het ook kunnen blijven volhouden. We weten namelijk uit onderzoek dat die negativiteit een invloed kan hebben op de kans dat ADHD-gedrag zich doorzet op latere leeftijd. We werken dus eigenlijk ook preventief.’
Met andere woorden: energieke peutertjes en kleutertjes zijn superleuk, maar het zijn ook energievretertjes en ouders kunnen vaak wat steun gebruiken om het vol te houden.
LEES OOK > Ontprikkelen na een drukke dag in de kleuterklas of in de crèche
Help, hoe licht ik andere ouders in?
Ongerust over je iets drukkere peuter/kleuter die voor de eerste keer bij een vriendje gaat spelen? Licht de ouders van dat vriendje op voorhand in over het feit dat je kleuter energiek is.
Deel ook jouw persoonlijke tips en tricks die je doorgaans helpen de situatie bij te sturen. Het kan zijn dat een beetje meer toezicht nodig zal zijn en tijdige afleiding en wat sturing als er snel verveling of spanning optreedt.
TIP
Laat je kind niet meteen een volledige dag spelen bij zijn/haar vriendje. Bel na een uurtje en informeer bij de ouders of alles nog oké is. Dan heb je nog steeds de keuze om je kleuter iets sneller dan gepland op te halen voor het uit de hand loopt en het uitje niet meer voor herhaling vatbaar is.
Nood aan meer informatie en begeleiding?
zitstil.be omvat een schat aan informatie en biedt ook infoavonden en workshops aan voor ouders. Ook al heeft je peuter/kleuter nog geen diagnose, je kunt er tools vinden die je gegarandeerd zullen helpen.
Foto professor Danckaerts: © UPC KU Leuven
Dit artikel verscheen in oktober 2020 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 15/02/2021, laatste update op: 11/03/2024