Experte Imke Baetens over zelfverwonding: ‘Hou de communicatie constructief’

Psychotherapeute Imke Baetens is gespecialiseerd in zelfverwonding. Ze vertelt over de aanpak in therapie en geeft communicatietips voor ouders.

‘Tien procent van de tieners jonger dan achttien geeft toe dat ze zichzelf het afgelopen jaar opzettelijk hebben verwond. Bij ongeveer één derde blijft het bij een keertje proberen, als een soort van experiment, maar bij twee derden groeit het uit tot een problematiek’, legt prof. Baetens uit. Online foto’s kunnen opzoeken blijkt te werken als een trigger. Jongeren gaan het met andere woorden proberen omdat ze er iets over zien of horen.

Verborgen houden

Het grootste probleem voor professor Baetens is het stilzwijgen er rond. ‘Ongeveer de helft van die jongeren spreekt er met niemand over en dát moet volgens mij dringend veranderen. Want hoe langer je ermee blijft zitten, hoe meer littekens. En vooral: hoe moeilijker om die zelfverwonding om te buigen naar een gezonde manier om met negatieve gevoelens om te gaan.’ Bij een project in scholen wordt dan ook, onder andere, ingezet op communicatie.

‘Pas op, ik begrijp zeker hoe moeilijk het is om hiermee naar buiten te komen. Veel jongeren vertellen mij dat ze zich ontzettend alleen voelen: “Alsof ik de enige ben die zo denkt en voelt.” Ze denken dat ze langzaam gek worden en sluiten zich totaal af van hun omgeving.

Als ze dan toch hun beste vriend of vriendin in vertrouwen nemen, hoop ik altijd dat die de moed heeft om professionele hulp in te schakelen. Net zoals de vriendinnen van Ellen uit de getuigenis deden. Hoe hard zo’n tiener ook smeekt om het geheim te houden, hulp is in de meeste gevallen echt noodzakelijk.’

Waarom doen ze het?

‘Tijdens de therapie ga ik samen met de tieners in de eerste plaats op zoek naar de oorzaak van hun zelfverwondend gedrag. Dat is zeker niet altijd een traumatische gebeurtenis. Bij de meeste tieners ontdekken we, net zoals bij Ellen, geen specifieke aanleiding. Ze zijn vrolijk, komen uit een warm nest, hebben veel vrienden en halen goede punten.

Wat scheelt er dan? Ze liggen in de knoop met zichzelf: worstelen met hun identiteit en hun puberteit, voelen zich slecht en zoeken een manier om daar even niet meer aan te denken. Want waarom verwonden ze zichzelf?

Ik wil het zeker niet promoten, maar stel je voor dat jij je superslecht voelt en dat de gedachten in je hoofd blijven malen. Als je op dat moment je teen stoot, vergeet je heel eventjes alles en denk je alleen maar aan die pijnlijke teen. Tijdens onze sessies leer ik tieners om anders om te gaan met negatieve gevoelens en stress. Ik toon hen hoe ze op een gezonde manier de lastige momenten in hun leven de baas kunnen.’

Rol voor de ouders

‘Er is uiteraard ook een belangrijke rol weggelegd voor ouders. Wanneer zij ontdekken dat hun zoon of dochter zichzelf opzettelijk verwondt, vallen de meesten totaal uit de lucht. In de getuigenis kon mama redelijk rustig bij blijven, maar de intuïtieve reactie van ouders is er vaak één van kwaadheid, verdriet en hevige emoties: ‘Mijn kind maakt littekens op het lichaam dat ik hem geschonken heb!”

‘Hoe moeilijk het ook is, probeer op een constructieve manier het gesprek aan te gaan met je zoon of dochter’, raadt Baetens aan. Het zal sowieso belangrijk zijn om de communicatie gaande te houden.

Tips voor een constructieve communicatie

• Praat open en eerlijk over zelfverwonding. Negeer of minimaliseer het gedrag niet.
• Laat in de eerste plaats weten dat je bezorgd bent en beschuldig niemand.
• Dwing je tiener niet om te stoppen en ga ook niet angstvallig alles controleren, want dat heeft vaak een averechts effect.
• Focus je niet te fel op de wonden. Vraag niet hoe (vaak) en wanneer ze het doen.
• Hou contact met je tiener en stimuleer de stap naar professionele hulp.
• Laat weten dat je altijd bereid bent om te praten en te zoeken naar oplossingen en hulp.
• Ik betrek ouders (en vrienden) altijd bij de therapie, want zoals je in het verhaal van Ellen leest, is de ondersteuning van familie erg belangrijk om de negatieve spiraal te doorbreken. Pas als tieners zich gesteund voelen, kan de zelfverwonding stoppen.

LEES OOK> Zelfverwonding: vluchten voor een rotgevoel 

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.