Digitale opvoeding: 6 dingen die ouders kunnen doen

Onze pubers zijn pure professionals op het vlak van digitale toestanden. Ze zitten quasi continu online en goochelen met apps. Ze surfen, chatten, taggen, posten, checken in en swipen, ze kijken, klikken en liken. Het is hun wereld, maar soms lijkt het ook wel een beetje overdreven. Stefaan Lammertyn ('Alles met mate(n)') geeft uitleg.

Hoe pak je dat als ouders eigenlijk aan, die digitale opvoeding?

1. Interesse tonen

Stefaan: “Er zijn ouders die weinig of niets van smartphones en apps kennen en die zich daar ook niet mee willen bezighouden. Ik vind dat eigenlijk een tekort in de opvoeding. Voor tieners is digitaal het nieuwe normaal. Het is hun wereld en daar moeten we mee leren omgaan.

Als vader of moeder heb je de plicht om te zorgen dat je mee bent, je moet er dus echt moeite voor doen. Het is belangrijk om betrokken te blijven bij het leven van je tieners, zowel offline als online. Als jij totaal niets afweet van heel dat online leven, zullen je tieners ook niet geneigd zijn om bij jou aan te kloppen wanneer zich daar een probleem voordoet.

Zelf kende ik nog niet veel van Snapchat, maar toen ik een tijd geleden merkte dat mijn tieners die app vaak gebruikten, heb ik mij geïnformeerd. Ik ben naast mijn zoon gaan zitten en heb hem gevraagd om mij uit te leggen hoe het in zijn werk gaat.”

• Wat zijn sociale media?

2. Begeleiden

Stefaan: “Eigenlijk kun je sociale media een beetje vergelijken met het verkeer. Je zegt tegen een jonge automobilist toch ook niet: ‘Hier, rij eerst zes maanden rond en we zullen het dan wel eens uitleggen.’ Wel, met sociale media is het net zo: het is aan jou als ouder om je kroost te informeren over de do’s-and-don’ts.

“Als ze nog jong zijn, staan ze gewoon niet stil bij de gevolgen van wat ze online doen. Net omdat veel ouders er te weinig van weten, experimenteren heel wat tieners maar raak … tot er iets verkeerd loopt en iedereen op zijn achterste poten staat. Het is aan de ouders om bij te sturen en duiding te geven.”

“Wat ik zeker wil aanraden, is tieners bij te staan bij hun eerste stappen op sociale media. Het Facebookprofiel van mijn zoon heb ik bijvoorbeeld samen met hem aangemaakt. Kijk naar de instellingen, naar de privacy, bepaal of ze getagd mogen worden, wie er vriendschapsverzoeken mag sturen … dat zijn allemaal essentiële dingen.”

• Leer alles over online privacy of sociale media tijdens een vormingsavond Veilig Online.

Ook als er foute dingen gebeuren kan je bijsturen. “Zo was mijn dochter ooit lid geworden van een WhatsAppgroep met de titel ‘Ik haat … ‘ en daar stond dan de naam van een meisje. Ik heb haar gevraagd om eruit te gaan. Op twaalf-dertien jaar kan je dat perfect doen, op achttien jaar moet je daar niet meer mee starten. Als je daar als ouder vroeg genoeg mee begint, plukken je tieners er zeker de vruchten van: al doende krijgen ze er een zekere maturiteit in en kun je hen wat meer loslaten.”

3. Vertrouwen schenken

Bijna de helft van de ouders controleert wat kinderen tussen 9 en 14 jaar online uitspoken, zo berichtten de kranten. Vier op tien leest zelfs (zonder toestemming!) mails of berichtjes.

Zeker dat laatste wordt afgeraden omdat het een schending is van de privacy en het vertrouwen.

Stefaan: “Je tieners stiekem controleren en inloggen op hun Facebook, ik vind dat een heel slecht idee. Als je zoon of dochter het te weten komt, betekent dat een nul op tien voor het vertrouwen tussen jullie. Ik vergelijk het met het dagboek van mijn zus: daar zat zo’n slotje op, en buiten zijzelf wist niemand waar het sleuteltje lag. En dat moet kunnen. Het is niet nodig om alles te controleren, geef je tieners ook een stuk vertrouwen en verantwoordelijkheid, net zoals je dat op andere vlakken ook doet. Ikzelf mocht als tiener bijzonder weinig van mijn papa, maar ieder jaar mocht ik wel een beetje meer. Op die manier heb ik maturiteit opgebouwd en ondervonden wat kon en wat niet.”

Natuurlijk beperkt computer- en smartphonegebruik zich niet tot tieners. Bij jongere kinderen is het wel degelijk aan te raden ze te laten surfen in de huiskamer en een oogje in het zeil te houden. Ook hier kan je interesse tonen in wat ze doen (wat zoeken ze op, wat spelen ze, met wie praten ze), op een losse, neutrale manier.

4. Meten is weten

Stefaan: “Als je vindt dat je tieners overdrijven, moet je starten met het te meten. Anders heb je geen been om op te staan. Hou eens een week bij hoeveel tijd ze doorbrengen voor een scherm, en maak de som. Wanneer blijkt dat het echt te veel is, maak je een aantal duidelijke afspraken. Om de schermtijd te meten en binnen de perken te houden, heb je trouwens geen ingewikkelde software nodig. Met een simpel kookwekkertje lukt het ook.

Uiteraard wil ik ook niet dat mijn zoon constant voor een scherm hangt. Maar zolang hij genoeg andere dingen doet, maak ik me niet veel zorgen. Als hij ’s morgens een uur met de iPad bezig is maar in de namiddag nog gaat voetballen, blijft het in balans. En het is die balans die we als ouders moeten vinden en bewaken. Best een uitdaging, maar héél belangrijk wanneer je je gezin een negen wil geven voor sfeer en gezelligheid.”

5. Afspraken maken

Stefaan: “Bij ons is dat: geen smartphones aan tafel of tijdens het tv kijken of als we met de hond gaan wandelen. Ook als volwassene moet je dan consequent zijn. Niet gemakkelijk, mijn tieners roepen me regelmatig tot orde. Als ze opzoekwerk moeten doen voor school, dan kan je hen niet verbieden online te gaan maar als ze écht moeten blokken, zou ik de smartphone toch elders leggen.”

Welke afspraken dat zijn, kan verschillen van gezin tot gezin.

6. Angsten onder controle houden

Cyberpesten, loverboys, naaktfoto’s, de nadruk op likes… het zijn niet bepaald geruststellende berichten.

Stefaan: “Alles wat in het echte leven gebeurt, gebeurt online ook. Zoals ik eerder al zei, komt het er op aan dat je betrokken blijft en zo veel mogelijk praat met je tieners. Grijp dingen uit het nieuws aan om te babbelen, zoals bijvoorbeeld het immens trieste bericht over een tienerjongen die zelfmoord pleegt omdat een naaktfoto van hem online circuleert.

Pols op zo’n moment bij je tieners of zij ook al zoiets meegemaakt hebben, vraag hoe ze zouden reageren en laat weten dat ze altijd bij jou terecht kunnen. Wijs hen erop dat ze zulke toestanden meteen moeten signaleren, voor het escaleert.

Nog een goeie regel: post niets over anderen waarvan je niet wil dat het over jou gepost wordt. En als je boos of dronken bent, blijf je er ook van weg. Dat geldt trouwens ook voor volwassenen!”

Alles met mate(n)

Online en offline gaan hand in hand. Het ene sluit het andere niet uit. Onze tieners worden niet asociaal door sociale media. “Maar ik blijf bij de titel van mijn boek: ‘Alles met mate(n)’. Harmonie en evenwicht. Té is nooit goed. Behalve in tezamen en tevreden. En in tequila!” (lacht)

• Sociale media zijn als een wafel met slagroom: geniet ervan maar overdrijf niet

Stefaan Lammertyn is vader van twee tieners en noemt zichzelf een socialmedia-evangelist. Hij wil er mee voor zorgen dat we allemaal een ‘inno-vader’ of ‘inno-moeder’ worden: een innoverende ouder die weet wat er speelt op het web. Volgens hem heb je namelijk geen keuze meer: je moet mee de digitale trein op!

 

Dit interview verscheen eerst in BOTsing nr 73 over Digitale Helden. BOTsing verschijnt vier maal per jaar en is een gratis magazine voor leden van de Gezinsbond met tieners in huis. Nummer gemist of je wil een nabestellen? Dat kan!

Benieuwd naar meer? Volg ons via Facebook of Twitter of schrijf je in op onze nieuwsbrief. Ook kan je lid worden van de Gezinsbond en genieten van tal van ledenvoordelen. En dat het hele jaar door!

Tags: digitale opvoeding, online privacy, sociale media, stefaan lammertyn, veilig online