Wanneer je als tiener gepest wordt, is de kans groot dat je dat levenslang meedraagt. Je wordt geraakt en gekraakt, net op een moment dat je volop werkt aan je identiteit. Net dan geven anderen je het gevoel dat je er niet bij hoort, dat je weinig waard bent. Het is nefast voor je zelfbeeld en het knabbelt aan je zelfvertrouwen. Wat een wereld van verschil kan maken: iemand die voor je opkomt en ingrijpt. En hoe sneller die dat doet, hoe beter.
Omstander in een pestsituatie
Aida is nu volwassen, maar blikt terug op een pestverhaal uit haar tienerjaren. Toen Aida als veertienjarige pas op een nieuwe school begonnen was, merkte ze dat een meisje in haar klas hevig gepest werd.
‘Vanaf dag één werd mij duidelijk dat Elle het vaak moest ontgelden. Elke reden was goed om haar uit te lachen. Alles wat ze zei werd op geproest en gelach onthaald. Ze kreeg te horen dat ze lelijke kleren droeg, dat ze een uitslover was, dat ze beter een andere school zou zoeken… en zo ging het de hele dag door.
Elle leek er zich weinig van aan te trekken. In de klas zei ze niet veel en keek ze stoer voor zich uit. Tijdens de speeltijd zocht ze vriendinnen op uit andere klassen. Ikzelf deed niets. Ik pestte niet mee, maar ik reageerde er ook niet op.’
LEES OOK > Pesten bij tieners: ‘Zo trots dat hij niet de andere kant op keek’
Immense impact van pesten
Na een paar maanden verhuisde Elle ineens van school. Zonder uitleg. Op een maandag zat ze plots niet meer op haar vertrouwde plaats en deelde de leraar kortweg mee dat ze voor een andere school gekozen had.
Vorig jaar kwam ik Elle tegen op een feestje. We raakten aan de praat en het duurde eventjes voor we beseften dat we een korte schoolgeschiedenis deelden. Elle gaf op dat moment niet veel uitleg aan wat er toen gebeurd was.
Toen ik haar later een vriendschapsverzoek stuurde op Facebook, antwoordde ze met een lang bericht. Ze vertelde hoeveel impact die pesterijen op haar hadden gehad. Dat ze op het punt had gestaan om een eind te maken aan haar leven. Dat ze zich minderwaardig voelde, en dat dat gevoel nooit volledig was overgegaan.
Ze had jaren therapie moeten volgen om een minimum aan zelfvertrouwen op te bouwen. Nu nog, bijna dertig jaar later, had ze moeite om mensen binnen te laten in haar leven. Wat volgens haar toen het allerergste was: dat niemand het zich aantrok. Niemand greep in.
Iedereen liet het maar gebeuren, zowel leerkrachten als medeleerlingen. Dat gaf haar het gevoel dat ze het verdiende. En oh ja, ze zou mijn vriendschapsverzoek niet aanvaarden. Want ze wou niets te maken hebben met mensen die ze linkte aan haar pestkoppen van toen. Slik.’
LEES OOK > Waar kan je terecht als je kind in aanraking komt met pesten?
‘Ik had een verschil kunnen maken’
Aida blijft met een wrang gevoel zitten. Een schuldgevoel ook. Waarom had ze niet gereageerd of ingegrepen?
‘Ik besef nu maar al te goed dat ik een verschil had kunnen maken voor Elle. Maar ik durfde niet. Ik was bang om er niet bij te horen, om zelf gepest te worden. Dus ik hield mijn mond. Als ik daarover nadenk, pfff… rot.
Ik kan de tijd jammer genoeg niet terugdraaien, maar het verhaal van Elle heeft me doen beseffen dat je niet zomaar mag toekijken als iemand uit je omgeving gepest wordt. Niets doen mag geen optie zijn.
Het is nu in de opvoeding van mijn eigen kinderen iets waar ik heel hard op hamer. Ik check regelmatig bij mijn tieners hoe het gaat in de klas, ik pols of er niemand gepest of uitgesloten wordt, en ik hoop echt, als het erop aankomt, dat zij wél ingrijpen. Dat zij het verschil maken voor iemand.’
Wat kan je doen als iemand gepest wordt?
Voor jongeren:
- Laat gepeste leeftijdgenoten voelen dat ze niet alleen staan. Luister naar hun verhaal, steun hen en verzeker hen dat het niet aan henzelf ligt. Het zijn de pesters die zich sterk en machtig willen voelen en er daarom iemand uitpikken om te kleineren.
- Als je dat ziet zitten, kan je openlijk reageren tegen het pesten en met de pester(s) gaan praten.
- Meld samen het pesten bij iemand die jullie vertrouwen, bijvoorbeeld een leerkracht, vertrouwensleerling of iemand van het CLB. Vind je het eng om echt naar iemand toe te stappen, meld het dan digitaal, bijvoorbeeld via mail of Smartschool, en vraag om je naam niet door te geven.
Voor ouders:
- Het is voor jongeren niet makkelijk om met een pestverhaal naar buiten te komen, ze schamen zich en denken vaak dat ze het zelf gezocht hebben. Let op signalen en breng het onderwerp af en toe zelf ter sprake.
- Vertellen je tieners dat ze gepest worden, ga dit dan zeker niet minimaliseren. ‘Het gaat wel over’ klopt niet, het wordt vaak alleen maar erger en intussen is het nefast voor hun zelfbeeld.
- Geef een luisterend oor, vertel dat niemand het verdient om gepest te worden en verzeker je tieners dat het niet aan hen ligt.
- Neem samen contact op met de school of met een vertrouwenspersoon die voor een verdere aanpak kan zorgen.
Meer info:
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 02/03/2021, laatste update op: 12/06/2023