‘Ik wil dat mijn kleinkinderen zich een opa herinneren met de breedst mogelijke glimlach en een optimistische kijk op het leven.’ Hugo Vanermen (70), bekend hartchirurg en opa van niet minder dan zeventien kleinkinderen, spreekt over dromen waarmaken, over toppen bereiken, maar vooral ook over hoe grootouders inspireren.
Doktersdromen
Hugo Vanermen: ‘Al op mijn twaalf jaar dacht ik eraan om geneeskunde te studeren. En ja, ik wilde hartchirurg worden. Dat klinkt nu misschien waanzinnig en ik heb er geen echte verklaring voor, maar het was werkelijk zo.
Mijn vader was apotheker en had eigenlijk dokter willen worden. Omdat zijn beide ouders op jonge leeftijd gestorven zijn, kon dat niet. Als oudste van het gezin kreeg hij zo plots de zorg over zeven wezen.’
Van vader op kinderen
‘Op haar sterfbed had zijn moeder gezegd: “Jongen, word geen dokter, want dan haal je alle miserie van de wereld op je schouders.” Daardoor hoopte mijn vader dat zeker een van zijn kinderen dokter zou worden. Als wetenschapper was hij zonder twijfel een grote inspiratiebron voor zijn gezin.
Uiteindelijk zijn we alle vier gebeten door die microbe. Mijn ene broer werd ingenieur, de andere informaticus en mijn zus cardioloog.’
Opa met een hart van hout
‘Van jongs af zat er in mij een soort ‘drang om te herstellen’. Het geeft me een enorme voldoening om iets te repareren dat kapot is. Ik deed dat als kind en ben het de rest van mijn leven blijven doen.’
‘Hoe inspireer je een kleinkind? Door je manier van zijn, je glimlach, je verhalen, de complimenten die je geeft…’
‘Dat talent heb ik niet van mijn ouders geërfd, al was mijn moeder wel een vrouw met “gouden handen”. Mijn opa langs moederszijde, een houthandelaar die het vak van schrijnwerker geleerd had, was op dat gebied mijn grote voorbeeld.
Hij is gestorven toen ik nog een tiener was, maar die man heeft wel een grote invloed op mij gehad. Hoe we samen hout gingen halen om een duivenkot in elkaar te timmeren, dat zijn herinneringen die je nooit vergeet.’
Pompen herstellen
‘Pompen herstellen’, zo omschrijft Hugo Vanermen zijn vak weleens. ‘Het klopt dat ik me altijd in de eerste plaats een ambachtsman gevoeld heb die “gewoon” een pomp herstelt.
Ik ben dan ook de laatste om te zeggen dat we als hartchirurgen iets magisch doen als we een operatie uitvoeren. Het hart is immers niets meer dan een spier die ritmisch samentrekt en alleen werkt dankzij haar kleppen.’
Revolutionaire tijd
‘Tegelijk besef ik dat ik dit vak heb kunnen beoefenen in een tijd dat de hartchirurgie nog in volle ontwikkeling was. Neem nu de hartlongmachine. Die geeft ons de mogelijkheid een hart stil te leggen om eraan te werken.
Die techniek dateert van de jaren zestig en veroorzaakte toen een ware revolutie. Sinds de allereerste harttransplantatie in 1967 – wat voor ons even indrukwekkend was als de landing op de maan – zijn de technieken alleen maar verfijnd.’
Nog niet uitgewerkt
Sinds vorig jaar is Hugo Vanermen niet meer verbonden aan het UZ Brussel en heeft hij zijn activiteit in België stopgezet.
’In België kijken de mensen anders naar een chirurg die ouder is dan zeventig jaar, los van je ervaring, dan in sommige andere landen. Het is beter in schoonheid af te ronden. Ik werk nu in Italië en hoop daar nog een aantal jaren mijn werk te kunnen voortzetten.’
LEES OOK > Alfons Leempoels is oudste huisarts van ons land: ‘De jeugd heeft chance nu te mogen opgroeien’
Een band met de koning
’Als ik terugblik op mijn carrière, is dat met een tevreden gevoel. Ik kon mij specialiseren in kijkoperaties, op dat moment een totaal nieuwe techniek. Koning Albert II werd in de hartkliniek van Aalst een van mijn patiënten en daardoor hebben we toch wel een band met elkaar.
Ik raakte bekend bij een breder publiek en kon daardoor van bij de start meewerken aan de tv-reeks Topdokters. Dat zijn allemaal mooie momenten waar ik warme herinneringen aan overhoud.’
Topcollega’s
’Wat mij toch het meest zal bijblijven, is mijn ontmoeting in 2003 met de ZuidAfrikaanse Christiaan Barnard, die met zijn team als eerste een menselijk donorhart in een patiënt heeft ingebracht.
Destijds kwam Barnard – hij was op dat moment 78 jaar oud – bij ons in Aalst op bezoek en ik leerde hem kennen als een joviale en goedlachse man. We hadden een gezellig samenzijn en daarna zou hij doorreizen naar Cyprus.
Maar nauwelijks enkele dagen later is hij totaal onverwacht overleden… Dat nieuws heeft mij enorm geraakt.’
Kleinkinderen inspireren
’Wat je als grootouder doet, is hen helpen bij de zoektocht om zichzelf te ontplooien in het leven, zonder je daarbij met de opvoeding te bemoeien.
We hebben het volste respect voor wie ze zijn, of dat nu op artistiek, muzikaal, wetenschappelijk of eender welk ander gebied is.
Maar één ding willen we onze kleinkinderen wel goed inprenten: alleen als je je best doet, kom je er in het leven.’
LEES OOK > Opi Hugo deelt zijn passie voor de duivensport met kleinzoon Noah
Bergen veroveren
‘Het voornaamste wat grootouders doen, is hun kleinkinderen inspireren. Dat oer-Vlaamse spreekwoord “woorden wekken, voorbeelden trekken” is voor mij een belangrijke leidraad.
Hoe inspireer je een kleinkind? Door je manier van zijn, je glimlach, je verhalen, de complimenten die je geeft…
Maar dat gebeurt evengoed op een bergtocht waarbij je ’s morgens in de vroegte vertrekt om dan zeven uur later moe maar tevreden de berghut te bereiken waar je gaat overnachten.’
Met oma en opa op de top
Sinds een goede vijf jaar nemen hij en zijn vrouw een paar kleinkinderen mee naar de bergen. ‘Dat vinden ze fantastisch’, vertelt hij.
‘Het is meer dan louter wandelen, we zorgen ook voor voldoende afwisseling. We stoppen eens bij een boerderij of aan een bergriviertje, we gaan tussendoor mountainbiken of bezoeken onderweg een bijenkweker.
Nog geen seconde hebben ze zich daarbij verveeld of laten blijken dat het tegen hun zin was. Ze tellen af tot aan die vakantie.’
De killer van de eeuw
‘Ik heb al herhaaldelijk gezegd dat het de taak is van onze gezondheidszorg om kinderen én hun ouders zo op te voeden dat ze niet obees worden. Zwaarlijvigheid verhoogt het risico op kanker, diabetes en hoge bloeddruk enorm.
Slechte voeding is de grote killer van de eenentwintigste eeuw. Daarvoor zie ik twee grote verantwoordelijken: ouders die hun kinderen met junkfood voor tv zetten, en de voedingsindustrie, die er alles aan doet om kinderen verslaafd te maken aan vet en suikers.’
LEES OOK > Gezonde én milieuverantwoorde voeding is dubbele winst
Vooruitgangsoptimist
Mocht hij vandaag een ‘brief aan mijn kleinkind’ schrijven, wat zou hij daarin dan willen meegeven? ‘Ik zou hen vertellen over hoe onze wereld er ondanks alle onheilspellende berichten door de klimaatverandering toch op vooruitgaat’, zegt Hugo.
‘Onlangs was ik in Oeganda en hoorde ik van veel mensen welke stappen een land als Rwanda heeft gezet sinds de genocide vijfentwintig jaar geleden. Natuurlijk weet ik ook hoe vreselijk de situatie nog altijd is in gebieden als Oost-Congo of Zuid-Soedan. Maar toch zeg ik: ook het leven van de Afrikaan gaat er vandaag op vooruit.
Zie eens hoeveel mogelijkheden je nu hebt om te reizen of met elkaar wereldwijd te communiceren. In vergelijking met mijn kindertijd zijn dat toch prachtige technologische ontwikkelingen?’
Facebook en Instagram horen erbij
‘Soms krijg ik de vraag waarom ik op Facebook of Instagram zit. Maar hoeveel plezier beleeft die kleinzoon van mij daar niet aan als ik hem van op reis een fotootje stuur, terwijl hij op de bus zit op weg naar school? Dat soort communicatie hoort er vandaag toch gewoon bij.
Ik wil tegenover mijn kleinkinderen vooral niet – en dat benadruk ik graag – die “oude knorpot” zijn die vol weemoed over vroeger spreekt.’
Brede glimlach
‘Als opa sta ik optimistisch en met de breedst mogelijke glimlach in het leven. Elk kleinkind, of het nu vijf, zeven acht of achttien jaar oud is, zou zich zo zijn oma of opa moeten kunnen herinneren.
Zelf ben ik dankbaar om alle kansen die ik in het leven gekregen heb. Maar ik ben me er tegelijk goed van bewust dat talent geen verdienste is. Ook dat zal ik mijn kleinzoon of dochter blijven zeggen.’
LEES OOK > Grootouder worden: het verandert je leven
Foto: Kristof Ghyselinck
Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders (nr. 4, 2020). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 15/04/2020, laatste update op: 08/02/2023