Het wonder van het leren lezen, daar is mijn jongste kleinzoon Kobe aan toe. Het gaat niet snel maar hij proeft wat hij zegt. Hij spelt voorzichtig, alsof hij over ijs loopt.
Boom – roos – vis – vuur
Hij kent het gedicht van Willem Wilmink nog niet dat ‘Lezen is heerlijk’ heet. Ik ken het wel, het laat zien dat je teksten technisch kan lezen (‘boom – roos – vis – vuur’), en ook dat ze gaandeweg echt iets gaan betékenen. Het gedicht gaat zo:
Het kan heerlijk wezen
om een boek te lezen:
boom – roos – vis – vuur
en een boek is heus niet duur.
Hier op bladzij tachtig
is mijn boek zo prachtig,
want daar gaat een wit konijn
naar zijn oma met de trein.
En op bladzij honderd:
pispot omgedonderd.
Ha, wat moet ik lachen, man.
Krijg er bijna buikpijn van.
Maar bij bladzij zeven
huil ik altijd even,
want daar gaat een kikker dood
ergens in een boerensloot.
Nog even en Kobe zal in de lach schieten als hij leest dat de pispot is omgedonderd (vier lettergrepen, nu nog te hoog gegrepen), – en later wordt hij boos, blij of verdrietig als de verhalen die hij leest daar aanleiding toe geven.
De cirkel is rond
Ik vertel dit om te laten zien hoe de cirkel nu weer helemaal rond is. Eerst waren het onze eigen kinderen die leerden lezen, ook via ‘maan – roos – vis’, en alles wat daarop zou volgen. Wij vonden het destijds haast miraculeus hoe ze krantentitels konden spellen, en reclameboodschappen, en opschriften op confituurpotten en melkflessen, en hoe dat later prentenboeken werden, en leesboeken, studieboeken, romans, filmonderschriften en alles wat je verder nog in letters kan vangen.
We hebben die leesprocessen op de voet gevolgd, ze waar en wanneer mogelijk gestimuleerd. Nu hebben die kinderen zelf kinderen, en de jongste van allen realiseert zich elke dag een beetje meer dat hij nu écht een andere wereld is binnengestapt, – de wereld van letters en woorden, en als je daarmee een beetje goochelt, dan wéét je opeens veel meer!
Met vallen en opstaan
Vanmiddag zei Kobe in de auto: “Ik heb een nieuw woord geleerd. Er zit een IJ in en het begint met een B”. Bijl dus, ja, “en daarmee kunt ge takken afkappen als ge in een bos ergens niet door kunt”. Van de juf krijgt hij zowaar een gebruiksaanwijzing bij zijn nieuwste woord.
Leren lezen dus, en laat dat dan maar een metafoor zijn voor leren leven tout court. Dat gaat ook met vallen en opstaan, met over ijs lopen of voortstormen over de vlakte, om daarna weer behoedzaam te stappen, kuierend, genietend. Het zijn allemaal cirkels, en nu Kobe straks kan lezen als de beste, kunnen, letterlijk en figuurlijk, weer nieuwe hoofdstukken worden aangesneden. Leven is altijd herbeginnen tot de koek op is.
Jaak Dreesen (1934-2022)
Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders. Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 27/09/2022