Miet Timmers: ‘Werkgevers weten vaak niet eens dat iemand de zorg voor ouders draagt’

Veel 55-plussers nemen zorgtaken op voor hun ouders. Als je daarnaast ook inspringt voor de opvang van kleinkinderen én een job hebt, zit je in een sandwichsituatie. Ook al zorg je graag voor wie zoveel voor jou gedaan heeft en zou je die kleintjes niet kunnen missen, het allemaal combineren kan zwaar zijn. ‘Hoog tijd dat er meer aandacht komt voor deze groep’, vindt Miet Timmers van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee Hogeschool.

‘Uit onderzoek blijkt dat negen tot vijftien procent van de volwassenen in ons land zorgt voor een jongere en een oudere generatie’, zegt Miet Timmers.

‘Ook jonge mensen kunnen in een sandwichsituatie zitten met de zorg voor kinderen en ouders, maar de grootste groep is tussen 45 en 65 en zorgt voor ouders en kleinkinderen.’ Miet Timmers coördineert – in samenwerking met de Gezinsbond – een project rond het thema.

Vergeten groep

Er werd een onderzoek gevoerd naar wat sandwichers energie geeft, wat van hen energie vraagt en welke strategieën mensen hanteren om de situatie aan te kunnen.

‘Het evenwicht tussen werk en gezin was tot voor enkele jaren vooral een probleem bij jonge gezinnen. Uit cijfers van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen blijkt dat de combinatiedruk de afgelopen jaren fors toenam bij de sandwichgeneratie en dat ze op dat vlak gelijke tred houden met de jonge gezinnen’, zegt Miet.

‘In die generatie nemen vrouwen nog altijd de meeste zorg op en met de stijgende pensioenleeftijd zijn zij (vaker dan vroeger) nog aan het werk op het moment dat hun ouders zorgbehoevend worden en er kleinkinderen komen. Het is een generatie van harde werkers die niet zo snel op tafel kloppen voor ondersteuning.

De meeste mensen uit het onderzoek zeggen dat ze de zorg voor hun ouders van harte doen en een betekenisvolle rol willen spelen in het leven van hun kinderen en kleinkinderen. Dat neemt niet weg dat het zwaar kan zijn om alles gecombineerd te krijgen.’

LEES OOK > De sandwichgeneratie: hoe ziet jouw sandwich eruit?

Flexibiliteit op het werk helpt

‘Energiegevers en -vreters vind je in de zorgsituatie zelf, in de job en in de persoonlijkheid van de sandwicher’, zegt Miet. ‘Neem bijvoorbeeld de kleinkinderen. “Als ze hier geweest zijn ben ik ’s avonds moe”, zeggen sommigen, “maar het is een ander soort moeheid, ik haal er ook energie en zin uit.”

Ervaar je dankbaarheid en appreciatie voor wat je doet, dan is het makkelijker vol te houden. Een verstandhouding die stroef loopt, vreet energie.

Ook de job kan zowel steun als extra last opleveren. Is er begrip bij de leidinggevende? Krijg je autonomie om bijvoorbeeld vroeger te vertrekken om met je vader naar de dokter te gaan, zonder veel gedoe met regels en wetten, dan haal je daar kracht uit. Familieondersteunend leiderschap noemen we dat.

Ook collega’s zijn belangrijk. Van een luisterend oor en begrip laadt de batterij op. Is de relatie slecht, dan verlies je energie. En dan is er ook nog de inhoud van de job zelf.

Nogal wat mensen gaan minder werken om de zorg aan te kunnen, maar de job kan je ook opladen als je er voldoening uit haalt. Zoals iemand het verwoordde: “Door mijn werk verdrink ik niet helemaal in de zorg.”

Het geldt niet voor alle jobs, maar voor veel mensen geeft hun werk betekenis en identiteit’, vertelt Miet Timmers.

Pioniers

‘Dit is de eerste generatie waarin veel vrouwen gestudeerd hebben en buitenshuis gingen werken. En de eerste die op zo’n grote schaal met die combinatie van zorg op verschillende fronten en werk te maken krijgt. Een pionierspositie dus.

Diezelfde generatie was ook de eerste die massaal uit werken ging en dat combineerde met de zorg voor kleine kinderen, toen daar nog minder verlofstelsels voor bestonden.

Iedereen vindt het intussen normaal dat een jonge ouder al eens onverwacht thuis moet zijn omdat een kind ziek is of vroeger weg moet voor een rapportbespreking.

Werkgevers weten vaak niet eens dat iemand de zorg voor oude ouders draagt en houden er veel minder rekening mee. Toch hebben ze er baat bij om deze werknemers – die vaak heel loyaal zijn en een pak ervaring hebben – niet te verliezen.

Een werknemer die waardering en begrip ervaart, zal met meer energie en motivatie zijn werk doen en de combinatie beter volhouden.’

LEES OOK > Kan ik verlof nemen om mijn zieke kleinkind op te vangen?

Hulpstrategieën

Sandwichers hanteren verschillende strategieën om de combinatie vol te houden. Hulp durven te vragen is er zo één, maar ook momenten voor jezelf inbouwen helpt.

Zo onderscheidden de onderzoekers nog zeven andere copingstrategieën. Er wordt nu vanuit de bevindingen gewerkt aan een leidraad voor loopbaancoaches, zodat zij sandwichers gerichter kunnen begeleiden bij het vinden van een goede combinatiestrategie.

Meer info

• Bedrijven en organisaties die hun werknemers in een sandwichsituatie beter willen ondersteunen, kunnen het webinar ‘Familievriendelijke leiderschapsstijl’ voor leidinggevenden en HR-professionals aanvragen via miet.timmers@odisee.be
• Nog in de pijplijn: een zelfhulpboekje voor sandwichers
• Meer over het onderzoek en de bevindingen is te lezen in ons dossier

Samen met het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van hogeschool Odisee, Cense-Odisee en Loopbaanbegeleidingscentrum Emino- Kompas heeft de Gezinsbond in 2018 een project opgestart om deze sandwichgeneratie beter te ondersteunen. Het project loopt tot 2021 en wordt gesteund en gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds en de Vlaamse Overheid. De tool die gemaakt werd voor organisaties kan je hier raadplegen.

Dit artikel verscheen in november 2020 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.