Met je kinderen praten over politiek: hoe doe je dat?

Ik weet niet hoe het met u zit, maar ikzelf kom niet zo goed uit mijn woorden. Enfin, toch niet als het over politiek gaat. Partijen en standpunten, parlementen en mandaten… het zegt me weinig of niets. Ik stamel en googel en probeer op die manier een antwoord te geven op de politiek getinte vragen van mijn kroost. Want ja, ze stellen die. Zeker nu de verkiezingen eraan komen en ze zelf voor het eerst mogen stemmen. Gelukkig kan ik rekenen op een partner die dat ruimschoots opvangt en enthousiast bomen opzet over het hoe en waarom van de stembusgang. Voor gezinnen die géén politiek beest in huis hebben, schakelde ik een heerlijk heldere en sympathieke hulplijn in: Hermelinde Hooft. Ze legt uit hoe je met je kinderen over politiek kan praten. 

Hermelinde Hooft werkt bij de Ambrassade en is daar projectverantwoordelijke van ’t Is aan u! Daarmee willen ze ervoor zorgen dat zoveel mogelijk jongeren effectief hun stem laten horen en hen helpen om een keuze te maken waar ze helemaal achter staan.

Kleuterklas

Met je kinderen praten over politiek, op welke leeftijd begin je daar het best aan?

Hermelinde: ‘Goh, in het ideale scenario doe je dat van kleins af aan. Eigenlijk kan het in de kleuterklas al: je hebt het dan over keuzes maken en een stem hebben, nadenken over wat je belangrijk vindt, waar je boos of blij van wordt… Je moet zeker niet wachten tot je kinderen zelf gaan stemmen. Niet evident hoor, veel volwassenen praten er zelf niet graag over. Misschien omdat ze negatieve ervaringen hebben of omdat ze vinden dat ze er niet genoeg van weten?’

Apathisch en sceptisch

In ons land voel je vaak weerstand tegen alles wat met politiek te maken heeft, en bij jongeren die binnenkort voor het eerst moeten stemmen merk ik ook heel wat onverschilligheid. Hoe komt dat volgens jou?

‘Tja, cynisch doen over de verkiezingen… ik denk dat dit in veel landen het geval is, maar bij ons valt het hard op omdat wij bijna het enige land zijn met opkomstplicht. Wanneer in België na de verkiezingen blijkt dat tien procent van de mensen niet ging stemmen, komt dit uitgebreid in het nieuws. Maar als je dat vergelijkt met landen waar het niet verplicht is, valt dat heel goed mee! Daar zijn ze zelfs blij met een opkomst van zestig procent.

In verband met desinteresse voor politiek denk ik dat twee dingen door elkaar gehaald worden. Je hebt “de politiek” zoals in de parlementen, het maken van een beleid en mensen die dat doen als job. Daarnaast heb je “het politieke” en daar wordt in gezinnen veel meer over gepraat dan je zou denken. Een fietspad dat er maar niet komt, het speelpleintje dat niet goed onderhouden is, de zorgen om het klimaat, de leerstof op school… al die dingen hangen af van politieke beslissingen!

Dus ja, mensen zijn wel degelijk bezig met politiek, maar als het gaat over “het systeem” reageren ze dikwijls apathisch en sceptisch. Dat heeft vooral te maken met het feit dat het allemaal heel complex is en dat je als burger niet meteen resultaat ziet. Want oké, je gaat vandaag stemmen, daarna wordt er een regeerakkoord gemaakt, maar tegen dat er effectief iets gebeurt, ben je maanden en maanden verder. Dat is logisch, want het is nu eenmaal een log systeem, maar het zorgt ervoor dat mensen het gevoel hebben dat het niet uitmaakt of ze nu gaan stemmen of niet.’

LEES OOK > Klimaatangst bij jongeren: ‘Overheid, doe iets!’

Zakkenvullers en zo

Naast het feit dat het een log systeem is, blijft de job van politicus voor veel jongeren ook wat vaag: ‘Pfff, wat doen die hele dagen?’

‘Da’s inderdaad iets wat je veel hoort, ook bij volwassenen. Ik zou al die mensen aanraden om eens te gaan kijken op onze site watwat.be, waar je onder het luikje “verkiezingen” glasheldere antwoorden op zulke vragen krijgt. Gisteren nog hoorde ik een tiener zeggen: “Ik wil niet gaan stemmen want politici zijn allemaal zakkenvullers.” Als je je kind zoiets hoort zeggen, kan je volgens mij best antwoorden met de vraag: “Ah tiens, waarom zeg je dat? En wat zouden politici dan moeten doen volgens jou?” Op tisaanu.be vind je trouwens een gratis spel waarin dit aan bod komt. Het punt van dit spel, en meteen ook een duidelijke uitleg die je aan je kind kan meegeven, is: politici zijn mensen die allemaal samenkomen om hun achterban, hun kiezers te verdedigen.

Die kiezers hebben aangegeven welke thema’s ze belangrijk vinden, en het is de job van de politici om die thema’s op tafel te leggen. En dat lijkt heel veel loos gepraat, zeker als je het vanuit jezelf bekijkt: “Maar allez, hoe moeilijk kan het zijn? Zowat iedereen rond mij vindt dit een goed idee, waarom doen we het dan niet gewoon?” Wel, aan die tafel zitten nog heel wat andere politici uit verschillende hoeken met andere prioriteiten en andere meningen; dus moeten ze onderhandelen en zoeken naar een akkoord waar iedereen zich in kan vinden. En dat is nu eenmaal niet makkelijk. Maar als je dat op tv ziet, lijkt het inderdaad alsof politici gewoon wat zitten te luisteren naar één iemand die het woord neemt – en intussen lezen ze de krant of scrollen ze wat op hun gsm.’

Gezinsdemocratie

Het is best mogelijk dat je tiener andere ideeën en een andere politieke voorkeur heeft dan jij. Het gevolg: af en toe een explosie en een paar pittige keukentafeldiscussies. Hoe pak je dat het best aan?

‘Ik zou vooral proberen om heel actief en open te luisteren. Je kan samen eens de jongerenstemtest doen op nws.nws.nws, de nieuwssite voor jongeren. Die gaat over heel concrete thema’s en is gemaakt op basis van statements van jongeren. Ook al lijkt het dat jij en je tiener op elk vlak botsen, uit de test kan blijken dat jullie over sommige thema’s toch hetzelfde denken. Het is bijvoorbeeld best mogelijk dat jullie wat betreft het klimaat lijnrecht tegenover elkaar staan, maar wel dezelfde mening hebben over mobiliteit.

Wel, leg jullie gelijkenissen en verschillen eens naast elkaar en bespreek ze. Jullie hoeven elkaar niet te overtuigen; verschillen mogen er zijn en moeten zowel door jou als door je tiener gerespecteerd worden. Dat is net de reden waarom we een democratie hebben, toch?’

LEES OOK > Amir (18) is voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad: ‘Ik wilde graag bij het jeugdbeleid betrokken worden’

En zo organiseer je in je gezin een politiek minidebat. Boeiend! Maar wat als je je zorgen maakt om de standpunten en de ideologie van je kroost?

‘Respect zal hier alweer het codewoord zijn, maar praat er ook over en vraag hen waarom. Als je een extreemrechtse of -linkse stem gewoon afdoet als een proteststem, verlies je de communicatie. Ik besef dat het supersaai klinkt, maar het beste wat je kan doen, is samen met je kroost dat partijprogramma bekijken, er stukjes van lezen of eens opzoeken wat bepaalde organisaties of journalisten erover schrijven. Op die manier kan je zien waar ze écht voor staan. Het kan namelijk goed zijn dat tieners zich vinden in één bepaald standpunt dat op TikTok heel erg uitgespeeld wordt, maar wat vinden ze van de andere standpunten? Probeer dat gesprek in alle openheid aan te gaan, zonder te oordelen.

Pas op, simpel is anders, want je moet je eigen ideologie even buiten beschouwing laten. Bovendien kan het ook vermoeiend zijn om zulke gesprekken te voeren met jongeren, want sommigen doen nu eenmaal niets liever dan heftig discussiëren met hun ouders. (glimlacht)’

Heel wat jongeren halen vandaag hun info vooral van sociale media…

‘Inderdaad. Misschien zitten ze op sociale media in een echokamer en omringen ze zich enkel en alleen met mensen die op dezelfde manier denken. Daarom ben jij als ouder van groot belang: hoe meer input jongeren van verschillende kanten krijgen, hoe meer die echokamer doorbroken wordt.’

Yes, we zijn nog altijd belangrijk voor onze kinderen, zelfs als het over politiek gaat. Hartelijk dank voor de reminder!

Dit artikel verscheen in mei 2024 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.