Opa Leo Bormans over de onvoorwaardelijke liefde voor een kleinkind

Leo Bormans schreef boeken over hoop, geluk en liefde en weet dus wel één en ander over relaties en gevoelens. Toch werd hij volledig omvergeblazen toen hij voor het eerst grootvader werd: ‘Een kleinkind, dat is onvoorwaardelijke liefde. Je maalt er niet om dat je huis vol speelgoed ligt, terwijl je vroeger tegen je kinderen zat te zeuren dat ze moesten opruimen. Je vindt het zelfs schattig als je kleinkind op de muur heeft getekend: “Ooh, zie eens hoe mooi!”‘

Je hebt voor ‘The World Book of Love’ onderzocht wat er wereldwijd geweten is over de liefde. Dus niemand aan wie we het beter kunnen vragen: hoe zit het met graag zien als je grootouder – en dus al iets ouder – bent? Is liefde hetzelfde voor iemand van twintig als voor iemand van vijftig of tachtig?

Leo Bormans: ‘Je zal me zeker niet horen beweren dat ik het geheim van de liefde helemaal ken. Ik ben nu meer dan dertig jaar getrouwd, en mocht ik vroeger geweten hebben wat ik vandaag weet … Ik zou waarschijnlijk met dezelfde vrouw getrouwd zijn, maar ik zou het toch wat anders aangepakt hebben.

Hoewel iedereen de liefde op een andere manier beleeft, ontdekken wetenschappers vooral universele dingen in hun onderzoeken. Of je nu jong of oud, man of vrouw bent en of je nu in het Oosten of het Westen woont, de drijfveer die erachter zit, is overal en voor iedereen dezelfde: we willen liefhebben en we willen dat iemand anders ons liefheeft. Dat gaat met de leeftijd niet weg, integendeel. Het blijkt zelfs dat liefde intenser wordt met het ouder worden.’

LEES OOK > Rika Ponnet over de kern van ons bestaan: ‘Iedereen wil graag zien en graag gezien worden’

I kiss you te pletter

Maar de verliefdheid ebt op den duur wel weg …

‘Verliefdheid is een ziekte, een compulsieve stoornis. Als je verliefd bent, vertoon je alle eigenschappen van een verslaafde. Je kan alleen maar aan die ene persoon denken, je moet van minuut tot minuut weten waar die is én je vertoont zelfs risicogedrag. Romeo was nooit op dat balkon geklommen, mocht hij niet verliefd geweest zijn. Het is een soort gekte die ons lichaam simpelweg niet kan volhouden.

En ja, die adrenaline geeft een heel fijn gevoel, maar elk onderzoek toont aan dat er na verliefdheid ALTIJD ontgoocheling volgt. Cupido is nu eenmaal de zoon van Venus en Mars, de godin van de liefde en de god van de oorlog. De oude Grieken hadden door dat er in de liefde ook altijd strijd zit.

‘De liefde voor een kleinkind is onvoorwaardelijk, besef ik nu’

Die ontgoocheling heeft trouwens niets te maken met de persoon op wie je verliefd bent, maar met het foute beeld dat we hebben van de liefde. We maken er iets veel te groot van. In liedjes en films gaat het voortdurend over dat heftige gevoel van: “I love you, I love you, I kiss you te pletter for ever and ever”. Dat voorgespiegelde ideaal van de romantische liefde is een vorm van liefde die we niet kunnen vasthouden.

Maar het is niet omdat de passie en de romantiek wegebt, dat de liefde verdwijnt. Er zijn namelijk verschillende soorten liefde. Zo heb je bijvoorbeeld kameraadschappelijke liefde, naastenliefde en hechtingsliefde, en die zorgen op termijn voor veel meer geluk. En de grondtoon, de essentie van een lange relatie, is eigenlijk gewoon een vorm van naastenliefde.’

Hoe uit die liefde zich?

‘Het zit in het kleine gedrag van elke dag. Geen gigantische bos bloemen of een oorverdovend vuurwerk maar eenvoudigweg aardig en vriendelijk blijven voor elkaar. Dankbaar zijn en waardering tonen voor je partner.

Als je ziet hoe sommige mensen met elkaar omgaan … ze zijn vriendelijker voor hun hond dan voor hun partner! Tegen de hond is het van: “Ooooh mijn schatje, ja, ik ben thuis hoor! Gaan we wandelen?” En tegen hun partner zeggen ze: “Hoi. Je eten staat in de frigo.”‘

Verrassing & verwondering

Het klinkt heel simpel: bewust een beetje dankbaar en vriendelijk zijn tegen je partner, tijd en aandacht geven … is het echt zo eenvoudig?

‘Soms zeg ik slimme dingen, en wat ik nu ga zeggen is zo’n slim ding: relaties dragen geen zorg voor zichzelf. We denken misschien van wel, maar een relatie moet gevoed worden, je moet die aandacht en zuurstof geven.

En hoewel de mens een gewoontedier is, zou ik toch aanraden om af en toe eens iets ánders te doen met je partner. Als je in je relatie een vorm van verrassing en verwondering blijft inbouwen, raak je minder snel uitgekeken op elkaar. Elke dag om acht uur opstaan en eerst een kop koffie drinken? Niks mis mee, maar doe samen ook af en toe een originele uitstap. Dan zie je die partner eens in een andere context én leer je bovendien iets bij. En leren, daar wordt een mens gelukkig van. In onze hersenen licht iets op wanneer we nieuwe dingen meemaken en ontdekken.’

LEES OOK > Hoe maak je tijd voor elkaar met kleine kinderen in huis?

Spacecake & skateboard

Over naar die unieke, allesverpletterende liefde. Die van grootouders voor hun kleinkinderen. Hoe komt het dat die liefde voor een kleinkind zo groot is?

‘Omdat een kleinkind een ongelooflijk groot cadeau is. Ik wou eigenlijk geen grootvader worden, want “opa” klinkt zo oud. Wanneer mijn vrienden lyrisch deden over hun kleinkinderen en weer eens foto’s bovenhaalden, dacht ik soms: “Pfff, ben je daar weer?”

Maar toen kwam die kleine … en het gebeurde: ik werd zelf zo. Die liefde voor een kleinkind is onvoorwaardelijk, feller dan bij je kinderen, want je hebt nog meer het gevoel dat je iets wezenlijk doorgeeft. Met je kinderen heb je al eens problemen, je moet er elke dag voor zorgen en ze doen niet altijd wat je zegt. Er ligt vaak veel druk op die relatie omdat er een hoop “moeten” komt bij kijken.

Maar van kleinkinderen verwacht je niets en die moéten ook niets. Wanneer ze bij jou zijn, geef je hen alle tijd en aandacht. En als ze weer weggaan, staat je haar omhoog. (lacht) Als ik zie wat ik nu allemaal doe met mijn twee kleinzonen! Al die dingen zoals samen tv-kijken, samen koken en samen gaan schommelen … dat is puur liefdevol gedrag, en kleinkinderen nemen dat sowieso mee in hun verdere leven.

Mijn zoon is al in de dertig maar gaat nog elke dag naar zijn oma. Hij bespreekt met haar veel meer dan met mij en hij heeft voor haar zelfs eens spacecake gebakken. Geweldig vond ze dat! Voor ons zou hij dat niet gedaan hebben, want wij zouden meteen beginnen te preken. Diezelfde oma is trouwens ooit op spoed beland nadat ze van het skateboard van mijn zoon was gevallen. Vijfenzeventig was ze toen! (lacht)’

LEES OOK > Grootouder worden: het verandert je leven

Zijn er nog dingen die je opvallen nu je zelf grootvader bent?

‘Iets wat mij vroeger irriteerde bij andere grootouders, heb ik nu zelf ook: ik vind mijn kleinkinderen de allermooiste van de wereld. Toen mijn eerste kleinzoon pas geboren was, dacht ik werkelijk dat hij de hoofdprijs zou winnen in een schoonheidswedstrijd voor kleinkinderen. En ook mijn vrouw en de grootouders van de andere kant waren daarvan overtuigd: “Pfff, al die andere baby’s zijn toch niet zo schoon als die van ons, hé!”

Als ik nu foto’s zie van drie jaar geleden, besef ik dat hij knap was maar dat het niet de mooiste baby was, maar vandaag vind ik hem wél weer de allermooiste driejarige! (lacht)’

Great imitators

Heb je bepaalde wensen of dromen voor je kleinkinderen?

‘Ik kan alleen maar hopen dat ze verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven, dat ze vriendelijk en zorgzaam zijn voor andere mensen en hoopvol en liefdevol in het leven staan.

‘Ik vind mijn kleinkinderen de allermooiste van de wereld’

Een bekende quote zegt: “Children are great imitators. So give them something great to imitate.” Ze doen niet wat je zegt, ze doen wat jij doet. Dus als je wil dat je kleinkinderen gelukkig zijn, zorg dan dat je zelf positief in het leven staat en dat je niet klaagt en zaagt over alles.

Het is trouwens bewezen dat mensen met een positieve kijk op ouder worden, gemiddeld zeven jaar langer leven. Een reden te meer om daar vandaag nog mee te beginnen!’

Gemis

‘Uit alle onderzoeken blijkt dat de meeste grootouders een goeie band hebben met hun kleinkinderen en dat ze daar ongelooflijk gelukkig van worden. Maar er zijn er ook die hun kleinkinderen niet mogen of kunnen zien, en dat is soms pijnlijk.

Daarnaast valt het door de grotere mobiliteit meer en meer voor dat kleinkinderen wat verderaf wonen, soms zelfs in een ander land. Ook dat is voor veel grootouders een moeilijke situatie, we mogen dat gemis echt niet onderschatten. Toch geraken we verder door te focussen op wat er wél is dan op wat er niet is. Liefde kent geen grenzen.’

De grijze bloemkool

‘Liefde wordt overal afgebeeld als een rood hart, terwijl het eigenlijk onze hersenen zijn die het mechanisme van de liefde bepalen. De liefde is dus niet rood maar grijs. En lijkt op een bloemkool. Maar een grijze bloemkool is natuurlijk niet zo fotogeniek … (lacht)

Even serieus, we kunnen echt veel leren door te kijken naar wat er gebeurt in de hersenen van mensen. En wat blijkt? De essentie is niet “I love you”, maar wel “I love: ik ben in staat om lief te hebben. Wanneer ik een liefdevolle houding heb, kan ik zowel jou als mijn oma en zowel de wolken als de dieren graag zien. Zonder die houding blijf je hangen in de verliefdheidsdrang, in altijd meer en altijd beter willen. Dan hol je van de ene Tinderdate naar de andere en raak je nooit bevredigd.’

Foto’s: Kristof Ghyselinck

Meer over Leo Bormans kan je op zijn website ontdekken.

Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders (nr. 13, 2022). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.