Al meer dan 40 jaar sleutelen opeenvolgende federale regeringen aan ons pensioenstelsel. De ene hervorming volgt de andere op. In april 2024 is de jongste pensioenhervorming goedgekeurd. Wat is er deze legislatuur allemaal veranderd, en waar moet de volgende regering zeker nog werk van maken?
Pensioenongelijkheid
Na hun pensioen komen vrouwen nog te vaak in armoede terecht. Pas gepensioneerde vrouwen krijgen vandaag gemiddeld een kwart minder pensioen dan mannen. Vooral moeders hebben een lager pensioen. Dat blijkt uit recent onderzoek.
Hoe dat komt? Doordat ze door onbetaalde zorgarbeid te weinig pensioen kunnen opbouwen in hun actieve jaren.
In het regeerakkoord beloofde de regering-De Croo dat ze bij haar hervorming meer rekening zou houden met de verschillen tussen mannen en vrouwen inzake pensioenopbouw.
Wat is er intussen gebeurd?
In de zomer van 2022 werd er een akkoord bereikt over een aantal pensioenmaatregelen. Jammer genoeg werd er niet steeds rekening gehouden met de ‘gebroken’ loopbaan van vrouwen.
De meest recente pensioenhervorming, die in april 2024 door het parlement is goedgekeurd, houdt meer rekening met zorgarbeid in het gezin. Daar hebben we vanuit de Gezinsbond hard voor gelobbyd.
Hieronder overlopen we wat er is aangepast aan het pensioenstelsel, en wat die hervormingen voor jou betekenen.
LEES OOK > Oma Mieke over sociaal verlof voor grootouders: ‘Dat zou welkom zijn’
Het minimumpensioen
Wie in ons land een te laag pensioen krijgt, heeft in sommige gevallen recht op een wettelijk minimumpensioen.
Om aanspraak te maken op dit minimumpensioen moet je momenteel een loopbaan als werknemer of zelfstandige kunnen aantonen van ten minste 30 jaar. Daarbij tellen zowel werkelijk gewerkte dagen als gelijkgestelde periodes (zoals ziekte, werkloosheid en gemotiveerd tijdskrediet) mee.
De regering voerde bij de pensioenhervorming in 2022 een nieuwe tewerkstellingsvoorwaarde in voor het recht op het minimumpensioen. Voortaan dien je ten minste 5.000 dagen gewerkt te hebben. Dat komt neer op 250 gewerkte dagen per jaar gedurende een periode van 20 jaar.
Ons pensioenstelsel moet genderbewust zijn, en rekening houden met de impact van zorg in gezinnen. De Gezinsbond verwacht nog meer inspanningen voor een gezinsvriendelijk pensioenbeleid.
In eerste instantie werd een beperkt aantal periodes gelijkgesteld met effectieve tewerkstelling, waaronder moederschapsverlof, borstvoedingsverlof, palliatief verlof en periodes van inactiviteit vanwege handicap.
Dankzij het lobbywerk van onder andere de Gezinsbond worden die periodes uitgebreid, en worden ook een aantal zorg- en gezinsverloven meegeteld. Het gaat dan bijvoorbeeld om preventieve werkverwijdering van zwangere vrouwen, geboorteverlof, tijdelijke werkloosheid, ouderschapsverlof, thematisch verlof voor medische bijstand en tijdskrediet met als motief palliatieve zorgen of de zorg voor een kind jonger dan 21 met een handicap.
‘Gewone’ werkloosheid telt dus expliciet niet meer mee, net als onder andere tijdskrediet eindeloopbaan en opleidingsverlof. Tijdskrediet met motief zorg voor een kind jonger dan 8 telt ook niet mee.
Langer werken = pensioenbonus
Het doel van de regering blijft nog altijd om 80 procent van onze beroepsbevolking daadwerkelijk aan het werk te hebben. En die moet dan ook liefst aan het werk blijven tot aan de wettelijke pensioenleeftijd. Daarom wil ze wie langer werkt belonen.
De wettelijke pensioenleeftijd bedraagt momenteel 65 jaar. Die wordt opgetrokken naar 66 jaar vanaf 2025, en naar 67 jaar vanaf 2030. Vervroegd pensioen is mogelijk vanaf je 63ste na een carrière van 42 jaar, vanaf 61 jaar na een loopbaan van 43 jaar, of op 60 jaar na een loopbaan van 44 jaar.
Wie na zijn vroegst mogelijke pensioendatum verder blijft werken krijgt vanaf 1 januari 2025 een (netto)bonus. Dat geldt niet alleen bij vervroegd pensioen, maar ook voor al wie langer blijft werken dan de wettelijke pensioenleeftijd.
Benieuwd wanneer jouw vroegste en wettelijke pensioendata vallen? Al die gegevens vind je terug op mypension.be.
LEES OOK > Heb jij recht op een pensioenbonus?
Vervroegd pensioen en flexi-job
In België kan je dus wettelijk met pensioen als je 65 jaar oud bent of een volledige loopbaan van 45 jaar achter de rug hebt.
Ben je jonger en heb je minder lang gewerkt, maar ben je wel al met pensioen? Dan geniet je van een vervroegd pensioen.
Voor vervroegd gepensioneerden worden de onbelaste jaarinkomsten via een flexi-job vanaf 1 januari 2024 beperkt tot maximaal 7.190 euro. Verdien je meer met je flexi-job, dan daalt je pensioenuitkering evenredig. Dat komt hierop neer: overschrijd je die inkomensgrens met 10%, dan moet je het volgende jaar 10% van je pensioen terugstorten.
Ter vergelijking: loontrekkenden die er naast hun vaste baan nog een flexi-job bijnemen, mogen voortaan jaarlijks 12.000 euro belastingvrij bijverdienen.
Wettelijk gepensioneerden (65 jaar of een volledige loopbaan van 45 jaar) mogen onbeperkt flexi-jobben.
Waar zagen we eerder al vooruitgang?
De federale regering werkte eerder deze legislatuur al een aantal discriminaties weg die voor de Gezinsbond aangepakt moesten worden. Enkele voorbeelden:
- Het pensioen voor onthaalouders en voor meewerkende echtgenoten van zelfstandigen wordt vanaf 2023 opgetrokken. Vaak gaat het over vrouwen die door dat beroepsstatuut in het verleden geen of een beperkt pensioen konden opbouwen.
- Wie zijn partner verliest, krijgt voortaan een betere overgangsuitkering. Sinds 2021 krijgt de overblijvende partner altijd minstens een minimumuitkering. Jonge weduwnaars en weduwen met minstens één kind onder de 12 jaar hebben voortaan gedurende vier in plaats van twee jaar recht op een overgangsuitkering.
- Het overlevingspensioen – waar je als gehuwde vanaf 49 jaar recht op hebt – kan je sinds 2021 beter cumuleren met een eigen beroepsinkomen.
Deze verbeteringen zijn vooral voordelig voor vrouwen omdat hun eigen beroepsinkomen vaak onvoldoende is. Ook op deze vlakken is er dus wel degelijk meer erkenning voor zorgarbeid.
We zijn blij met deze realisaties, maar we verwachten nog meer inspanningen voor een gezinsvriendelijk pensioenbeleid. Zo blijft het voor wettelijk samenwonenden bijvoorbeeld wachten op een gelijkgesteld overlevingspensioen, terwijl meer koppels vandaag wettelijk samenleven dan getrouwd zijn.
LEES OOK > Het overlevingspensioen en de overgangsuitkering moeten dringend beter
Nog werk aan de winkel
Om de pensioenen betaalbaar te houden, moeten we met z’n allen langer en meer aan de slag. De Gezinsbond steunt dat beleid. Tegelijk zijn er de vele zorgnoden waar gezinnen vroeg of laat mee te maken krijgen.
Daarom moet ons pensioenstelsel genderbewust zijn, en rekening houden met de impact van zorg in gezinnen. De Gezinsbond blijft daarom aandringen dat ook deze heikele punten aangepakt worden in de toekomst:
- Behoud de verlofstelsels, zorg voor een betere vergoeding en laat deze stelsels altijd meetellen voor het pensioen en het minimumpensioen, ook als ze onbetaald zijn. Zo wordt het voor iedereen mogelijk om langer te werken.
- Stel het overlevingspensioen open voor wettelijk samenwonenden, en verleng de overgangsuitkering voor wie jonge kinderen heeft. Bekijk hoe je mensen die recht hebben op deze uitkeringen nog beter informeert.
- Zorg voor een pensioenkrediet voor wie zich als mantelzorger registreert maar geen mantelzorgverlof opneemt.
- Voer een rechtvaardig systeem in van pensioensplit voor het wettelijk pensioen (net zoals dit al bestaat voor het aanvullend pensioen). De pensioensplit verdeelt de pensioenrechten gelijk binnen een koppel, waardoor de lusten en de lasten van betaald en onbetaald werk eerlijk verdeeld worden. Deze regering had beloofd – net als de vorige regeringen – om de maatregel te onderzoeken. Intussen is de pensioensplit opnieuw een stille dood gestorven, zo lijkt het. We willen dat deze piste wél serieus genomen wordt en weer op onderhandelingstafel komt.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 05/05/2023, laatste update op: 31/05/2024