Hoe graag je elkaar ook ziet, op een gegeven moment komt het in elk gezin weleens voor: ruzie. Met je partner, je kind, je kinderen onderling… Hoe zorg je ervoor dat de ruzie niet escaleert? Dat jullie relatie geen blijvende averij oploopt? Expert-ruziemaken Serge Ornelis (57) legt uit hoe je op een goede manier kan ruziemaken: ‘het begint bij beseffen dat je je miskend voelt’.
Wie is Serge?
- Hij is al meer dan 25 jaar trainer in conflicthantering en bezieler van De Verbindingsofficier, een organisatie die mensen helpt samen te leven.
- Hij schreef het boek Met slaande deuren – De kunst van het ruziemaken.
Beginnen bij het begin: hoe en waarom ontstaat ruzie?
Serge: ‘Ruzie ontstaat op het moment dat een grens overschreden of een verwachting niet ingelost wordt. Mensen voelen zich miskend en reageren. Die reactie is altijd op een miskende manier, meestal met een negatieve emotie en soms heel heftig. Typisch is dat mensen oude koeien uit de gracht halen die niks met de ruzie te maken hebben in plaats van bij de kwestie te blijven.
Daaruit kan je afleiden: een conflict gaat over de kwestie, een ruzie gaat over de relatie tussen twee mensen. “Ik word hier anders behandeld dan ik gehoopt en verwacht had”, vooral bij mensen die je graag hebt, is dat lastig. Dat zorgt voor verdriet, voor kwaadheid omdat mensen makkelijk ervan uitgaan dat de ander de intentie had om te kwetsen, terwijl dat meestal niet het geval is.
‘Gezinnen maken vaak ruzie over iets anders dan waar het echt over gaat’
Een voorbeeld: mijn vrouw en ik zorgen samen voor het huishouden. Een tijdje geleden had zij een dag verlof. Toen ik thuiskwam van het werk, viel me op dat ze ambetant rondliep. Uiteindelijk bleek dat ze die dag heel wat tijd had gestoken in poetsen en dat ik het niet gemerkt had… Als ik op mijn beurt miskend reageer op haar kattige houding, volgt de escalatie en krijg je ruzie. Maar als je goed ruziemaakt, eindigt de ruzie in een afspraak voor de toekomst.’
Hoe zorg je ervoor dat een ruzie goed eindigt?
‘Het start met het besef dat ruzie vanuit miskenning ontstaat. Dat is heel belangrijk. Als je een conflictsituatie door die bril bekijkt, begrijp je het snel. Op dat moment kan je ervoor kiezen om het over de kwestie te hebben, in plaats van opnieuw miskend te reageren. In het voorbeeld van mijn vrouw ging het erover dat ze zich gekwetst voelde omdat ik vergeten was op te merken hoe proper het was. De volgende stap is het daarover te hebben.’
LEES OOK > ‘We genieten te weinig van het hier en nu’: zo maak je komaf met stress in je gezin
Kan je ruziemaken niet vermijden door je emoties te controleren? Wat levert het op?
‘Je emoties onderdrukken is geen goed idee. Die komen vroeg of laat toch met meer kracht terug naar boven op momenten dat je het niet verwacht, dat je moe of gestresseerd bent. Ruzie kan in dat opzicht een heel nuttig instrument zijn. De emoties zijn alarmbellen die aangeven dat mensen je grenzen overschrijden, soms zelfs zonder dat je het zelf beseft. Je reactie geeft aan dat er iets scheelt, en ook dat kan je benoemen: “Ik merk dat ik heftig reageer, laten we het erover hebben.”
‘Goed ruziemaken levert helderheid op’
En dat is het eerste belangrijke waar ruziemaken goed voor is: het levert helderheid op over wat je belangrijk vindt en wat niet. Het tweede is dat je leert dat je daarover kan communiceren, ook al is ruziemaken misschien in eerste instantie een ongelukkige manier om dat te doen. Je leert mekaar beter begrijpen, beter kennen en als je nadien afspraken maakt, leer je vooral meer rekening houden met elkaar in de toekomst.’
Je kan ruzie ook zien gebeuren tussen andere leden in je gezin. Hoe trek je als derde de stekker uit de ruzie?
‘Ruzies ontwikkelen zich typisch in drie fases, het hangt ervan af in welke fase de ruzie zich bevindt. De eerste is de rationele fase. Er is spanning, maar de emotie heeft niet het overwicht. De ruziemakers zijn nog in staat om met elkaar te praten. Als ouder kan je dan best de rol van goede vriend spelen. In eerste instantie de emoties erkennen, maar ook niet alleen gelijk geven. Een goede vriend helpt om het bredere perspectief te zien en het standpunt van de ander in kaart te brengen. “Ik begrijp dat je boos bent, maar hoe zou de ander hiernaar kijken?”, vragen, zonder zelf aan te vullen, zorgt dat de ruziemaker zich meer empathisch opstelt. Hier wil ik wel even een kanttekening maken: ik ben geen opvoedingsdeskundige, dus voor mij is het niet duidelijk vanaf welke leeftijd dat kan.
De tweede fase is de emotionele fase. De emoties nemen de bovenhand en de ruziemakers kunnen niet meer op eigen kracht met elkaar in gesprek gaan. Dan is het goed om beide partijen samen te zetten en er zelf bij te zijn. Niet om het gesprek te leiden en een preek af te steken, maar om hen met elkaar in gesprek te laten gaan.
De derde fase dan, is vaak een acute fase. Het loopt uit de hand en de ruziemakers beginnen fysiek of psychologisch te vechten. Daarbij is het in eerste instantie natuurlijk belangrijk om ze uit elkaar te halen en het conflict te laten bekoelen.
Ruzie kan ontsporen op een heel emotionele manier, maar iedereen komt altijd wel een moment tegen waarop je denkt: “Waar ben ik mee bezig?” Dat is belangrijk: gebruik dat. Benoem het, zeg “zie ons doen, ik zeg dingen die ik niet meen, ik wil geen ruziemaken”. Dat helikopterperspectief aannemen, is heel belangrijk. “Laat ons nu niet discussiëren over wie begonnen is, maar samen kijken hoe we eruit raken.”‘
LEES OOK > Hoe zorg ik dat mijn kinderen minder ruziemaken?
Foto Serge Ornelis: Kristof Ghyselinck
Dit artikel verscheen in juni 2023 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 05/06/2023