Kinderen gaan steeds vaker ziek naar de crèche. Aan de basis ligt het systeem van respijtdagen (beter bekend als ‘bestellen is betalen’), dat sinds 1 april 2015 overal in de kinderopvang met inkomenstarief van toepassing is. Arteveldehogeschool voerde, onder andere op vraag van de Gezinsbond, een onderzoek naar de impact van die regel.
Wat is bestellen = betalen?
Als ouders hun baby of peuter naar de opvang brengen, sluiten ze een contract af waarin staat welke opvang ze ‘bestellen’. Dat contract, het opvangplan, bepaalt hoeveel dagen in de week het kindje zal komen naar de crèche of onthaalmoeder, of het gaat om volle of halve dagen, enzovoort. Daar hoort ook een prijskaartje bij.
Als ouders van het opvangplan afwijken (het kindje komt niet als de dag ‘besteld’ was), dan zijn er twee opties. Ze gebruiken hun respijtdagen (dagen dat het kind niet komt én die je niet moet betalen) of ze betalen een boete, als de respijtdagen op zijn, want bestellen is betalen.
LEES OOK > Waarom de regels rond respijtdagen gezinsvriendelijker moeten worden: het verhaal van Jan en Karen
Onduidelijkheid
Een crèche of onthaalmoeder kan zelf beslissen of ze respijtdagen toestaan. Niet elke kinderopvang werkt met dit systeem. Wie er wél mee moet werken, zijn de crèches en onthaalmoeders die subsidies krijgen van Kind en Gezin om inkomensgerelateerde tarieven toe te passen.
Deze opvanginitiatieven moeten sinds 1 april 2015 minimum 18 respijtdagen toestaan voor een kindje dat voltijds (oftewel 5 volle dagen per de week) naar de crèche of onthaalmoeder gaat. De opvang mag dus ook meer respijtdagen toekennen, of toestaan dat een kind afwezig is door ziekte of verlof zonder dat er een boete moet betaald worden.
Daarnaast beslissen ze ook of en wanneer ze een boete geven als de respijtdagen op zijn en hoeveel die boete bedraagt, met een maximum van 28,13 euro per dag.
Veel beslissingsrecht bij de opvang, en dus ook heel veel verschillende systemen. Dit leidt dan weer tot een ongelijke behandeling van ouders en onduidelijkheid voor iedereen.
Wat is het probleem?
Respijtdagen worden niet altijd gebruikt waarvoor ze volgens ons bedoeld zijn. Respijtdagen dienen niet voor een ziek kind of voor vakantie, respijtdagen zijn net als snipperdagen. Het zijn dagen waarop een kindje ongepland een dagje niet naar de opvang komt, omdat een van de ouders een recupdag heeft, omdat er iemand op bezoek komt, wegens onverwachte omstandigheden of bij technische werkloosheid.
Het systeem zorgt er dan ook voor dat ouders vaker zieke kinderen naar de opvang brengen: ze vrezen anders respijtdagen kwijt te geraken voor de rest van het jaar.
Bij één op vijf gezinnen zorgt het aantal respijtdagen voor problemen: zij hebben respijtdagen te kort en moeten extra betalen. Vele ouders hebben ook moeite met het feit dat ze moeten betalen voor een dag waarop hun kind er niet is.
LEES OOK > Wat met de opvangkosten als je kindje vaak ziek is?
Veel klachten
Sinds de invoering van het nieuwe systeem ‘bestellen = betalen’ kreeg de Gezinsbond veel klachten van ouders omdat de opvang minder flexibel en duurder is geworden. Voor kwetsbare gezinnen is de opvang minder toegankelijk geworden.
Crèches en onthaalmoeders hoorden we vooral klagen over meer zieke kinderen in de opvang en meningsverschillen tot zelfs ruzie met de ouders.
Het onderzoek van de Arteveldehogeschool bevestigt die ervaringen.
Relatie onder druk
De relatie tussen opvang en ouders staat onder druk. Nochtans is die relatie van cruciaal belang voor het welbevinden van kinderen. Zij hebben gevoelige antennes en kunnen zich maar goed voelen in de opvang als hun ouders er zich goed voelen.
Alle ouders hebben recht om bij hun kinderen te zijn als ze zelf verlof hebben of als hun kind ziek is. Respijtdagen moeten dan ook dienen waarvoor ze ingevoerd zijn: onverwachte omstandigheden.
Oplossing?
We willen als Gezinsbond een oplossing die de flexibiliteit voor gezinnen én de leefbaarheid van de opvang respecteert. Dat betekent onder andere een systeem waarbij ziektedagen en gezinsvakantie voor àlle gezinnen, en niet alleen voor de happy few, buiten de respijtdagen vallen.
Dit vraagt een extra inspanning van de Vlaamse overheid, maar het zal voor heel wat baby’s, ouders en opvangvoorzieningen een opluchting zijn en hen gelukkiger maken.
Tegelijk blijven we vragen dat de Vlaamse overheid garandeert dat alle ouders die dat willen, terechtkunnen in de opvang met inkomenstarief. Veel opvanginitiatieven zouden wat graag in het inkomensgerelateerde systeem stappen, maar kunnen dat nu niet. Toegankelijke, betaalbare opvang is een recht van elk gezin dat er nood aan heeft én is deze investering waard.
LEES OOK > Hoe maken we de kinderopvang toegankelijker voor iedereen?
Dit artikel verscheen eerder in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 23/11/2016, laatste update op: 09/06/2023