Hoe praat je met je kleuter over huidskleur en racisme?

‘Kijk, dat kindje is bruin. Dat is vies!’ En daar sta je dan naast je kleuter, met een mond vol tanden. Gesprekken over huidskleur en racisme zijn niet eenvoudig en al zeker niet met kinderen. ‘Toch mogen kleuters niet vergeten worden als het over racisme gaat’, zegt lerarenopleider en onderzoeker Eva Dierickx. ‘Doet je kind zo’n uitspraak, grijp ze aan als leerkans en ga in gesprek.’ Ze legt uit hoe je het best met je kinderen over racisme kan praten.

Zonder verkeersopvoeding stuur je je kind de straat niet op. Ook met seksuele opvoeding beginnen we best al vrij vroeg. Als het gaat over diversiteit en racisme in onze samenleving, tasten we als jonge ouders echter nog vaak in het duister.

Hoe geven we dat thema een plek in onze opvoeding? Zeker jonge kinderen die naar een gemengde school gaan, zullen al sneller opmerken dat er ook kindjes zijn met een andere huidskleur. Mama, hoe komt dat eigenlijk?

LEES OOK > Opvoeden tegen racisme, hoe doe je dat?

Met je kinderen praten over racisme

Om de gesprekken over diversiteit met onze kinderen aan te gaan, moeten ouders vaak uit hun comfortzone stappen. ‘En toch is dat belangrijk’, legt Eva Dierickx uit. Ze is lerarenopleider en onderzoeker aan de AP-Hogeschool in Antwerpen en werkt vooral rond sociale rechtvaardigheid en diversiteit.

‘Veel volwassenen denken dat kleuters te jong zijn voor gesprekken over huidskleur of etniciteit of ze zijn bang om het verkeerde te zeggen en kinderen hierdoor net te wijzen op de verschillen in onze samenleving.

Goedbedoeld zeggen we daarom al snel “Iedereen is gelijk”, of “dat mag je niet zeggen”, maar hierdoor kan je kleuters onbedoeld de boodschap geven dat gesprekken over ongelijkheid, huidskleur of racisme taboe zijn en niet mogen.

Als ze over deze zaken niet in gesprek kunnen met een volwassene, trekken ze echter wel zelf hun conclusies. En die kunnen de basis vormen van vooroordelen. Door verschillen in huidskleur te benoemen, haal je ze uit de taboesfeer.’

Kleine stapjes

Hoe reageer je als ouder op een racistische uitspraak van je kleuter? ‘Ook al zijn die niet kwetsend bedoeld, laat ze toch niet passeren’, antwoordt Eva Dierickx. ‘Grijp ze aan als een leermoment. Beantwoord de vragen van je kleuter rustig en vooral eerlijk. “Nee, dat kindje is niet vuil, dat is zijn huidskleur. Jij hebt een andere huidskleur. Net zoals sommige kinderen blond of bruin haar hebben of groene of blauwe ogen.”

Het concept “racisme” moet je bij jonge kleuters nog niet volledig uitleggen, tenzij ze er zelf vragen over hebben. Bij jonge kinderen begin je met het tonen van positieve diverse beelden op tv, in prentenboeken en in speelgoed.

Je kan kleuters wel al het concept eerlijkheid bijbrengen. Merken ze op dat er zo weinig bruine en zwarte mensen te zien zijn op tv, dan kan je zeggen dat dat inderdaad niet eerlijk is.

Deze gesprekken vormen de basis van latere gesprekken over bijvoorbeeld racisme. Net zoals seksuele voorlichting niet één groot gesprek is maar je bij peuters begint met het benoemen van lichaamsdelen.’

LEES OOK > 10 algemene regels om met kinderen te praten over seks

Eigen gedrag

Als ouder wil je je kind opvoeden met open blik. Je wil het zo goed mogelijk voorbereiden op de wereld en al van jongsaf in contract brengen met diversiteit. Maar staan we wel genoeg stil bij ons eigen gedrag? Kinderen nemen heel veel op van wat ze rond zich zien.

‘Het zijn die kleine nuances en twijfels die kleuters heel goed aanvoelen’, legt Eva Dierickx uit. ‘Praat jij zelf aan de schoolpoort met de ouders met een andere huidskleur? Heb je vriendinnen met een hoofddoek? Hoe praat je over de mama van Amin? Hoe reageert papa op een moeilijk uit te spreken naam van een klasgenootje?

We kunnen nog zo hard roepen “we zijn allemaal gelijk”, als je kleuter dat niet “ziet” of voelt, dan zal het niet pakken. Als ouder moeten we dus zeker ook in eigen boezem durven kijken.’

Drie concrete tips van Eva Dierickx om je kind een inclusieve(re) opvoeding te geven:

• Er durven over praten is het begin. Als kleuters vragen stellen of (ongepaste) uitspraken doen over zichtbare verschillen is dit doorgaans een uiting van onderliggende vragen. Geef rustige informatie op niveau van het kind óf geef aan dat het een goede vraag is en dat je het (samen) kan opzoeken. Wil je huidskleuren benoemen, gebruik dan de specifieke tint: bruin, beige, lichtroze…
• Verdiep jezelf in het onderwerp. Lees erover (tip: Het laatste wat ik nog wil zeggen over racisme), luister naar een podcast (tip: Nice White Parents). Volg ook op sociale media mensen die je meer kunnen leren. Enkele tips? Dalilla Hermans, Charlotte Adigéry, Magnolia Tsogbé, Cargoconfetti, De Instantpedagoog of Hafsa El-Bazioui.
• Geef elk kind zowel vensters als spiegels voor een gezond zelf- en wereldbeeld. Zorg dat je kind zich kan herkennen in de materialen rondom zich, maar zorg ook dat het in contact komt met een rijke diversiteit aan leeftijdsgenoten en positieve rolmodellen. Is het ‘huidskleurpotlood’ bij jullie zalmroze of bied je verschillende tinten aan? Heeft je kind ook een pop in een bruine huidskleur? Maak in het speelkeukentje ook plaats voor eten uit verschillende culturen. En voorzie voorleesboeken waarin kinderen met kleur een positieve rol spelen.

Inspiratie nodig? Volg Eva Dierickx op Instagram: deklasvaneva.

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.