Het kan beter met de voedingsgewoonten van de kinderen en jongeren in Vlaanderen. Dat blijkt uit diverse onderzoeken, zoals onlangs nog over het ontbijtgedrag van onze jeugd. ‘Ze slaan het ontbijt te vaak over, eten nog te weinig groentenen fruit, en te veel vetrijke en suikerrijke snacks’, zegt voedingsexpert Jolien Plaete van het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw. Intussen rijst ook de vraag wat hierbij de rol is van scholen en of het middageten op school een mogelijke oplossing is voor de ‘lege brooddoos’.
Wie is Jolien Plaete?
Is doctor in gezondheidswetenschappen met focus op gedragsverandering op het vlak van eten.- Werkt als voedings- en gedragsveranderingsexpert bij het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw en promoot naast de Voedingsdriehoek ook materialen als het educatief pakket Lekker Gezond of het gezelschapsspel Lekkerbekjes om kinderen en jongeren aan te sporen tot een gezonder eet- en beweeggedrag.
- Pleit voor een gezonde omgeving waarin de gezonde keuze, de meest gemakkelijke keuze wordt.
Is doctor in gezondheidswetenschappen met focus op gedragsverandering op het vlak van eten.Hoe krijgen jullie zicht op hoe scholen werk maken van gezonde voeding?
‘Om de drie jaar houden we een peiling over het preventieve gezondheidsbeleid van onder andere scholen in Vlaanderen. Het voedingsbeleid maakt daar deel van uit. Die peiling is vandaag onze voornaamste graadmeter om ook zicht te krijgen op het aanbod van schoolmaaltijden. Zo zien we de voorbije jaren een duidelijke daling in het aantal Vlaamse scholen dat nog een warme schoolmaaltijd aanbiedt.’
Zit corona daar voor iets tussen?
‘Die daling begon al in 2015, maar corona heeft die evolutie vermoedelijk nog versterkt. Er zijn scholen die sinds de coronaperiode geen warme maaltijden meer aanbieden. Uit de resultaten van de preventiepeiling van 2022, die pas dit najaar bekendgemaakt worden, zal blijken of die evolutie zich na corona voortgezet heeft.’
Schoolmaaltijdengids
Is een warme schoolmaaltijd ook altijd een garantie op voedzaam en gevarieerd eten?
‘Nog niet altijd. De preventiepeiling geeft ons een gedetailleerd beeld van het aanbod aan groenten, plantaardige vleesvervangers, aardappelproducten, vlees, vis en eieren bij een warme maaltijd op school. Zo leren de recentste cijfers uit 2019 ons dat van de secundaire scholen maar zes op de tien elke dag in een volwaardige groenteportie voorzien, bij de basisscholen is dat maar de helft. En heel wat scholen hebben nog niet de gewoonte om voor een plantaardig alternatief zoals peulvruchten en vleesvervangers te zorgen. Sinds 2017 ondersteunen we scholen daarin met een schoolmaaltijdengids.
Er zijn nu ook voorstellen om het aanbod van schoolmaaltijden te kaderen binnen de problematiek van de ‘lege brooddozen’, waar bijvoorbeeld de organisatie Brooddoosnodig de aandacht op vestigt. Dan moeten we niet alleen een onderbouwd zicht krijgen op die problematiek, maar ook de garantie hebben dat de warme schoolmaaltijd kwaliteitsvol genoeg is als die naar voor geschoven wordt als oplossing.’
Gaat de schoolmaaltijdengids puur over de maaltijd op zich?
‘Neen, we vragen scholen om ruimer werk te maken van een algemeen voedingsbeleid. Het aanbod van gezonde en milieuverantwoorde schoolmaaltijden kan daar een onderdeel van zijn.
Daarbij gaat de aandacht niet alleen uit naar de samenstelling van die warme schoolmaaltijd. De context en de educatie errond zijn ook enorm belangrijk. Komt de Voedingsdriehoek in de lessen en over de schooljaren heen aan bod? Zijn de middagpauzes lang genoeg én schermvrij? Is het middageten op school ook een aangenaam en sociaal moment voor de kinderen? Dat zijn allemaal elementen die bij een “gezonde school” horen. De gezonde keuze moet de meest voor de hand liggende keuze zijn, niet alleen thuis maar ook op school.’
Tips voor de broodlunch
Je verwijst naar het gebrek aan cijfermateriaal rond de ‘lege brooddozen’. Wanneer krijgen we die cijfers?
‘Momenteel loopt het onderzoek van Universiteit Gent rond de samenstelling van de brooddozen nog tot eind dit jaar. Toch is het goed om bij het begin van het schooljaar nog eens specifiek de aandacht te richten op haalbare tips om een brooddoos op een gezonde manier samen te stellen. Heel wat kinderen eten niet warm op school en krijgen dus een lunch mee. Algemene voedingstips daarover naar ouders blijven nodig. Dat begint met de keuze voor plantaardige producten en zo weinig mogelijk bewerkt vleesbeleg zoals salami, kippenwit en ham. Kies verder voor volkoren of bruine graanproducten, een gezonde vetstof en ga voor extra groenten.
Onze tips helpen ouders ook om zo vlot mogelijk die brooddozen tijdens de ochtendrush te vullen. We zien in september vaak “parels” van brooddozen als voorbeelden opduiken, maar dat hou je geen schooljaar vol. Snij de boterhammen misschien eens in een driehoekje en zorg voor voldoende variatie. Geef niet elke dag die boterham met kaas mee, varieer in broodsoorten en kies ook eens voor humus of een groentespread als beleg. Maar hou het vooral haalbaar. Zelf heb ik drie jonge kinderen. En in ons gezin is de diepvries met voorgesneden fruit en groenten de heilige graal om gezond en gevarieerd te eten.’
LEES OOK > Tips om de brooddoos gezonder te maken
Meer info en tips vind je op de website van Gezond Leven.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 15/08/2023, laatste update op: 21/08/2023