Wat je kan doen voor minder stress bij je tiener

Driekwart van de leerlingen ervaart wel eens stress door school, 40 procent zelfs veel of zeer veel. Typische symptomen van stress zijn prikkelbaarheid, snel boos worden, problemen met slapen of concentratie of lichamelijke klachten zoals hoofdpijn of buikpijn. Wat kan je als ouder doen als je kind gestresseerd rondloopt? Om te beginnen kan je de oorzaken van stress bij je tiener wegnemen én je tiener leren omgaan met stress, met deze tips!

1) Realistische verwachtingen

Elke ouder wil dat zijn kind goed presteert en veel opties heeft. Maar dat hoeft daarom geen universitair diploma te zijn. Ieder heeft zijn niveau en talenten, en je kind zal veel gelukkiger zijn als hij zijn talent kan ontwikkelen.

Riet: ‘Probeer als ouder de lat voor je kroost niet te hoog te leggen. Als je tieners goed hun best doen voor wiskunde en ze hebben een zes, kunnen ze nog eens een tandje bijsteken. Maar als ze daarna nog altijd zessen halen, wil dat misschien gewoon zeggen dat wiskunde hun sterkste kant niet is. Toetsen en examens tonen aan wat je skills zijn. En als je je skills kent, kun je je leven beter richting geven. Maar hoe kun je daar als jongere achter komen als je ouders je voortdurend zitten te helpen en te pushen tot je toch die felbegeerde negen of tien haalt?’

Lieve Swinnen: “Het gevoel dat je tiener goed is zoals hij is, is ontzéttend belangrijk. Neem nu een jongetje in de lagere school dat heel graag met zijn handen werkt. Toch laten de ouders die jongen starten in de Latijnse. Jammer dat er op zo’n moment niet gekeken wordt naar wat het beste is voor die jongen zelf.”

Doen als ouder: Vertel je kind dan ook dat het niet nodig, en zelfs onmogelijk is, om om elk vlak uit te blinken. Je zoon of dochter is waardevol als persoon, niet door de punten die hij of zij haalt.

2) Vooruitgang prijzen

Prestaties zijn relatief: Een zeven voor wie altijd een vijf haalt is supergoed, terwijl het voor iemand met normaal negens en tienen eerder matig is.

Willy Lens: “Te vaak wordt enkel gekeken naar de fouten die gemaakt zijn. Vernoem toch eerst wat er wél goed was! Wat je eerst zegt, weegt veel zwaarder door. Als je begint met het negatieve, zal je tiener een negatiever beeld van zichzelf krijgen.”

Emilie Depuydt: ‘Er is in onze cultuur veel aandacht en applaus voor de uitblinker, voor wie hoge scores haalt. Terwijl anderen zich misschien net zo hard inzetten, maar nooit opvallen of geweldige resultaten halen.

Doen als ouder: Benadruk alle dingen die je kinderen prima doen, schools of niet-schools. Zo geef je geef hun zelfvertrouwen een boost.

3) Fouten maken mag en moet

Willy Lens: “Pubers krijgen nauwelijks de kans om fouten te maken, want een fout wordt meteen afgestraft met een slecht punt. Maar punten laten alleen zien hoeveel je goed of fout had, niet hoeveel vooruitgang je geboekt hebt.”

Fouten maken mag. Moet zelfs. Want hoe kan je anders leren en vooruitgaan? Fouten horen bij proberen, experimenteren en leren. Soms durven jongeren helemaal niets meer proberen, uit schrik om fouten te maken. Opstaan, aanpassen en weer doorgaan: dat is de basis van veerkracht én dus weerbaarheid bij jongeren.

Doen als ouder: Vertel dat het geen drama is af en toe de mist in te gaan: je kinderen zijn waardevol zoals ze zijn als persoon, en niet omwille van de punten die ze halen.

4) Leren kiezen

Kiezen is verliezen, klinkt het. Maar niét kiezen doet ook verliezen. Vrije tijd, rustmomenten, ruimte in het hoofd bijvoorbeeld. Kiezen slaat dus niet alleen op selecteren, maar ook op je tiener beslissingen leren (en laten!) maken en leren leven met de gevolgen ervan.

Nancy Dorme: “Ouders wijzen vaak met een beschuldigende vinger naar school: ‘Wat ze daar allemaal moeten leren! Geen wonder dat tieners overspannen raken!’ Maar stress heeft absoluut niet alleen met school te maken, maar ook met de veelheid aan hobby’s. Willen je tieners én scouts én muziekschool én voetbal én toneel én nog veel meer? Probeer hen toch een beetje te begrenzen. Hobby’s zijn bedoeld als ontspanning, zo’n drukke agenda kan een averechts effect hebben.”

Doen als ouder: Ook jijzelf moet keuzes maken. Wanneer je tieners zien dat jij van hier naar daar holt, niets kunt uitstellen en alles tegelijk wil, nemen ze die cultuur van jou over. Wees een beetje realistisch in je planning, aanvaard dat je nu eenmaal niet alles kunt doen.

> Minder stress in het gezin met deze tips

5) Schermenvrije momenten inlassen

Ook de informatie en prikkels via schermen dragen bij tot (over)belasting of digitale stress. De smartphone kunnen en durven wegleggen, is dus belangrijk. En ja, dat is wennen, maar het loont wel. Zeker voor je brein, dat tot rust kan komen en weer creatief aan het werk kan gaan.

Doen als ouder: practise what you preach! Geen smartphone bij het avondeten, een smartphonevrije zondagbrunch, … wat je eist van je tiener, moet je zelf ook kunnen naleven.

6) Groepsdruk weerstaan

Nancy Dorme: “Onderschat de groepsdruk onder jonge tieners niet. ‘Iedereen’ van de klas heeft een smartphone, maar misschien kun of wil jij daar geen geld aan geven. Dergelijke discussies zorgen in een gezin voor flink wat spanningen. Probeer je tieners duidelijk te maken dat ze mogen zijn wie ze zijn. ‘Wil je dit nu om erbij te horen of heb je het echt nodig?’”

Doen als ouder: Samen afspraken maken en compromissen sluiten. En benadrukken dat ze altijd, overal en tegen eender wie nee mogen zeggen als ze iets niet willen doen.

Stress is niet altijd de vijand

Trop is altijd te veel, maar op zich is een beetje stress niet slecht. Je hoeft dan ook niet bij elk stressmoment panikeren en beginnen schrappen. Het is als de belasting te veel wordt, dat het tijd is om in te grijpen.

Ouders kunnen de stress van hun tieners niet wegnemen. Maar ze kunnen wel alert zijn voor signalen, tijd nemen om te luisteren en klaar staan zonder een oordeel of oplossing klaar te (moeten) hebben staan. Laat je tiener bij jou stoom afblazen en uitrazen.

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.