Minder werken als 50-plusser: dit zijn de opties

De balans tussen werk en gezin maken… Het is niet altijd een eenvoudige klus. Vijftigplussers zitten dikwijls wat gewrongen tussen de zorg voor een kleinkind en de zorg voor de ouders. Maar ook de werkdruk kan te hoog worden, waardoor een dagje minder werken per week een oplossing kan bieden. Welke opties zijn er eigenlijk allemaal?

Af en toe een dagje verlof

Heb je slechts af en toe nood aan een dagje afwezigheid om bijvoorbeeld je ouders naar de dokter te begeleiden? Als je hiervoor geen dag vakantie op wil offeren, dan kan je sinds november 2022 het zogenaamde zorgverlof vragen. Werknemers uit de privésector en contractuele personeelsleden bij de overheid hebben recht op deze 5 dagen per jaar.

Eigenlijk niet veel nieuws onder de zon want deze 5 dagen vormen een onderdeel van de 10 dagen verlof wegens dwingende reden. Het grote verschil is het feit dat verlof om dwingende reden enkel kan gevraagd worden voor onvoorzienbare omstandigheden, zoals bijvoorbeeld een brand in je woning, een overstroming of de eerste dag bij een onvoorziene ziekenhuisopname van je kind.

Bij de 5 dagen zorgverlof moet dit niet. Het moet wel gaan om een situatie van zorg of steun omwille van een ernstige medische reden. Spijtig genoeg enkel mogelijk voor je partner, voor je ouders of je kinderen. Kleinkinderen vallen dus uit de boot. Deze dagen zijn in principe onbezoldigd.

LEES OOK > Oma Mieke over sociaal verlof voor grootouders: ‘Dat zou welkom zijn’

Thematisch verlof

Mantelzorgverlof

Het mantelzorgverlof is een mogelijke optie. Hiervoor moet je wel eerst erkenning vragen als mantelzorger via je ziekenfonds. Mantelzorg kan je nemen voor iemand die wegens zijn gezondheidstoestand of leeftijd hulp of bijstand nodig heeft. Het hoeft trouwens geen familie te zijn.

Zowel de volledige onderbreking van je loopbaan zijn mogelijk als één dag per week of een halftijdse onderbreking. De laatste vormen zijn enkel mogelijk voor voltijdse werknemers. Je kan maximum 3 maanden volledig je contract onderbreken of 6 maanden voor de deeltijdse vormen. Er is wel een RVA-uitkering voorzien en ook een gelijkstelling voor bijvoorbeeld je pensioenopbouw.

LEES OOK > Mantelzorgverlof: kom jij in aanmerking?

Verlof voor medische bijstand

Het verlof voor medische bijstand is een andere mogelijkheid. Je kan dit aanvragen om bijstand te verlenen aan een gezins- of familielid dat aan een ernstige ziekte lijdt. De beoordeling hiervan ligt bij de behandelende arts. Dit verlof is wel mogelijk voor de inwonende gezinsleden, voor je ouders, je (klein)kinderen en zelfs je broers en zussen. Zelfs schoonouders en -kinderen of stiefouders en -kinderen komen in aanmerking. Nog specifieker is het palliatief verlof voor iemand die ongeneeslijk ziek is.

Bij alle thematische verloven kan je je loopbaan volledig onderbreken of één dag minder werken of halftijds aan de slag gaan. Kies je voor de 1/5de onderbreking dan moet je voltijds werken, voor de halftijdse vorm is dit ofwel voltijds ofwel minstens 75%. De duurtijd verschilt wel per thematisch verlof. Er is steeds een RVA-uitkering voorzien waardoor ook je pensioenopbouw gegarandeerd is. Een thematisch verlof is zowel in de privésector van toepassing als in de overheidssectoren.

Tijdskrediet

Het tijdskrediet is specifiek voor de privésector. Federale ambtenaren kennen het systeem van de loopbaanonderbreking, de Vlaamse overheidssector kent het systeem van het Vlaams zorgkrediet. Om een tijdskrediet te kunnen nemen, heb je een motief nodig. Tijdskrediet nemen om het wat rustiger aan te doen kan niet.

De motieven waar je kan uit kiezen, zijn vrij gelijklopend met de thematische verloven vandaar soms de verwarring tussen beiden. Je hebt het motief zorgen voor een kind jonger dan 8 jaar (5 jaar bij een volledige onderbreking), palliatieve zorg verlenen, zorgen voor een zwaar ziek gezins- of familielid, zorgen voor je kind jonger dan 21 jaar met een ernstige beperking, bijstand verlenen voor je zwaar ziek minderjarig kind of een erkende opleiding volgen.

Al deze verloven zijn mogelijk als volledige, 1/5de of 1/2de onderbreking. Maar het grote verschil zit hem in de toegankelijkheid. Terwijl een thematisch verlof een recht is moet je voor tijdskrediet rekening houden met strengere anciënniteitvoorwaarden, de noodzaak van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) in het bedrijf of de sector voor een volledige of halftijdse onderbreking en het feit dat er maar een beperkt aantal personeelsleden tegelijkertijd in tijdskrediet kunnen zijn.

Minder gemakkelijk toegankelijk dus maar wel mogelijk voor een langere periode (51 maanden). In principe ontvang je ook steeds een RVA-uitkering en is er een pensioengelijkstelling zowel voor de berekening van je pensioen als om te kijken of je vroeger op pensioen kan gaan.

LEES OOK > Met pensioen? Denk aan een goede voorbereiding!

Systeem van de landingsbaan

In het kader van het tijdskrediet bestaat ook het systeem van de landingsbaan specifiek voor 55-plussers. Hiervoor heb je geen motief nodig, je leeftijd volstaat. Bij de landingsbanen moet je goed het onderscheid maken tussen het recht om het op te nemen en je recht op RVA-uitkeringen. Opnemen kan vanaf 55 jaar en onder bepaalde voorwaarden zelfs 50 jaar (bedrijf in moeilijkheden/herstructurering of als je een specifiek zwaar knelpuntenberoep uitgeoefend hebt). Het recht op uitkeringen is er voor iedereen vanaf 60 jaar en als je voldoet aan bepaalde voorwaarden, zoals een minimum aantal gepresteerde loopbaanjaren, ook vanaf 55 jaar.

De landingsbaan bestaat enkel in een 1/5de vorm voor de voltijdse werknemers en een 1/2de vorm als je minstens 75 % aan de slag was. Volledig onderbreken kan dus niet. Je kan een landingsbaan aanvragen tot aan je pensionering. Krijg je een RVA-uitkering dan is er een pensioengelijkstelling. Een weliswaar beperkte periode op basis van het normale loon en de rest op basis van een vast bedrag (het beperkt fictief inkomen).

Zoals je merkt is het niet zo evident om je weg te vinden in de mogelijkheden en toegangsvoorwaarden. Op de website van de RVA vind je uitgebreide infofolders over al deze mogelijkheden. Info over het Vlaams Zorgkrediet is dan weer terug te vinden op de website van Vlaanderen.

Leden van de Gezinsbond kunnen ook steeds terecht bij de sociaal-juridische dienst op het nummer 02/507 88 66 of via sociaaljuridischedienst@gezinsbond.be.

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Voor GROOTouders is er ook ons magazine en onze nieuwsbrief. Ontdek er hier alles over!