‘We hoeven rouw en verlies niet langer weg te stoppen of over te laten aan professionele hulpverleners’, zegt psychologe Kathleen Roskams die vrijwilligersorganisatie Lost & Co oprichtte. Wie zich als co-vrijwilliger engageert, deelt zijn eigen verhaal over verlies met anderen. Ook ouders die tijdens of kort na de zwangerschap een kindje verloren hebben, krijgen zo de kans hun verhaal te delen en een weg te vinden mét hun verlies.
Voor & na
Allemaal kennen we momenten waarop we ons verloren voelen. Je bent ernstig ziek, je zit in een scheiding, je hebt afscheid moeten nemen van een geliefde… Van dan af bestaat je leven uit een ‘voor’ en een ‘na’. Dat geldt ook voor ouders van een kindje dat tijdens de zwangerschap of kort na de geboorte overleden is.
‘Toch hoef je als mama of papa die gebroken of verloren gevoelens niet weg te stoppen’, weet Kathleen Roskams, die al jaren in de rouwzorg werkt. ‘Door aandacht te geven aan de barsten op je levensweg, krijg je erkenning en geef je jezelf ruimte om de draad weer op te nemen.’
‘Ik vergelijk het graag met de Japanse kunstvorm Kintsugi, wat “gouden herstelling” betekent. Japanners repareren de barsten van een gebroken bord met goud in plaats van de stukken weg te gooien. Breuken en onvolkomenheden mogen getoond worden en maken je bord net mooi en uniek.’
LEES OOK > Het Koesterboekje: een beetje troost voor wie een kindje verliest
Op eigen kracht, maar niet alleen
Lost & Co werkt met vrijwilligers. Waarin verschilt jullie aanpak van professionele hulp?
‘Ook ouders die een kind verliezen, doen vandaag al snel een beroep op een rouwtherapeut of een psycholoog. Volgens mij geven we daar als samenleving een verkeerd signaal mee. Het kán zijn dat je na het overlijden van een geliefde gebaat bent bij professionele hulp, maar rouw is eigenlijk een natuurlijk proces. Zestig procent van de mensen komt daar op eigen kracht weer uit.’
‘Op eigen kracht wil daarom niet zeggen dat het je alleen lukt. Wie met verlies te maken krijgt, heeft de warmte en steun nodig van een netwerk van familie, vrienden, collega’s, buren… Daarom willen we met onze vrijwilligers verdriet meer zichtbaar en bespreekbaar maken. Als je met een vrijwilliger afspreekt, is er vooral sprake van wederzijdse uitwisseling. In een traject met een professional is dat anders.’
Een vrijwilliger deelt dus ook zijn eigen verhaal van rouw en verlies.
‘Inderdaad, dat doen onze compagnons of co’s, zoals we ze noemen. Zij hebben zelf verlies meegemaakt en willen van daaruit aan anderen iets teruggeven. Graag gedaan-ers zijn vrijwilligers bij wie je iets kan doen. Zij weten wat het betekent om iemand in je omgeving te moeten missen of je gezondheid of jezelf te verliezen.’
‘De graag gedaan-ers engageren zich om iets cadeau te geven wat ze goed kunnen, zoals een massage- of kappersbeurt, thaiboksen of zingen. Sommigen hebben een eigen zaak en zijn bereid om op die manier belangeloos het beste van zichzelf met anderen te delen. En dan heb je nog de ambassadeurs. Die richten zich onder andere met getuigenissen, evenementen, interviews of acties tot een breed publiek.’
Bij jullie werking staat ontmoeting centraal. Toch is Lost & Co meer dan een lotgenotengroep.
‘In het verleden heb ik meerdere praatgroepen rond rouw begeleid. Daarbij is het me telkens opgevallen hoe groot de verschillen zijn tussen wat iemand nodig heeft en wanneer. Misschien ben je er pas een jaar na het overlijden aan toe, terwijl je omgeving denkt dat het dan wel al goed met je gaat. Of je vindt het makkelijker om op een creatieve manier je gevoelens van onmacht en pijn uit te drukken dan erover te praten. Lost & Co geeft mensen de tijd en ruimte om te ontdekken wat bij hen past en hoe ze mét verlies kunnen verder leven.’
Elk rouwproces is anders
Rituelen bieden vaak een houvast. Hoe gaan ouders van sterrenkindjes daarmee om?
‘Ook dat is heel verschillend. Organisaties als Berrefonds, Met Lege Handen en Boven De Wolken helpen ouders daarbij. Zo laat Boven De Wolken foto’s van je baby maken als een tastbare herinnering die nooit vervaagt. Sommige koppels die voor of kort na de geboorte een kindje verloren hebben, bedenken hun eigen ritueel. Ze richten in huis een plekje in voor hun overleden kind, ze maken een fotoboek, ze organiseren een evenement… Sommige papa’s houden bijvoorbeeld naar aanleiding van De Warmste Week een loopwedstrijd.’
‘Heel wat ouders geven betekenis aan dat verlies met zogenaamde “mijlpaaldagen”. Dat kan een verjaardag zijn of de dag waarop hun kindje voor het eerst naar school zou gaan. Ik heb daarover een moeder eens horen zeggen: ‘Bij leven zouden we de verjaardag van mijn dochter ook gevierd hebben, waarom dan niet na haar overlijden?’ Er is in elk geval niets mis mee om iets of iemand in herinnering te brengen, zelfs al begin je daar pas jaren later mee. En zeker een overleden zusje of broertje blijft altijd een deel van het gedroomde gezin.’
Hoe beleef je als gezin zo’n verlies?
‘Ieder rouwt op zijn manier, daarvan moeten we ons goed bewust zijn. Partners hebben het soms moeilijk om met elkaars verdriet om te gaan en dat kan tot een scheiding leiden. Maar je ziet ook koppels die net dan dichter naar elkaar toe groeien. Praat vooral met elkaar over je beleving.’
‘Ik herinner me hoe een mama die twee kinderen verloren had, vertelde hoe verschillend ze zelf die beide periodes beleefd heeft. Toen haar zoon overleden was, hadden vooral de urenlange gesprekken met haar man geholpen om het verdriet samen te verwerken. Enkele jaren later moest dat gezin afscheid nemen van hun dochter. Op dat moment heeft die moeder – maar haar partner niet – zich volledig overgegeven aan het maken van tekeningen. Hun dochter was zelf ook heel creatief bezig geweest en zo voelde de moeder zich met haar verbonden. Binnen een koppel moet je elkaar hiervoor de nodige ruimte geven.’
Meer info
- Op de website van Lost & Co – klik bij ‘Aanbod’ door op ‘Wegwijs’ om te weten te komen welke hulp het best bij je past
- Op goedgezind.be vind je ons dossier over sterrenkindjes
- Het koesterboekje ‘Verre van Weg’ kan je hier bekijken of gratis aanvragen
Dit artikel verscheen in december 2019 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 25/02/2020, laatste update op: 25/07/2023