‘Elke natuurwandeling is een ontdekkingsreis’, zegt mediafiguur, vogelliefhebber en natuurgids Begijn Le Bleu (52). De vogelaarsmicrobe scharrelde hij op bij zijn vader, vandaag herkennen zijn drie dochters (20, 17, 14) de roep van de kievit. ‘Er komt geen einde aan wat je kan ontdekken in de natuur. Het is niet moeilijk om verwonderd te blijven.’
‘Een piepklein, flinterdun berkenzaadje. Zo kwetsbaar. En tegelijkertijd oersterk. Het heeft de kracht om zich vast te zetten, zelfs tussen de tegels van je stoep, en enorm snel te schieten. Niet voor niks heet de berk een pionierssoort. Berken maken de grond klaar voor hardhoutsoorten zoals de beuk of de eik. Sta daar nu eens twee minuten bij stil. (…) Onwaarschijnlijk, toch? Zo een verdomd klein zaadje, en daar groeit een boom uit. Een boom! Zo groot en sterk. Je hebt toch niet veel nodig om verwonderd te raken? Dat wil ik dat mensen ontdekken.
Die verwondering zit overal. Het leven van een pissenbed, bijvoorbeeld, is ik-weet-niet-hoe graaf. En dat gaat dan over “maar” een pissenbed’, waar het hart van vol is, loopt de mond van over. Begijn raakte bekend als tv-maker en komiek, maar smijt zich tegenwoordig vooral op zijn passie: de natuur en vogels ontdekken.
Is dan elke natuurwandeling een soort van ontdekkingsreis?
Begijn Le Bleu: ‘Ja, absoluut. Ik vind dat echt spannend. Op de wandelingen die ik organiseer komen veel mensen voor de vogels. Je hebt altijd soortenjagers die vooral speciale soorten willen afvinken. Ik kan het dan niet laten om ook duiven te laten zien, en daarover te babbelen. De exclusiviteit van een duif, een mus. We kijken daar niet meer naar. “Ja, ja, een duif, ja, dat hebben we al gezien.” Maar ben je zeker? Zeker dat je ze gezien hebt? Heb je goed gekeken?
En dan zie je telkens dingen die je nog niet eerder zag. Dat vind ik zalig. Het hoeft niet altijd “wow” te zijn. Je komt altijd wel iets nieuws tegen. Is het niet een vogel, dan een plant, of een verhaal van een deelnemer tijdens zo’n wandeling. Wat niet betekent dat ik snel content ben. Het is een kwestie van perceptie en hoe oplettend je bent voor anderen of wat er beweegt in de natuur.’
LEES OOK > Gezinnen vragen meer natuur dichtbij huis
Kijk!, alleen al de titel van je nieuwe zaalvoorstelling spreekt verwondering. Hoe blijf je verwonderd, zelfs tijdens je duizendste wandeling?
‘Ik merk dat veel mensen zich vooral bezighouden met sociale media op hun computer en smartphone. En zich dus met andere woorden onwaarschijnlijk laten manipuleren, tot in de toppen van hun tenen. De algoritmes walsen je zodanig plat met de meest banale dingen dat je geen notie meer hebt van de rijkdom die er uit je betontegels schiet. Wat mensen dan “onkruid” noemen. Als je naar buiten gaat, naar de natuur, dan kom je terug in contact met jezelf. Omdat je contact maakt met de natuur. Door te kijken, zien, horen, voelen, zet je je zintuigen constant aan het werk. Zo komt er geen einde aan wat je kunt ontdekken.
Momenteel is het zomer, ik sta op met het licht om kwart voor vijf. Dan ontdek je dat alles in de natuur rond 11u weer stilvalt omdat het te warm wordt. De natuur heeft een heel ander ritme dan wij, mensen. Wil je iets meemaken en beleven in de natuur, moet je het licht volgen. Je ziet en ontdekt dan veel meer. Het leuke is dat de rest van de wereld zo vroeg vaak nog niet wakker is. Plots besef je “jongens, er is een andere wereld en die is veel groter dan de onze!” En we zijn ons daar niet bewust van.’
Die andere, vroege wereld, is dat iets wat je gaandeweg ontdekt hebt?
‘Ondanks dat mijn leven zich door optredens enzovoort grotendeels ’s nachts afspeelt, ben ik een ochtendmens. Mijn pa was een natuurliefhebber en vooral geïnteresseerd in dagvlinders.
Vroeger trokken we daarom in de vakantie soms elke dag naar de Ardennen. Dan stonden we sowieso vroeg op. Daar heb ik geleerd: wil je de natuur in al haar schoonheid ontdekken, is het ’s morgens vroeg te doen. Op vakantie in Frankrijk stonden mijn pa en ik ook altijd vroeg op om de vogels te zien. Dus dat zit er wel ingebakken, ja.’
Je vader heeft z’n passie aan jou doorgegeven. Draag jij de liefde voor het vogelen en de natuur op jouw beurt over aan je dochters?
‘Ik heb door de jaren heen geleerd dat je wel zaken kunt aandienen, maar niet veel te willen hebt. En dat je dat aandienen niet altijd bewust moet doen. Je bent wie je bent, straalt dat uit en geeft dat onbewust mee. Of niet, je kan je kinderen niet verplichten om op jouw pad in te slaan.
Maar ik merk dat ze dat onvermijdelijk voor een groot deel wel doen. Ze zijn mee in je ritme en ze kennen het pad. Soms letterlijk. Als ik ’s ochtends opsta voor een vogelwandeling, mag thuis iedereen die zin heeft, meegaan. Het gebeurt regelmatig dat mijn dochters meekomen.’
Zijn er dingen die je hen wel specifiek probeert bij te dragen? Zoals die verwondering over dingen? En hoe doe je dat dan?
‘Ik vind het de max als een van mijn kinderen komt vertellen dat ze gisteren een kievit heeft gehoord. “En het waren er twee, want ze vlogen over!” Dan denk ik “Alriiight”, ook al is het “maar” dat. Niet dat ze die vogels moeten kennen, maar het gaat over dat bewustzijn. Dat zijn van die kleine speldenprikjes, waarvan je ziet dat ze die meepikken.
Ik heb ook een eigen bos. Als ik ze daar madeliefjes zie plukken om een bloemenkrans te maken en daar een halve dag mee op hun hoofd lopen, vind ik dat zalig. Dan zijn ze met het materiaal bezig, met de bloemen die ze plukken.
Toen ze nog kleiner waren, maakten ze kruidenpap van de grond en het gras. Op dat moment zijn ze met de natuur bezig, maar dat moet je als ouder ook inzien: je kan de natuur op honderd-en-één manieren ontdekken. Tegenwoordig heb ik veel kap- en plantwerk in het bos. Een van mijn dochters helpt daar vrij actief in mee. Ze klieft heel graag. Ze volgde zelfs al kliefopleiding en ze heeft een eigen kliefbijl. Cool hé?
Ik leer ook van haar. Als ze aan het studeren is, gaat ze soms met de fiets naar het bos om even te klieven als pauze. Soms ga ik dan mee. Samen klieven is heel rustgevend.
Mijn vrouw houdt zich veel bezig met eten uit korte keten. En we zijn allemaal geïnteresseerd in kringlopen en recyclen. Ik denk dat 3/4e van onze kleren tweedehands zijn. Dat is een beetje een verslaving geworden. Als we op vakantie gaan, zoeken we altijd nieuwe tweedehandswinkels op. Ik ben boekenzot. Als je voor twee euro een mooi boek kunt kopen… Gewoon door als ouder zelf met dingen bezig te zijn die je goed vindt, reik je goede gewoontes voor een stuk aan je kinderen aan.’
LEES OOK > 20 kleine groene tips om thuis een duurzaam verschil te maken
Wat heeft het vaderschap je doen ontdekken?
‘Dat je kinderen individuen zijn met hun eigen karakter en hun eigen goesting. Zoals Khalil Gibran zegt: “Je kinderen zijn je kinderen niet.” Klinkt grof, maar daar komt het wel op neer. Je kunt je kinderen maar begeleiden tot op een bepaalde hoogte. Voor de rest zijn het individuen die hun eigen wereld ontdekken. En daar moet je ook respect voor hebben.’
Je blijven verbazen over onze wondere wereld? Begijn Le Bleu tipt twee apps die helpen ontdekken:
‘Eén: Merlin Bird, een app die vogelgeluiden herkent.
Twee: Vogels van Nederland en België, dat is een zakgids met, ja, alle vogels van Nederland en België. (lacht) Gratis en heel mooi!’
Foto: Pieter-Jan Vanstockstraeten
Dit artikel verscheen in juli 2023 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 05/07/2023