Alle energiemaatregelen tegen de energiecrisis vorige winter zijn afgebouwd. De energieprijzen zijn gedaald, maar ze zijn nog steeds hoog en wisselvallig. Energiearmoede schuilt voor heel wat gezinnen net om de hoek. Heeft de regering daar een antwoord op klaar, en kunnen gezinnen deze winter rekenen op betaalbare energie?
Tijdelijke uitbreiding sociaal tarief geschrapt
Tijdens de energiecrisis vorige winter draaide de regering overuren om energie betaalbaar te houden voor de gezinnen. Gezinnen met een commercieel contract kregen verschillende energiecheques. Voor de hogere inkomens waren die belastbaar.
Vanaf januari zorgde de automatische loonindexatie er ook mee voor dat de meeste gezinnen weer het einde van de maand haalden met hun budget. Een kenniswerker met wat anciënniteit zag zijn brutoloon al gauw met 600 euro stijgen.
Gezinnen met een laag inkomen waren daar echter nauwelijks mee geholpen. Een loonindexatie van 12% op een minimumloon levert per maand maar 200 euro bruto op. Gelukkig konden de laagste lonen profiteren van het sociaal energietarief, dat sinds de coronacrisis werd uitgebreid naar gezinnen met een laag inkomen.
Tot juli 2023. Toen schrapte de federale regering die uitbreiding van het sociaal tarief. De maatregel was te duur.
LEES OOK > Stijgende energiekost maakt het gezinnen warm
Uitkering als voorwaarde
Gezinnen komen nu enkel nog in aanmerking wanneer een gezinslid een uitkering krijgt. Die uitkering kan van het OCMW komen, of van de zorgkas. Het kan ook gaan om een uitkering voor een handicap of een zorgtoeslag van het departement Opgroeien. Ook huurders in een sociaal appartement met een collectieve verwarmingsinstallatie komen in aanmerking.
Gezinnen met een laag inkomen die niet in een van de doelgroepen zitten, vallen dus uit de boot. En dat zijn er maar liefst 450.000.
Heb jij recht op het sociaal tarief?
Dat kun je zelf nakijken met de webservice van de overheidsdienst economie. Zeker doen, want het sociaal tarief kan met terugwerkende kracht toegekend worden, maximum 2 jaar terug vanaf de datum dat de energieleverancier op de hoogte werd gebracht.
Alles of niets
De federale regering beloofde wel om het stelsel voor het sociaal energietarief te vernieuwen. En dat is echt nodig, want nu is het een stelsel van alles of niets. Krijg je een uitkering, dan krijg je het sociaal tarief. Stopt de uitkering, dan stopt ook het sociaal tarief. Ook de tijdelijke uitbreiding naar gezinnen met een laag inkomen had trouwens datzelfde probleem: zodra je een euro meer verdiende dan het maximum, viel het sociaal tarief weg.
Voor gezinnen kan dat sociaal tarief nochtans het verschil maken tussen leven en overleven. Het ligt 40 tot 50 % lager dan het commerciële tarief, en het schommelt veel minder in prijs van maand tot maand. Het neemt dus een veel kleinere – en voorspelbaardere – hap uit het budget.
Waar blijft de hervorming?
Het einde van het jaar nadert. De temperaturen zakken, en de variabele energietarieven kruipen stilaan weer omhoog. En ze beginnen al hoog. Voor een gezin met een commercieel contract ligt de jaarfactuur voor elektriciteit nog altijd 43 % hoger dan voor de energiecrisis. Voor gas betaal je gemiddeld zelfs bijna anderhalve keer meer per jaar dan vroeger.
Het stelsel voor het sociaal energietarief moet dus dringend herbekeken worden. Tijdens de begrotingscontrole van de federale regering begin oktober werd er echter met geen woord over gerept. Er is dus geen budget voorzien om mensen met een laag inkomen opnieuw aan een betaalbare hoeveelheid energie te helpen. Terwijl diezelfde regering eerder beloofde de hervorming te laten ingaan op 1 januari 2024.
LEES OOK > Tijd om van energiecontract te veranderen? Dit zeggen de energieprijzen in november
Betaalbare energie voor elk gezin
Energiezekerheid voor gezinnen is voor de Gezinsbond een belangrijk strijdpunt. We vroegen de regering dan ook om eerst werk te maken van energiezuinige huizen voor gezinnen met recht op het sociaal tarief, voordat er sprake kon zijn van een afschaffing of een inkrimping van dat recht. Dat is niet gebeurd. Enkele – soms beperkte – voorstellen raakten niet door het parlement. Daardoor dreigen te veel gezinnen ook komende winter hun budget niet rond te krijgen.
We blijven strijden voor een betaalbare basishoeveelheid energie voor elk gezin. Tot zo lang kunnen we onze leden alleen maar aanbevelen verstandig te kiezen bij het afsluiten van hun energiecontract. Ook als je geen recht hebt op het sociaal tarief kan je stevig besparen als je goed vergelijkt.
Ons dossier energie geeft je een beter zicht op je energiefactuur en geeft ook concrete tips waarmee je energiekosten kan beheersen, zonder te veel aan comfort te verliezen.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 13/11/2023, laatste update op: 23/01/2024