Depressie bij jonge kinderen herkennen en behandelen

Is je kind langdurig prikkelbaar of neerslachtig? Dan kan er meer aan de hand zijn dan een slechte bui. Sluit een depressie niet uit, want depressie bij jonge kinderen komt vaker voor dan je denkt: 1 procent van de kinderen onder de 5 jaar en ongeveer 2 procent van de lagereschoolkinderen lijden eraan. Behandeling en beterschap is mogelijk, maar (h)erkenning is de eerste stap.

Symptomen van depressie bij jonge kinderen

Een depressie is een langdurige staat van somberheid en desinteresse. Erfelijke factoren kunnen hierbij een rol spelen, maar ook externe factoren zoals pesterijen, een scheiding of het overlijden van een dierbare kunnen een depressie in de hand werken. Wanneer jonge kinderen met een depressie niet behandeld worden, kan dat tot blijvende psychische schade leiden. Vermoed je op basis van de volgende kenmerken dat je kind met depressieve gevoelens worstelt? Stap dan meteen naar je huis- of kinderarts.

1. Een depressief kind is vaak tot altijd prikkelbaar. Het bezit de taal niet om neerslachtigheid onder woorden te brengen en communiceert die frustratie door opvliegend uit de hoek te komen.
2. Als je kind minder interesse heeft in andere mensen, geen plezier haalt uit activiteiten en geen motivatie heeft om dingen te doen, kan dat een teken van depressie zijn. Peuters en kleuters willen zich ontwikkelen. Ze houden van bewegen en spelen. Een depressief kind mist die drang.
3. Let op verschillen met vroeger. Als je kind depressief is, zal het waarschijnlijk trager praten of reageren, of net overactief zijn.
4. Eet- of slaapproblemen zijn een teken aan de wand. Opvallend meer of minder eten en slapen kunnen symptomen van depressie zijn.
5. Een depressie heeft ook fysieke kenmerken: je kind kan een droeve of starre gelaatsuitdrukking hebben of oogcontact vermijden. Daarnaast heeft het vaak lichamelijke klachten als hoofd- en buikpijn.

LEES OOK > 7 praktische dingen die je kind veerkrachtiger maken

Problemen bij de herkenning van depressie

Vooral bij erg jonge kinderen is het niet vanzelfsprekend om een depressie vast te stellen. Ten eerste ‘verbergen’ de symptomen zich soms achter kenmerken van bijvoorbeeld autisme, ADHD of hoogbegaafdheid.

Ten tweede missen kinderen de woorden om hun gevoelens te uiten, al komen die op diverse manieren toch aan de oppervlakte: prikkelbaarheid is de belangrijkste indicator. Een depressief kind blijft bovendien gewoon een kind. Hij of zij zal niet altijd in de zetel willen liggen. Af en toe kan de speelsheid toch de bovenhand nemen.

Behandeling van depressieve kinderen

Depressie bij jonge kinderen kan je behandelen met therapie. Zoek samen met je huisarts en andere betrokkenen zoals de school zo snel mogelijk de juiste behandeling. Elk kind is uniek en het kan dan ook even duren voor je de juiste aanpak hebt gevonden – houd ook rekening met de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg.

Kan medicatie helpen? Ja, maar kinderhersenen zijn nog in volle ontwikkeling. De meeste therapeuten zullen dan ook geen antidepressiva voorschrijven, tenzij de ernst van de depressie opweegt tegen de ziekte. Voor oudere kinderen (vanaf een jaar of vijftien) wordt medicatie wel overwogen, in combinatie met een intensieve therapie.

LEES OOK > Signalen van depressie al zichtbaar bij baby’s

Hoe reageer ik als mama of papa?

Maak je geen zorgen, de meeste antwoorden zullen intuïtief komen. Ter ondersteuning zetten we nog even op een rijtje waar je het best extra aandacht aan geeft:

1. Zorg voor gezonde voeding, genoeg nachtrust en minder schermtijd.
2. Let erop dat je kind regelmatig beweegt. Een dagelijkse korte wandeling samen met het gezin is al heel wat.
3. Praat met je kind en luister naar wat het te zeggen heeft. Erken zijn problemen en maak duidelijk dat hij niet alleen is, dat zijn gevoelens normaal en herkenbaar zijn. Je kan eventueel samen de Pixarfilm Inside/Out bekijken, die depressie bij kinderen visueel weergeeft en hen helpt om emoties onder woorden te brengen.
4. Organiseer plezierige activiteiten en laat je kind voelen dat hij deel is van een netwerk. Isolatie is een belangrijk gevolg van depressie. Het veroorzaakt eenzaamheid en dus nog meer isolatie.
5. Blijf alert en open en behandel je zoon of dochter niet als een mini-volwassene, zelfs al is hij of zij hard en ongevoelig naar jou toe.
6. Praat ook over je eigen gevoelens met artsen, je partner, vrienden en familie.

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.