Grootouders zijn er om de kleinkinderen te verwennen. Om samen wafels te bakken, naar de speeltuin te trekken en ongestoord gek te doen. Maar wat als je niet alleen de mooie, maar echt álle momenten deelt? Wat als dat kleinkind voltijds bij je woont, en de hele opvoedklus dus op je schouders rust? Cris (69), alleenstaande grootmoeder van Mathijs (13) en Frieda (3), vertelt erover.
Cris: ‘Toen Mathijs een jaar oud was, werd duidelijk dat mijn dochter en haar partner niet in staat waren om goed voor hem te zorgen. Ik heb toen aan de alarmbel getrokken en via het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg belandde ik bij Pleegzorg Vlaanderen. Er werd beslist dat Mathijs fulltime bij mij zou komen wonen. Hij was hier voordien ook al kind aan huis, maar toen ik zijn pleegmoeder werd, veranderde mijn leven natuurlijk grondig.
Ineens kreeg ik er alle zorgen van een jonge moeder bij, terwijl ik eigenlijk stilaan aan mijn pensioen dacht. Maar geen probleem, het kwam er gewoon op aan om mijn leven – en mijn huis – te reorganiseren zodat ik er kon zijn voor Mathijs. Het had wel een weerslag op mijn sociale leven: mijn groepje vaste vrienden ben ik kwijtgeraakt in die beginperiode. Eerst vroegen ze mij nog mee op uitstap, maar ik moest altijd passen omwille van Mathijs. En na drie keer vragen ze je niet meer mee, hè. Je eindigt uiteindelijk alleen.’
Rechtstaand plassen
Kreeg je in die beginperiode hulp van mensen in je omgeving?
‘Ik ben gescheiden, maar mijn jongste zoon Rein woonde nog thuis, dus hij kon mee voor zijn neefje zorgen. Toen ik hem vertelde dat ik de pleegzorg voor Mathijs op mij ging nemen, vroeg hij: ‘En wat moet ik dan zoal doen met dat ventje?’ Ik antwoordde: ‘Leer jij hem maar rechtstaand plassen tegen een boom.’ (lacht) De eerste keer dat Rein alleen was met Mathijs en hij hem een nieuwe luier moest aandoen… ik had er niet bij stilgestaan dat hij dat nog nooit gedaan had. “Geen probleem, hoor”, vertelde hij nadien, “Ik heb eerst een tutorial bekeken op YouTube!”‘
Heb je contact met andere grootouders die in dezelfde situatie zitten?
‘Ik kreeg en krijg veel steun van Pleegzorg Vlaanderen. Zij geven interessante opleidingen en organiseren ook regelmatig grootoudercafés. Tijdens zo’n bijeenkomst zit je samen met mensen die allemaal hetzelfde meemaken, dus je begrijpt elkaar. Je kan dan eens ongegeneerd zagen en je geeft elkaar wat goeie raad. Onvoorstelbaar hoeveel deugd dat doet! Vrienden zeggen regelmatig: “Chapeau dat je dat doet”, maar je kan het pas echt snappen als je in hetzelfde schuitje zit.
Er zijn weinig mensen die weten dat er zoiets bestaat als pleegzorg door grootouders, waardoor ik wel eens lompe opmerkingen krijg. Zeker tijdens corona was het erg. Wanneer ik met Mathijs naar de winkel ging, bekeken mensen mij meewarig en hoofdschuddend. Eén keer heb ik een vrouw daarop aangesproken: “Kan ik u helpen? U bekijkt mij zo raar?” Ze antwoordde: “Weet jij niet dat je geen contact mag hebben met je kleinkinderen?” Ik zei: “Jawel, hoor! Maar Mathijs is niet alleen mijn kleinkind. Hij is ook mijn pleegkind.”‘
Heb je er ooit aan getwijfeld of dit de juiste oplossing is voor Mathijs en voor jou?
‘Nee, geen minuut. Ik moést dit doen, anders zou ik mezelf een slecht mens voelen. Uiteraard had ik me mijn pensioen anders voorgesteld. Mijn droom om in Spanje een appartementje te kopen, heb ik meteen en voor altijd opgeborgen. Maar da’s oké, ik heb daar geen spijt van.
Waar ik wel moeite mee had: dat er geen klik kwam met de mama’s die ik aan de schoolpoort ontmoette. Begrijpelijk, hoor! Zij zijn van een totaal andere generatie dan ik. Maar ik merkte ook dat Mathijs een beetje anders behandeld werd. Alsof ze dachten: da’s een pleegkind, er is iets fout met die moeder, dus er zal met hem zeker iets fout zijn. Wanneer Mathijs jarig was, nodigden wij hier altijd heel de klas uit, maar hijzelf werd quasi nooit op zo’n feestje gevraagd. Pijnlijk vond ik dat.’
LEES OOK > Waar kan je terecht als je kind in aanraking komt met pesten?
Het complete opvoedpakket
Je zorgt nu al twaalf jaar voltijds voor Mathijs. Hoe zou je jullie band omschrijven? Is die zoals tussen een moeder en haar zoon?
‘Ja, echt wel. Met mijn kleindochter van drie is het helemaal anders. Als zij een dag naar hier komt, ben ik honderd procent oma. Dan spelen we de hele tijd en is het feest. Voor Mathijs kan ik geen echte grootmoeder zijn, en dat vind ik ongelooflijk jammer. Het complete opvoedpakket rust op mijn schouders: ik moet hem bijsturen, grenzen stellen, achter zijn veren zitten…
Hij heeft het eerste jaar secundair afgerond met een heel goed rapport en daar hebben we keihard voor gewerkt. Zowel Mathijs als ikzelf. (glimlacht) Hij heeft leerstoornissen waardoor het vaak moeilijk loopt op school, maar omdat ik van opleiding leerkracht ben, kan ik hem goed helpen. Niet altijd evident, hoor! Ik moet vaak het onderste uit de kan halen om hem te stimuleren en dat zorgt af en toe voor discussies. We hebben dus een druk schooljaar achter de rug. Op de laatste dag voelde ik me doodop en viel ik als een blok in slaap. (lacht)’
Mathijs is dertien nu, een heuse puber in huis…
‘Ja, dat merk ik aan de antwoorden die ik krijg. Hij zet al eens een grote mond op. Toen hij deze ochtend op kamp vertrok, wou hij bijvoorbeeld niet dat ik meeging om hem uit te zwaaien. Hij begint zich duidelijk los te maken. Soms hebben we kletterende ruzies, maar ik blijf daar rustig bij – waarschijnlijk omdat ik die toestanden vroeger al eens meegemaakt heb. Het helpt ook dat Mathijs een jongen is met een gouden hart, een echte knuffelaar. Want hoewel ik deze ochtend niet mee mocht, pakte hij me voor zijn vertrek eens stevig vast en zei hij hoe hard hij me ging missen.
En ja, zoals elke tiener zit hij zó vaak op zijn smartphone dat ik er ambetant van word. Gelukkig kan ik het allemaal nog goed volgen en weet ik waarmee hij bezig is. Het is een voordeel dat ik vroeger nog computerles gegeven heb, want door Smartschool wordt er van ouders op digitaal vlak best veel verwacht.
Ik probeer Mathijs’ blik wat te verruimen en bied hem af en toe dingen aan die niets te maken hebben met de gsm en buiten zijn comfortzone liggen. Zo heb ik hem onlangs meegenomen naar een optreden van Kommil Foo. In het begin vond hij het saai, maar na een tijdje zat hij op het puntje van zijn stoel geboeid te luisteren.
We gaan ook elk jaar op vakantie naar het festival in Dranouter, samen met een bende van tien man. Dat doen we al sinds hij nog een baby was en hij vindt het heel plezant. En verder… ik ben misschien al negenzestig, maar Mathijs houdt me jong en zorgt ervoor dat ik op de hoogte blijf van de nieuwigheden.’
LEES OOK > Eerste hulp voor ouders: pubers op sociale media
Mathijs groeit op zonder zijn ouders. Denk je dat dit meespeelt in de opvoeding die je hem geeft? Ben je misschien wat milder omdat hij al zoveel heeft meegemaakt?
‘Onbewust zal het wel een rol spelen, maar ik denk niet dat ik daardoor minder streng ben. Mathijs zelf vindt mij alleszins héél streng! (lacht) Ik heb vooral met hem te doen wanneer zijn mama laat weten dat ze op bezoek komt en ze daagt weer niet op… Zo heb ik hem eens op de uitkijk zien staan aan het raam. Hij bleef maar wachten op haar. Op zulke momenten breekt mijn hart.’
Hoe is de relatie tussen hem en zijn mama?
‘Heel goed. Zodra zij hier binnenstapt, tel ik niet meer mee. Ik vind dat prima, ze is tenslotte zijn mama. Ze zoekt hem op wanneer ze daar zelf zin in heeft en ze heeft er geen nood aan om hem wat vaker te zien. Zowel zij als zijn papa vinden dat Mathijs hier goed zit en nemen voor de rest geen verantwoordelijkheid op. Toch heb ik tegen hem nooit een kwaad woord gezegd over een van zijn ouders. Een kind blijft nu eenmaal loyaal aan zijn ouders, wat die ook mispeuteren.’
Gerust
Maak je je soms zorgen over Mathijs’ toekomst?
‘Oh ja, absoluut. En zeker nu. Want het is net in de tienerjaren dat het met zijn mama de foute kant opging. Dus als Mathijs wil rondhangen op het skatepark waar de politie regelmatig moet ingrijpen omwille van drugstoestanden, zeg ik simpelweg nee. Ook in verband met mijn leeftijd heb ik me lang zorgen gemaakt: wat als er iets met mij gebeurt? Waar moet Mathijs dan naartoe?
Om die reden heb ik een tijdje geleden aan mijn zoon Dirk en zijn vrouw gevraagd of zij de pleegzorg in dat geval willen overnemen. Ze mochten er eerst over nadenken maar dat hoefde niet, ze zeiden meteen ja. Echt waar, er viel toen een blok van mij af. Ik kan gerust zijn: ook zonder mij zal het goedkomen met Mathijs.’
LEES OOK > Ouderschapsverlof voor langdurige pleegzorg is nodig
Foto’s: Kristof Ghyselinck
Dit artikel verscheen eerst in het Magazine voor GROOTouders (nr. 14, 2022). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 30/09/2022, laatste update op: 07/11/2022