Zo, daar sta je dan. Je bent oma, opa, mémé of pépé geworden. Er bestaan massa’s misverstanden over oma’s en opa’s. Daarom zetten we speciaal voor jou de feiten en fabels op een rijtje, met toelichting van pedagoge Marijke Bisschop.
Fabel: Je bent nu oud, stokoud
Een trendy look, blits mobieltje en sportabonnement kunnen er niets aan veranderen: je behoort nu officieel tot de club van de grootouders. Dat klinkt zo… OUD! Of zijn we fout?
Marijke Bisschop: Sommige grootouders hebben het moeilijk met hun nieuwe status en voelen zich nog veel te jong om als mémé of pépé door het leven te wandelen. Ze zijn vooral verrast als ze horen dat ze oma of opa worden: ‘Wij? Daar zijn we nog veel te jong voor!’ Wist je dat de gemiddelde leeftijd waarop mensen voor het eerst grootouder worden 49 jaar is? Wees gerust, op die leeftijd ben je helemaal nog niet versleten.
Oma’s en opa’s zijn niet meer die oude mensjes van vroeger met grijs haar, rimpels, vals gebit en een wandelstok. Nee, je bent tegenwoordig een zeer jonge en dynamische grootouder. Ik ken veel oma’s en opa’s die er ontzettend leuk uitzien: hippe outfit, iPhone en sportautootje. Al kan je dat laatste beter inruilen voor een busje eens er meer kleinkinderen aankomen. (lacht)
Pas op, hiermee wil ik heus niet zeggen dat jij je krampachtig jong moet kleden. Nee, wees gewoon jezelf. Kleinkinderen kijken alleen naar je ogen, je hart en de armen waar ze in kunnen springen.
Feit: Je naam kun je niet kiezen
Wordt het oma en opa, mémé en pépé of mami en papi? Het gros van de grootouders heeft een duidelijke voorkeur…
Marijke: Ik hoor dat sommige grootouders zich graag bij hun voornaam laten noemen, gewoon omdat ze nog niet klaar zijn voor dat hele bomma-en-bompa-gedoe. Die naam mag voor jou dan heel leuk klinken, vraag je vooral af wat je kleinkinderen daarvan vinden, want dát is het allerbelangrijkste. Zij hebben een ouder en een grootouder, en die generatielijn moet een beetje duidelijk zijn. Met al die voornamen wordt het voor hen alleen maar verwarrender.
Probeer dus toch om een koosnaampje te vinden dat verband houdt met oma en opa of wacht gewoon tot je eerste kleinkind zelf iets kiest. Vaak bedenken ze dan iets als: Bomma Berchem of Opa Kippen. Dat klinkt toch leuk?
Feit: Oma’s en opa’s zijn er om te depanneren
Sommige grootouders poten elke dag hun koddige kleinkinderen op de schoot, anderen hebben een vaste oppasdag en enkelen krijgen die bloedjes enkel op familiefeesten te zien. Wat is jouw rol als grootouder?
Marijke: Die rol verschilt natuurlijk sterk van situatie tot situatie. Uit een enquête blijkt dat oma’s en opa’s vooral inspringen als dat nodig is: tijdens de vakantie, voor en na school en bij zieke kindjes of treinvertragingen en zo. Kortom, je bent er in de eerste plaats om te depanneren bij grote en kleine akkefietjes.
Als de kleinkinderen wat ouder worden, verandert die rol uiteraard. Bij pubers word je soms spontaan gebombardeerd tot vertrouwenspersoon. Jij bent dan de eerste die iets hoort over liefjes en andere spannende geheimen en dat is natuurlijk heerlijk.
Fabel: Je hebt zeeën van tijd
Het aller-aller-allergrootste misverstand ter wereld: grootouders zitten ganse dagen met hun vingers te draaien. Nee, de oma’s en opa’s van tegenwoordig hebben het druk, druk, druk.
Marijke: Zeker op het vlak van agenda’s bestaat er een immens verschil tussen grootouders. Misschien ben jij al met pensioen en wil je niets liever dan elke minuut van je vrije tijd opofferen aan je kleinkinderen. Of ben je nog volop aan ’t werk en heb je zo’n drukke agenda dat kleinkinderen er amper in passen. Of misschien heb je wel vrije tijd, maar wil je nu eens volledig voor jouw hobby’s gaan: een cursus, wat citytrips, yoga, een nieuw muziekinstrument… Dat is geen schande!
Nee, ik vind het net goed dat je een mooi evenwicht vindt tussen je eigen hobby’s en je kleinkinderen. Cijfer jezelf vooral niet te veel weg. Maak daarom van in het begin wat afspraken. Leg je oor te luisteren: wat verwachten de jonge ouders van oma en opa?
Vertel ook hoe jij je rol ziet en wees daar eerlijk in: “Eén dag in het weekend lukt wel, maar tijdens de week ben ik zelf laat thuis, dus dan beter niet.” Ouders pikken dat wel, hoor! Ze kunnen misschien even mokken, maar vinden ’t uiteindelijk fijn om te weten waar ze aan toe zijn.
Feit: Je kunt ‘nee’ zeggen. Echt
Soms lijkt het alsof kleinkinderen bijzondere krachten bezitten. Eén vingerknip en de grootouders veren recht. Maar trop is te veel, en wat dan?
Marijke: Grootouders vinden het moeilijk om af en toe ‘nee’ te zeggen. Dat snap ik, want je voelt het als je plicht om een handje toe te steken. Toch mogen sommige grootouders daar gerust wat harder in worden. Velen vinden het fantastisch om voor hun kleinkinderen te zorgen, maar niet als het de hele tijd moet. Wordt het je langzaamaan te veel? Dan moet je dringend grenzen stellen.
Hoe ik dat doe? Ik zeg nooit meteen toe als mijn dochter me vraagt om eens een weekend op haar zoontje te passen. Niet omdat ik dat niet leuk vind. Nee, dat kereltje is fantastisch! Maar… ik vind dat ik recht heb op wat bedenktijd. Ik moet toch ook even checken of het wel in mijn agenda past? En als het niet lukt, zeg ik heel eerlijk nee.
Natuurlijk vindt mijn dochter dat vreselijk, maar ik beweer dan ook nergens dat ik de perfecte oma ben. (lacht)
Fabel: Je blijft piepjong
Hoe hard grootouders het ook willen, ze zijn niet meer de fitte jonkies van vroeger. Dertig jaar geleden konden ze zonder blazen hun hele kroost de baas, nu zijn ze bekaf na een middagje met de kleinkinderen.
Marijke: Heel herkenbaar. Je bent niet alleen lichamelijk sneller moe, ook mentaal krijg je ’t harder te verduren. Zo geven de meeste grootouders grif toe dat ze een pak ongeruster zijn voor hun kleinkinderen dan met hun eigen kinderen. Gewoon omdat de verantwoordelijkheid nu anders ligt.
Wat als je iets verkeerd doet? Wat als je hen uit het oog verliest? Wat als er eentje van de trap valt? Logisch dus dat je pompaf bent. Geef daar gerust aan toe, en trek op tijd aan de rem als het te vermoeiend wordt: ‘We zien hen dolgraag komen, maar een weekend is voor ons het absolute maximum.’
Feit: Ook jouw ouders worden ouder.
De sandwichgeneratie, zo worden de oma’s en opa’s van vandaag ook wel eens genoemd, maar waar hebben ze die naam gehaald?
Marijke: Als grootouder zit je als het ware ‘geplet’ tussen twee generaties. Er wordt niet alleen verwacht dat je meehelpt om de kleinkinderen op te vangen, maar ook je eigen ouders hebben extra zorg nodig. Zo weet je op den duur niet meer waar je eerst moet bijspringen en dat kan wel eens tot wrevel leiden.
Neem vooral niet te veel hooi op je vork, want dan moet je van elastiek zijn om dat multitasken vol te houden.
LEES OOK > De sandwichgeneratie: hoe ziet jouw sandwich eruit?
Feit: Verse ouders moeten even wennen.
Grootouders zijn ouder en grijz.. euh wijzer. Daarom komen ze zo graag met allerlei adviezen aanhollen, maar is dat wel zo’n goed idee?
Marijke: Vooral oma’s vinden ’t moeilijk om hun gouden raad voor zich te houden. Toch staan de meeste jonge ouders daar niet om te springen. Zij willen het graag zelf ontdekken.
Ik besef dat het moeilijk is, maar probeer als oma toch een beetje afstand te houden. Jouw kinderen zijn nu zelf mama en papa geworden, en je moet hen maar vertrouwen in die nieuwe rol. Ze zullen het zelf ook moeten leren met vallen en opstaan, net zoals jij dat hebt gedaan.
Ga dus niet zomaar boven dat kleintje hangen met al je goedbedoelde tips. Vertel hen niet hoe ze ’t moeten aanpakken, maar wacht tot ze zelf bij jou komen aankloppen. Wees gerust, als ze echt met de handen in het haar zitten, nemen ze de telefoon wel.
Fabel: Schoonmoeders zijn de hel
Opdringerig, bemoeiziek en ronduit irritant… kom je de ideale schoonmoeder echt enkel in sprookjes tegen?
Marijke: Ik vind het vervelend dat ze altijd zo akelig worden afgeschilderd. Weet je wat het is met zo’n schoonmoeder? Ze heeft te veel moeder in zich. Ze blijft intuïtief de bezorgde mama spelen, ook al heeft haar eigen zoon of dochter nu een kindje.
Ze bedoelt het natuurlijk goed, maar gaat soms zo ver dat ze een beetje moet worden ingetoomd. Eigenlijk is het dan aan haar eigen zoon of dochter om haar, bij een gezellig kopje koffie, daarop voorzichtig aan te spreken. Ja, dat is een lastige babbel, maar het is voor iedereen beter dat zo’n situatie zo snel mogelijk wordt uitgeklaard.
Feit: Grootvaders zijn speelvogels
Grappig, geestig en oprecht gelukkig… opa’s lijken dan weer recht uit een sprookjesboek geplukt?
Marijke: Ik zie een groot verschil tussen oma’s en opa’s. Veel grootvaders hadden vroeger weinig tijd voor hun eigen kinderen en halen dat nu met de kleinkinderen dubbel en dik in.
Ze genieten er met volle teugen van, bouwen hutten met hun kleinzonen en leren hun kleindochters voetballen. En na het spelen, rennen ze met hun modderschoenen je huis binnen. Sommige grootvaders worden echt terug een beetje kind als die oogappels over de vloer komen en dat is niet altijd even leuk voor kuiszieke oma’s. (glimlacht)
LEES OOK > Zo houden de kleinkinderen je fit tot in het diepst van je knoken
Feit: Elk heeft z’n eigen stijl.
Jonge ouders zijn ontzettend onzeker. Ze willen de perfecte mama of papa zijn, en twijfelen voortdurend of ze ’t wel goed doen. Wat als de opvoedstijl van oma en opa botst met die van mama en papa?
Marijke: Zou jij het strenger aanpakken of net wat meer door de vingers zien? Probeer je toch niet te veel te moeien. Onthoud dat niemand weet hoe opvoeden écht moet en… kleef een grote, stevige plakker op je mond. Wees gerust, jouw regels gelden natuurlijk wel als jij alleen met de kleinkinderen bent.
Op dat moment krijg jij carte blanche en mag jij dus de grenzen bepalen: geen schoenen in de zetel, geen televisie aan tafel en wél een ijsje om vier uur. Die grenzen zijn trouwens broodnodig, want anders lopen je kleinkinderen gewoon gezellig over je heen. De allermoeilijkste situatie? Als jullie allemaal samen zijn, want wie heeft het dan voor het zeggen: de grootouders of de ouders? Dat is niet altijd even duidelijk, en daar maken de kleinkinderen graag gretig gebruik van.
Fabel: Koppels blijven voor eeuwig samen.
Als kinderen scheiden, gaan oma’s en opa’s door een heftige emotionele periode. Ze voelen zich machteloos en misschien zelfs een beetje boos. Hun grootste schrik: dat ze de kleinkinderen minder zullen zien.
Marijke: Als grootouder sta je tijdens zo’n scheiding even buitenspel: je ziet dat je kinderen en kleinkinderen het lastig hebben, maar je kunt zelf zo weinig doen. Nadien krijg je de kleinkinderen misschien ook minder of zelfs helemaal niet meer te zien en daar heb je uiteraard ontzettend veel verdriet van: ze waren je lust en je leven en nu verlies je een stukje van dat plezier.
Dat is niet alleen jammer voor jou, maar ook voor hen, want jullie kunnen net het rustpunt zijn tussen al dat geruzie van mama en papa. Als je tenminste zo slim bent om geen kamp te kiezen. Ik weet dat het op zo’n moment moeilijk is, want je kunt heel kwaad zijn op de ex van je zoon of dochter, maar het is voor je kleinkinderen wel heel belangrijk dat je een beetje neutraal blijft. Zo creëer je bij jullie thuis een plekje waar zij even tot rust kunnen komen.
LEES OOK > De rol van grootouders bij een scheiding: ‘Grootouders spelen belangrijke rol bij verwerkingsproces’
Feit: Op liefde staat geen leeftijd.
En dan komt je zoon of dochter thuis met een nieuwe vlam én zijn of haar stiefkinderen. Zo krijg jij er meteen een koppel nieuwe kleinkinderen bij. Of hoe noem je die koters eigenlijk?
Marijke: Er kunnen op die manier inderdaad vrij complexe situaties ontstaan en vaak wordt er niet stilgestaan bij de gevolgen voor grootouders. Sommige dolverliefde ouders gaan daar nogal vlot over: ‘Mama, dit zijn nu jouw nieuwe kleinkinderen!’
Toch kan ik me voorstellen dat het voor jou als grootouder lang niet zo evident is. Natuurlijk ben je blij dat je kinderen gelukkig zijn, maar geef jezelf gerust wat tijd om te wennen aan de nieuwe situatie. Het is heel normaal dat je je niet meteen als een echte oma of opa voelt, hoe schattig en welkom die extra kleinkinderen ook zijn.
Feit: Alleen is maar alleen.
Heel wat grootouders komen er helaas alleen voor te staan. Dat kan, zeker op het moment dat er een kleinkind bijkomt, erg confronterend zijn.
Marijke: Klopt. Op zo’n moment heb je graag iemand om dat geluk mee te delen. Zeker opa’s kunnen zich dan wat eenzaam en onzeker voelen in hun rol. Sommigen weten niet of ze zo’n bende kleinkinderen wel ‘aankunnen’ en missen oma dan extra hard. Geef dat gerust toe en overleg met je kinderen hoe het misschien wat makkelijker wordt.
Fabel: uit het oog, uit het hart
Een kind en een kleinkind op afstand… leuk is anders. Nog een geluk dat er mail en Skype bestaat!
Marijke: Als je kleinkinderen ver weg wonen, is het inderdaad veel moeilijker om hen te zien opgroeien. Ik begrijp maar al te goed dat zoiets pijnlijk kan zijn.
Maar niet getreurd, want misschien krijgen jullie wel de kans om een keertje voor langere tijd naar daar te gaan en dat is natuurlijk een heel leuk extraatje!
Bovendien kunnen jullie elkaar wel horen en zien dankzij Skype. Zo ken ik een oma die elke zondag voor de webcam zit om een boekje voor te lezen aan haar kleinkinderen aan de andere kant van de wereld. Dat is toch fantastisch?
Fabel: Oma’s en opa’s zijn er voor cadeautjes.
Elke oma en opa vindt het heerlijk om zo’n kleintje lekker te verwennen. Maar is die kolossale knuffelbeer en die nagelnieuwe outfit echt nodig?
Marijke: Eigenlijk vind ik kinderen in het algemeen nogal verwend. Ze knippen nog maar met hun vinger of er staat al een ouder of grootouder te springen. Toch vragen kleinkinderen helemaal geen grote cadeaus! Wat willen ze dan wel? Dat je spontaan bent, warm en ontzettend lief.
Ze vinden het fijn dat ze in je armen kunnen springen en genieten vooral van de tijd die je voor hen hebt. Voor de dingen waarbij mama en papa zich moeten haasten, kun jij uitgebreid de tijd nemen. Lees dus verhaaltjes met hen, maak lange wandelingen en rol samen over de grond. Als je knieën dat nog aankunnen uiteraard. (lacht)
LEES OOK > Grootouders: ‘Logisch dat we milder zijn naar kleinkinderen: we hebben meer tijd!’
Ontvang je het Magazine voor GROOTouders nog niet? Schrijf je dan hier in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 19/11/2016, laatste update op: 21/03/2023