Klimaatangst bij jongeren: ‘Overheid, doe iets!’

Uit onderzoek blijkt dat heel wat jongeren met klimaatangst kampen. Die chronische angst – dat er niet te ontsnappen valt aan een ecologisch doemscenario – weegt bij sommigen zwaar op het mentale welzijn. De overheid kan beterschap brengen, maar alleen als ze daadkrachtig optreedt.

Klimaatangst

Nu het coronavirus zijn greep op ons aan het lossen is, eist het klimaat weer onze aandacht op. En terecht. Deze zomer werden we nog maar eens met de neus op de feiten gedrukt. Zuid-Europa stond in brand, en de watersnood in Wallonië bracht de crisis dichterbij dan ooit.

De ongerustheid rond de klimaatverandering groeit, en ze zadelt heel wat mensen met chronische angstgevoelens op. Die klimaatangst treft vooral de jongere generatie, zo blijkt uit een grootschalig internationaal onderzoek.

Grootste onderzoek ooit

De studie – het grootste onderzoek ooit rond klimaatangst bij jongeren – liep in mei en juni 2021. In september maakten de wetenschappers de resultaten bekend. (De peer review loopt nog.)

De bevraging werd afgerond door ruim 10.000 jongeren van 16 tot 25 jaar uit tien landen verspreid over de hele wereld: het Verenigd Koninkrijk, Finland, Frankrijk, de Verenigde Staten, Australië, Portugal, Brazilië, India, de Filipijnen en Nigeria.

Met die selectie van landen hoopten de onderzoekers een goede dwarsdoorsnede te krijgen van de verschillende culturen, inkomens, klimaten en klimaatproblemen wereldwijd.

LEES OOK > Drie generaties schrijven het ABC van het klimaat: ‘De klimaatcrisis is nog altijd pure realiteit’

Mensheid is gedoemd

De vragen die de jongeren voorgeschoteld kregen, peilden naar hun emotionele, functionele en psychologische ervaringen in relatie tot klimaatverandering en tot hoe de overheid die aanpakt.

Bijna 60% van alle jongeren stelde dat ze erg tot extreem bezorgd zijn over de klimaatverandering. Ruim 45% van de bevraagden zei dat die gevoelens hun dagelijks functioneren bemoeilijken.

Driekwart voelt zich afwisselend droevig en angstig, en is bang voor de toekomst, en ruim de helft van de jongeren denkt dat de mensheid gedoemd is. Eén op de 4 twijfelt of ze later kinderen willen krijgen.

Verraden door de volwassenen

‘Het is anders voor jongeren. Voor ons is de vernietiging van de planeet iets persoonlijks’, vatte een 16-jarige het prangend samen. De respondenten vinden bijna unaniem (83%) dat de mens gefaald heeft om zorg te dragen voor de planeet.

De woede, wanhoop en schaamte zijn dan ook groot. Velen voelen zich verraden, miskend en aan hun lot overgelaten door de politici en de volwassenen.

Ruim 6 op de 10 vinden dat de overheid te weinig doet tegen de klimaatverandering, en geloven dat die hen voorliegt over de impact van de genomen klimaatmaatregelen.

Waar blijft de overheid?

Het uitblijven van echte klimaatactie door de overheden is volgens hoofdonderzoeker Caroline Hickman (Bath University) zeker een belangrijke factor in de klimaatangst.

Dat die angst het grootst is in landen waar het klimaatbeleid het zwakst is, lijkt dat te bevestigen. De grootste bezorgdheid rond het klimaat tref je daarom aan in de landen van het Zuiden.

In Europa maken jongeren zich het meeste zorgen in Portugal, waar de bosbranden de afgelopen zomers een hoge tol geëist hebben. Het zijn trouwens zes jonge Portugezen die een klimaatproces tegen de Portugese overheid hebben aangespannen.

LEES OOK > Herken de signalen van psychische problemen en voorkom erger

Schuldig verzuim

De chronische stress door de klimaatdreiging verhoogt het risico op mentale en fysieke problemen. Als de weersomstandigheden extremer worden, zal ook de mentale impact alleen maar groter worden.

Volgens Hickman bestaat het risico dat klimaatangst geïndividualiseerd wordt, en dat het zogezegd aan het individu toekomt dat om er iets aan te doen. Die moet maar klimaatvriendelijker gaan leven, en in therapie gaan bij een klimaatpsycholoog of psychiater.

Nochtans komt het allereerst aan de overheid toe om klimaatactie te ondernemen. Doet ze dat niet, dan draagt ze rechtstreeks bij tot de klimaatangst, zo stellen de onderzoekers onomwonden.

Geen hoop zonder engagement

Voor de mentale gezondheid van jongeren zou het alvast helpen als ze erkenning, begrip en bevestiging zouden krijgen voor de angst en de pijn rond hun onzekere toekomst en die van de planeet.

Maar overheden kunnen slechts een geloofwaardige boodschap van hoop brengen als ze zich ook daadwerkelijk engageren en echt in actie schieten om de klimaatcrisis aan te pakken.

Dat 60% van de bevraagde jongeren aangeeft zich miskend en genegeerd te voelen, is een duidelijke waarschuwing aan het adres van alle regeringen en volwassenen, waar ook ter wereld.

‘Ik wil niet sterven’, stelde een van de jongeren het, ‘maar ik wil niet leven in een wereld die niet geeft om kinderen en dieren.’

LEES OOK > Ook de Gezinsbond steunt de klimaatspijbelaars

De Gezinsbond streeft naar een kindnorm op vlak van klimaat. Meer hierover lees je hier. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.