De sandwichgeneratie: dat zijn vrouwen of mannen die op hetzelfde moment in hun leven voor een jongere én een oudere generatie zorgen, en die zorgtaken combineren met een betaalde baan. Ze zijn met steeds meer, die ‘sandwiches’. We werken namelijk steeds langer, en er wordt steeds meer beroep gedaan op familieleden om de zorg voor de oudere generatie op te nemen.
Het is een heel diverse groep, die sandwichgeneratie, met zowel twintigers als zeventigers in de rangen. Maar de grootste groep is tussen 45 en 65 jaar. Benieuwd of jij ook zo’n sandwich bent?
LEES OOK > Het karakter van de sandwichgeneratie: wat voor sandwich ben jij?
Veertigers en vijftigers
De sandwichgeneratie bestaat uit allerlei vormen en maten, maar telt vooral veertigers en vijftigers met opgroeiende kinderen in huis. Die vragen nog heel wat aandacht.
Dan blijkt dat hun eigen ouders meer en meer hulp nodig hebben bij taken die ze vroeger probleemloos zelf deden. Zo moeten de sandwichers hun energie, tijd en aandacht meer en meer spreiden over die twee generaties – bovenop hun baan.
‘Onze twee jongsten waren volop aan het puberen en onze oudste zat op kot. Op het werk kreeg ik de kans om een nieuw project te leiden. Heel uitdagend.
Toen begonnen we te merken dat moeder steeds meer dingen vergat. Ze kreeg snel de diagnose: Alzheimer. Ineens moesten we allerlei dingen beginnen te regelen.
Ze zeggen altijd dat het moeilijk is om een balans te vinden tussen je gezin en je werk als de kinderen klein zijn. Maar voor mij is het nu veel moeilijker dan 15 jaar geleden’
Twintigers en dertigers
Ook twintigers of dertigers kunnen al in een sandwichpositie gedrongen worden. Zij zorgen dan voor hun eigen kleine kinderen en voor een vader of moeder die ziek is of meer zorg nodig heeft. Vaak komen ze heel plots in die situatie terecht.
‘Toen ik 35 werd kreeg mijn vader een beroerte. Ik was toen net bevallen van ons derde kindje en kreeg er ineens een zorgtaak bij; mijn moeder kon het niet alleen aan en ik ben enig kind. Het was een zware periode, zeker toen ik terug ging werken’
De grootouder-sandwich
De ‘grootouder-sandwich’ is de snelst groeiende groep. We werken steeds langer, en dus worden steeds meer mensen al grootouder tijdens hun werkende leven.
LEES OOK > Grootouders zijn de echte sandwichgeneratie
Grootouders willen een betekenisvolle rol spelen in het leven van hun kleinkinderen, en zorg opnemen. Ze investeren veel vrije tijd in de kleinkinderen en proberen bij te springen als de ouders opvangproblemen hebben. Plots moeten ze terug op zoek naar een nieuw evenwicht in de combinatie van gezin en werk.
‘Ik zie dat mijn zoon en zijn partner het vaak moeilijk hebben om hun job te combineren met hun drukke baan. Dan wil ik er zijn voor hen en voor hun kinderen.
Ik neem dan ook vaak een dag vrij, of probeer wat vroeger naar huis te gaan om hen te helpen. Ik doe dat graag want ik kan er zo van genieten om bij mijn kleinkinderen te zijn’
Een overbelaste generatie
Zorg opnemen voor ouder wordende ouders, kinderen en kleinkinderen: het is vaak heel betekenisvol, zeker als je er waardering voor krijgt. Maar de sandwichgeneratie heeft het ook vaak zwaar te verduren.
Ze moeten heel wat bordjes in de lucht houden, en voelen zich vaak geprangd tussen al die verantwoordelijkheden. Het gevarenknipperlicht voor overbelasting komt bij hen steeds meer op rood te staan.
LEES OOK > Vrouwen grootste groep in sandwich-generatie
Uit een recente studie van de SERV bleek dat bijna één op de vijf werkenden tussen 50 en 54 jaar oud de combinatie van werk en gezin problematisch vindt. Dat is veel meer dan vier jaar geleden, en bijna net zo veel als bij de jonge gezinnen.
Ook in het onderzoek dat het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee Hogeschool deed naar de sandwichgeneratie bleek dat heel wat sandwichers het moeilijk hebben, zowel mentaal als fysiek.
‘Ik begon echt fysieke klachten te krijgen. Ik sliep ook bijna niet meer omdat ik in mijn hoofd voortdurend bezig was met alles plannen:
“Morgen moet ik eerst bij mijn ouders langsgaan, en dan naar de winkel. Daarna moet ik eten maken want om 14u30 moet ik gaan werken. Ik moet ook nog langs de bib om een boek voor mijn zoon op te halen.”
Ik kreeg rugklachten, mijn nek begon pijn te doen en ik kreeg steeds meer hoofdpijn’
De ene zorg is de andere niet
De sandwichers pakken het niet allemaal op dezelfde manier aan. Sommigen nemen zelf heel veel zorgtaken op zich. Ze houden bij hun ouders het huis proper, werken er in de tuin, koken, doen de administratie, of zorgen voor hun persoonlijke hygiëne.
Anderen besteden veel van die zorgtaken uit. Maar ook dat is belastend: het continue geregel en het verzorgen van de communicatie tussen alle professionele of familiale zorgverleners is bij hen ook een bron van stress.
Ook de zorg voor de jongere generatie kan heel verschillend zijn. Zorgen voor een kind of kleinkind met een handicap of een extra zorgnood is extra belastend.
Ik, mantelzorger? Doe de test!
Opvallend is dat heel wat mensen uit de sandwich-generatie zichzelf niet zien als mantelzorger. Ze vinden het vaak niet meer dan normaal om al die zorgtaken op zich te nemen. Het hoort er voor hen gewoon bij.
Toch zijn ze wel degelijk mantelzorger. Ze helpen immers meer dan af en toe minstens één persoon met minder zelfzorgvermogen. En dat is verre van vanzelfsprekend. Doe jij het ook? Respect: je bent kampioen in zorg.
Wat ligt er allemaal tussen jouw sandwich? Hoe geprangd ben jij? Doe nu zelf de oefening! Deze oefening werd gemaakt door Veerle Lengeler, de eerste sandwichcoach van Vlaanderen.
MEER WETEN? Nog veel meer artikels en oefeningen vind je in ons dossier over de sandwichgeneratie.
Samen met het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van hogeschool Odisee, Cense-Odisee en Loopbaanbegeleidingscentrum Emino- Kompas heeft de Gezinsbond in 2018 een project opgestart om deze sandwichgeneratie beter te ondersteunen. Het project loopt tot 2021 en wordt gesteund en gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds en de Vlaamse Overheid. De tool die gemaakt werd voor organisaties kan je hier raadplegen.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 12/11/2020, laatste update op: 19/11/2021