Je kinderen samen op een kamer laten slapen: zo pak je het aan

Soms slapen broers en zussen om praktische redenen samen, omdat een gezin een stuk meer leden telt dan er kamers zijn. Maar het kan ook een bewuste keuze zijn om je kinderen samen op een kamer te laten slapen. Omdat het leuk is, bijvoorbeeld. Of omdat het beter is voor hun slaap. ‘Al moet er dan wel aan een aantal voorwaarden voldaan zijn’, zegt kinderpsychiater Karlien Dhondt. Zij beantwoordt 5 veelgestelde vragen.

Vanaf welke leeftijd kunnen kinderen samen op een kamer slapen?

‘Een heel jong kindje bij broer of zus laten slapen is niet ideaal, omdat het natuurlijk niet de bedoeling is dat de ene de andere systematisch wakker maakt of wakker houdt’, zegt dr. Karlien Dhondt. ‘Sowieso slapen baby’s tot zes maanden idealiter op de ouderlijke kamer om veiligheidsredenen. Moet je baby ‘s nachts nog gevoed of ververst worden, dan is het ook nog niet aangewezen om die bij een ander kind te leggen. Idem als je baby of peuter nog geen vast ritme heeft, of nog niet zelfstandig kan in- en doorslapen.

Bovendien krijgen baby’s en peuters nog vaak af te rekenen met een scala aan verkoudheden, waardoor ze ‘s nachts onrustig kunnen zijn. Dat maakt in de praktijk dat samen slapen vooral werkt vanaf de kleuterleeftijd.

Hoe oud de kinderen ook zijn, goede afspraken zijn belangrijk. Zeker als er een leeftijdsverschil is en dus een verschil in slaapnood. Ziet een kind van 10 het wel zitten om bij broer of zus van 3 jaar oud te slapen? Hoe zorgt de oudste dat de jongste niet wakker wordt als hij of zij later naar boven gaat? Je kan die tenslotte niet verplichten om op hetzelfde uur in bed te kruipen. Het is noodzakelijk om hierover te praten en te waken, want het is niet de bedoeling dat kinderen slechter gaan slapen omdat ze een kamer delen. Eerder het tegendeel.’

Kan bij broer of zus slapen dan zorgen voor een betere nachtrust?

‘Absoluut. Zeker als angst voor verlating de reden is waarom een kind moeilijk slaapt. Veel kinderen zijn nu eenmaal niet graag alleen en vinden het fijner om in iemands aanwezigheid te slapen. Dat geldt trouwens net zo goed voor volwassenen: als koppel is het toch ook leuker om samen naar bed te gaan, zodat er nog iemand naast je ligt? Waarom zou dat anders zijn bij kinderen?

Samen met broer of zus op de kamer of zelfs in bed liggen kan inslapen minder eng maken. Het kan er ook voor zorgen dat kindjes die ‘s nachts wakker worden of last hebben van enge dromen niet meer getroost moeten worden, omdat ze zich automatisch veiliger voelen in de aanwezigheid van de ander. Eigenlijk is het jammer dat deze oplossing te weinig wordt toegepast bij slaapproblemen, want het is een kleine ingreep die een groot effect kan hebben. In plaats van twee slaapkamers, kan je op die manier een gezamenlijke slaapkamer en een speelkamer creëren.

Maak wel duidelijk dat de kinderen elkaar niet wakker mogen maken als er toch een probleem zou zijn, maar dat ze in dat geval naar jou moeten stappen. De verantwoordelijkheid om broer of zus te troosten of in slaap te helpen moet niet bij een kind liggen, zelfs al is het al wat ouder.

Ook als het ene kind ‘s morgens eerder wakker is dan het andere, moet dat in staat zijn om nog even in stilte te blijven liggen, of om rustig op te staan. Op die manier leren kinderen trouwens rekening te houden met anderen. Lukt dat niet, zelfs na verschillende oplossingen te proberen? Dan is het misschien toch aangewezen om ze uit elkaar te halen.’

LEES OOK > Zo ga je om met nachtmerries van je kleuter

Eigenlijk is het jammer dat deze oplossing te weinig wordt toegepast bij slaapproblemen, want het is een kleine ingreep die een groot effect kan hebben. In plaats van twee slaapkamers, kan je op die manier een gezamenlijke slaapkamer en een speelkamer creëren.

Hoe zorg je dat bedtijd met twee geen speeltijd wordt?

‘Verwacht niet dat dit van de eerste keer lukt. Het is normaal dat kinderen nog even blijven babbelen en dat is ook oké. Door een kamer te delen kunnen broers en zussen een hechtere band krijgen.

Blijft het gebabbel lang aanslepen of loopt het uit de hand met lawaai en wilde spelletjes, dan is het uiteraard wel aan jou als ouder om tussen te komen. Grenzen stellen hoort bij opvoeden. Begin met waarschuwingen en nog niet meteen met maatregelen: verwachten dat twee kleuters stilletjes in hun bed blijven liggen, is wishful thinking. Daar zullen jullie allemaal samen op moeten oefenen.

Hebben waarschuwingen geen effect, dan kan je wat langer in de kamer blijven om dat in de gaten te houden. Maar nogmaals: van in het begin goede afspraken maken is heel waardevol. Je zou bijvoorbeeld een nachtlichtje kunnen plaatsen en overeenkomen dat de kinderen mogen praten zolang dat brandt. Gaat het uit, dan is het slaaptijd.’

Een kind – dat al dan niet moeilijk slaapt – op de ouderlijke kamer nemen wordt soms afgeraden, maar het bij broer of zus leggen is wel algemeen aanvaard. Hoe komt dat?

‘Dat is enerzijds een beetje cultureel bepaald. Dat kinderen samen slapen omdat er te weinig kamers zijn, of tijdens een slaapfeestje, een kamp of vakantie, vinden we doodnormaal, terwijl het in onze cultuur veel minder vaak gebeurt dat verschillende generaties nog een kamer delen.

Anderzijds is het naar de ontwikkeling van de autonomie toe sowieso beter dat een kind niet opnieuw bij de ouders gaat slapen nadat het heeft geleerd om zelf in slaap te vallen. Als je jouw kind regelmatig terug bij jou in bed neemt omdat het niet in slaap kan vallen of ‘s nachts wakker wordt, ontwikkelt het de gewoonte om telkens naar je toe te gaan, in plaats van zichzelf te sussen. De stap om weer alleen te slapen wordt zo steeds groter.

Terwijl dat tussen broers en zussen meer natuurlijker is. Bovendien zal een kind dat bij broer of zus kan inslapen dat vaak ook elders kunnen. Terwijl een kindje dat enkel in aanwezigheid van de ouders kan in- en doorslapen, op andere plekken vaak moeilijkheden ondervindt.’

Wanneer is kinderen samen laten slapen géén oplossing voor een slaapprobleem?

‘Als een kind nog nooit alleen heeft in- of doorgeslapen, zal het niet helpen om het bij broer of zus te droppen. Zelf in slaap leren vallen en opnieuw inslapen na een onderbreking tijdens de nacht, is iets wat moet geoefend worden. Het is een fase waar elk kind door moet. Pas als dat lukt, maar je zoon of dochter aangeeft dat hij of zij het niet fijn vindt om dat alleen te doen, kan samen slapen met broer of zus soelaas bieden.

Er zijn ook veel slaapproblemen die niets te maken hebben met separatie, maar een medische oorzaak hebben, zoals rusteloze benen. In dat geval is een kamer delen eerder nadelig voor de slaap van de ander. Ga dus sowieso eerst op zoek naar de reden van de slaapmoeilijkheden.’

LEES OOK > Start to sleep: een baby leren slapen is een proces van lange adem

De expert

Karlien Dhondt werkt als kinder- en jeugdpsychiater gespecialiseerd in slaapfysiologie aan het UZ Gent. Ze schreef het boek ‘Slaap nu maar (alsjeblieft)’ over slaapproblemen bij jonge kinderen. Leden van de Gezinsbond kunnen het boek aankopen met spaarkorting bij Standaard Boekhandel.

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.