Vraag de gemiddelde tiener waar hij het liefste mee bezig is, en de kans is groot dat het iets met de gsm te maken heeft. Behalve filmpjes kijken en social media is ook gamen immens populair. Bij velen verloopt dat goed, maar het kan ook wel eens uit de hand lopen. Veel van die online spelletjes zitten zo in elkaar dat je je maar moeilijk kunt losrukken uit hun greep. Vooral voor kinderen en jongeren met autisme blijkt dat moeilijk. Uit het webinar ‘Veilig Online: Gamen en autisme’ hebben we een aantal adviezen gedistilleerd om het gamen bij jou thuis binnen de perken te houden, ongeacht of jouw kind autisme heeft of niet.
LEES OOK > Autisme en gamen: ‘Voor kinderen met autisme is gamen een veilige haven’
1. Schermtijd en schermvrije tijd
Schermen en internet zijn een vanzelfsprekendheid geworden in ons leven. Afspraken over game- en schermtijd zijn dus geen overbodige luxe. Bij jonge kinderen kun je nog makkelijk afbakenen wanneer ze op de tablet of computer mogen. Maar vanaf de middelbare school hebben ze vaak zelf een gsm en een laptop. Dan werk je beter met schermvrije tijd en zones. Maak er duidelijke afspraken over wanneer er gegamed mag worden, en hoe lang en waar dat kan. Je kunt ook uren afblokken. Probeer in elk geval gsm-gebruik op de slaapkamer ’s avonds en ’s nachts te vermijden.
Is de computer nodig voor schoolwerk? Dan kun je afspreken dat er op een bepaalde plek in huis, of op een bepaald toestel, huiswerk wordt gemaakt. Een ander toestel kan gebruikt worden om te gamen. Zo kun je vermijden dat zoon- of dochterlief op de slaapkamer ‘huiswerk’ zit te maken maar dat je ontploffingen, schoten en geroep hoort wanneer je langsloopt — om dan, als je de deur open doet, de tabbladen te zien veranderen en er plots Smartschool openstaat.
2. Maak ruimte voor offline activiteiten
Schermvrije tijd creëert verveling, en dat is positief. Bij het gamen word je onmiddellijk beloond voor alles wat je doet, en de flitsende acties en andere prikkels laten geen seconde verveling toe. Er gebeurt constant van alles op je scherm. Het is nodig om dat te counteren. Leren omgaan met verveling, geduld hebben: het zijn belangrijke vaardigheden die je onvermijdelijk nodig hebt in de echte wereld. Soms moet je dagen, weken, maanden of jaren wachten op je beloning — denk maar aan je diploma halen, uitblinken in een sport of met een instrument, of vriendschappen en relaties uit te bouwen.
Doordat je de games kent, kun je er ook makkelijker afspraken rond maken.’ – Matthias Dewilde, ervaringsdeskundige gameverslaving
De verveling van schermvrije tijd stimuleert kinderen en jongeren ook om na te denken hoe ze hun tijd op een andere manier kunnen gaan invullen. Het opent de deur naar creativiteit en nieuwe ontdekkingen. Lukt dat echt niet? Help je kind dan mee om met regelmaat offline activiteiten in te bouwen. Maak je verwachtingen daarover duidelijk, maak ze visueel, en doe dat op voorhand. Draag hen bijvoorbeeld op om drie keer in de week te gaan sporten, en een keer af te spreken met een vriend, en reserveer een avond per week voor schermvrije familietijd. Plan dat indien nodig samen in met je kind, en spreek af dat ze die dingen moeten doen om ook het privilege van internet en gamen te krijgen. Motiveer en ondersteun hen daarbij, en pak het stapsgewijs aan.
LEES OOK > Wat maakt gamen zo leuk? Een spoedcursus gamen voor ouders
3. Actieve schermtijd
Behalve het verschil online-offline zit er ook veel verschil in wat je allemaal kunt doen op het internet. Maak dus zeker ook het onderscheid tussen online actief bezig zijn, of passief. TikTok kijken, social media-feeds scrollen, bingewatchen — dat is allemaal passief consumeren. Maar daarnaast biedt het internet eindeloze mogelijkheden om actief bezig te zijn of bij te leren. Je kunt leren programmeren, websites en games bouwen, workshops volgen,… Maar niet alleen voor wie graag met technologie bezig is valt er heel wat te ontdekken. Je kunt het internet ook voor duizend-en-een andere dingen gebruiken: een recept opzoeken, een taal leren, een instrument leren bespelen, knutselen, …
Gamen is ook eerder passief: je creëert zelf niets. Maar dat betekent niet dat je je kinderen niet kunt uitdagen. Laat ze bijvoorbeeld een keer een game-tornooi organiseren, met een paar vrienden die een namiddag langskomen om te spelen. Ze doen de organisatie, zorgen voor snacks, voorzien een prijs voor de winnaar … Et voilà, ze leren event management.
4. Weet waar je het over hebt
Hoe langer kinderen met gamen bezig zijn, hoe moeilijker ze zich soms nog kunnen inbeelden wat ze nog kunnen doen zonder die gsm, of zonder hun computer of tablet. Andere activiteiten kunnen steeds moeilijker concurreren met de verleiding van het gamen. Probeer dus van jongs af aan te waarborgen dat je kind ook plezier schept in andere bezigheden of hobby’s.
Maar toon tegelijk interesse in die online wereld waar ze zo graag zo veel tijd in steken. Probeer een keertje mee te spelen. En stel vragen: hoe werkt dat spel? Op welk level zit je?
Dat maakt niet alleen de band tussen jou en je kind hechter. Doordat je de games kent, kun je er ook makkelijker afspraken rond maken. Als je bijvoorbeeld weet dat een spelletje twintig minuten duurt, dan kun je daar rekening mee houden, en op voorhand afspreken tot hoe laat ze nog een nieuwe game kunnen beginnen. Als je dan ook nog weet waaraan je op het scherm kunt zien hoe ver ze zitten in een spelletje, dan zie je meteen of ze toch nog stiekem een nieuw spelletje zijn begonnen.
5. Tijd voor huiswerk
Het vraagt vaak best wel veel zelfdiscipline om te switchen van gamen naar huiswerk. Het gevolg: het huiswerk wordt uitgesteld tot het laatste nippertje — of schiet er helemaal bij in. Een aanpak die kan helpen om de pijn te verzachten, is om zaken in te bouwen tussen het gamen en het huiswerk: activiteiten die minder leuk zijn dan gamen, maar minder erg dan schoolwerk. Een hobby bijvoorbeeld, of een strip lezen.
‘Hoe vaker je toegeeft, hoe moeilijker het wordt om afgesproken regels geloofwaardig te houden.’
– Matthias Dewilde, ervaringsdeskundige gameverslaving
Huiswerk inplannen na een maaltijd kan ook helpen: de stap van eten naar huiswerk maken is een stuk minder groot dan die om te moeten stoppen met gamen om je schoolboeken boven te halen. Bovendien kun je op die manier een vaste routine aanhouden: na het eten is het tijd voor huiswerk. Probeer de inspanning dus in te plannen na minder prikkelende of na vaste activiteiten.
6. Onderschat je lieverdjes niet
Sommige tieners en zelfs jongere kinderen kunnen een heel blik trucjes opentrekken om te krijgen wat ze willen. Daar kunnen ze verrassend creatief, manipulatief of geniepig in zijn. Moet de gsm in de woonkamer blijven liggen ’s avonds? Daar kennen sommigen een handig trucje voor: een leeg hoesje omgekeerd op de kast leggen met een laadkabeltje erin, en de gsm toch meesmokkelen naar de slaapkamer. Laat je dus niet foppen, en blijf waakzaam.
Probeer ook niet te zwichten voor “nog eventjes”, of “mijn spelletje is bijna gedaan”. Een uitzondering kan natuurlijk altijd, maar duidelijke afspraken rond gamen zijn echt een must — en die moet je ook goed opvolgen. Hoe vaker je toegeeft, hoe moeilijker het wordt om afgesproken regels geloofwaardig te houden.
7. Ouderlijk toezicht en schermtijd instellen
Heel wat toestellen kun je zo instellen dat ze op een afgesproken tijdstip of na een welbepaalde tijdsduur vanzelf uitvallen. Dat werkt, want als kinderen er een of twee keer midden in een spelletje uitgegooid worden, hebben ze hun lesje wel geleerd: dat ze geen nieuw spelletje moeten beginnen als het al te laat is, want dat ze er dan zonder pardon uitvliegen.
Laat die applicaties de boeman zijn. Het is nog altijd niet leuk dat ze moeten stoppen, maar het is wel veel minder persoonlijk dan een vader of moeder die aan je oren komt zagen dat je moet stoppen. Dat komt hard binnen bij pubers, en dan voelen ze de drang om te rebelleren. Plus: die instellingen zijn immuun voor onderhandeling en manipulatie.
Er zijn heel wat mogelijkheden, en je kunt er flexibel mee omgaan: YouTube blokkeren, Whatsapp nog toelaten, een uur per dag voor social media en filmpjes, enzovoort. Ook bij spelconsoles kun je met de instellingen werken. Je leest alles over het hoe en wat van ouderlijk toezicht in dit artikel van Gamechangers.
De gouden tip voor wie er vroeg genoeg bij is: zorg dat jij als eerste een account aanmaakt als beheerder, en dat je kind een kinderaccount krijgt. Dan heb je veel meer mogelijkheden om instellingen aan te passen. Als ze zelf de eerste account maken — dat is dan eigenlijk een volwassenenaccount — is het veel moeilijker om daar achteraf nog grenzen en tijdslimieten op te zetten. Bij sommige games hebben kinderaccounts ook functiebeperkingen ten opzichte van volwassenenaccounts. Bij Fortnite bijvoorbeeld kun je ervoor zorgen dat je spelertje geen aankopen kan doen of met andere spelers kan praten.
HERBEKIJK > Webinar: Veilig Online – Autisme en gamen
8. Praat met elkaar
Als je nog steviger moet ingrijpen: ook internettoegang kun je beperken. In heel wat modems kun je instellen op welke uren van de dag je op het internet kunt. Na het ingestelde uur valt de wifi simpelweg uit.
Al dat automatisch toezicht helpt om duidelijkheid te scheppen, en maakt het makkelijker om als ouder grenzen te stellen en af te dwingen. Het is een extra hulpmiddel om de verleiding te temperen. Maar het mag geen vervanging zijn van goede afspraken en open communicatie.
Dus: praat met je kind. Spreek duidelijke regels af. Wees consequent, en geef aan dat je niet gaat wijken. Hou tegelijk ruimte voor inspraak en overleg. Leg hen uit waar je bezorgdheid vandaan komt, en dat het gaat over balans en gezondheid. En dat je ze, als ze aantonen dat ze er op een goede manier meer kunnen omgaan, meer vrijheid kan geven.
Kun je nog meer advies en tips rond gamen gebruiken? Kijk dan zeker eens op Veilig Online en herbekijk het volledige webinar ‘Veilig Online: autisme en gamen’ door Matthias Dewilde van GameChangers en auticoach Adi van den Brande van Het Lampje.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 17/04/2024