Wat maakt gamen zo aantrekkelijk? Welke games spelen jongeren vooral? En wanneer wordt het een probleem? In het webinar ‘Veilig Online: Gamen en autisme’ gaf Matthias Dewilde van GameChangers tekst en uitleg. Hij heeft ruime ervaring aan beide kanten van de gameverslaving. En wat blijkt? Eigenlijk zit er niet eens zo veel verschil tussen de gamende jeugd van vandaag en de spelende jeugd van vroeger.
De populairste games
‘Voor sommige ouders is het toch een beetje een nieuwe wereld, het gamen’, steekt Matthias van wal. Dus we beginnen met een stukje ‘gamen voor dummies’: een introductie tot de populairste spelletjes in de doelgroep van 8 tot 16 jaar.
Te beginnen met Minecraft. ‘Je kunt dat een beetje vergelijken met LEGO, maar dan virtueel. Je loopt met een figuurtje op eilanden rond, of komt in gigantische werelden terecht, en je kunt daar dingen bouwen. Je speelt tegen anderen, of samen met anderen, of helemaal alleen.’
Ook heel populair: Roblox. ‘Dat is eigenlijk een soort verzameling minispelletjes die je kunt spelen, vooral samen met anderen. Op zich is het relatief onschuldig, al gaan sommigen er ook heel erg in op’, weet Matthias.
‘Door te gamen kan je heel wat vaardigheden leren of aanscherpen, zoals probleemoplossend denken.’ – Matthias Dewilde, ervaringsdeskundige gameverslaving
Fortnite is immens populair bij een iets oudere doelgroep — vooral bij eerste graad middelbaar. ‘Het concept is dat je gedropt wordt op een eiland samen met 99 anderen. Je moet proberen om als laatste te overleven. Dat is heel spannend, want je weet nooit hoe ver je zal geraken.’
Brawl Stars is dan weer vooral op de gsm populair. Het zijn korte spelletjes die je speelt in verschillende arena’s. Daarin neem je het tegen anderen op.
LEES OOK > Hoe hou je het gamen van je kind binnen de perken?
Gamen is… samen spelen
Tot zover de intro. Maar waarom zijn ze daar zo aan verslingerd? ‘Die vraag krijg ik van veel ouders. En er zijn wel een aantal redenen’, zegt Matthias.
‘Je kunt in die online wereld makkelijk sociaal zijn vanuit de veiligheid en het comfort van je eigen kamer. Dat kan met anderen die je online leert kennen, of met bijvoorbeeld klasgenootjes. Dat maakt het gamen natuurlijk heel plezant, dat je samen met anderen kan spelen.’
Vroeger ging je na school voetballen met de kinderen uit de buurt, of je hing uren aan de telefoon. Die sociale interactie nu gewoon verschoven naar online activiteiten, legt Matthias uit. ‘Tegenwoordig vinden ze elkaar op Whatsapp of Snapchat, of in games.’
Gamen is… (op)kijken naar idolen
‘Zijn ze zelf klaar zijn met spelen, dan zitten ze ook graag te kijken naar anderen die aan het gamen zijn. Op YouTube, of op sites zoals Twitch — dat is een website waarop live gestreamd wordt. Discord is dan weer meer een chat-applicatie, een beetje zoals Teams, of Skype.
Je kunt je dan afvragen: waarom doen ze dat in godsnaam? Maar wij deden dat vroeger toch ook? Alleen moesten we het toen doen met de Joepie, en die kwam één keer per week, op woensdag. Nu komen er elke dag, elke minuut, zo goed als doorlopend updates van gamers en van idolen die van alles delen op social media.’
Gamen is… een uitdaging
Een ander aspect dat gamen zo aantrekkelijk maakt, is de uitdaging die het biedt. Bij GameChangers zien Matthias en zijn team heel wat kinderen die erg intelligent zijn, of zelfs hoogbegaafd, en die zoeken naar een uitdaging. Op school vinden ze die niet, en thuis wordt zowat alles voor hen gedaan.
In game-tornooien kunnen ze zichzelf op de proef stellen, en soms kan er zelfs wat geld verdiend worden in de wereld van de e-sports. ‘Het is heel plezant om je competitiviteit tot uiting te laten komen, en je te meten met anderen. Vroeger bestond dat ook, alleen was dat niet digitaal, maar in voetbal of tennis of andere sporten. Nu zit dat meer in de gamewereld.’
Gamen is… inspirerend
‘Een ander element dat vaak in games zit, is dat er iets spectaculairs gebeurt’, gaat Matthias verder. ‘Ze moeten draken doden, bommen ontmantelen, terroristen uitschakelen, of als laatste op een eiland zien te overleven.
Als je ze dan vraagt om de afwas te doen of huiswerk te maken, tja … dan kan dat lastig zijn als ze net twee keer de wereld van de ondergang hebben gered.
Het is heel normaal dat jonge kinderen daarin opgaan. Dat was vroeger ook zo. We zochten die inspirerende werelden allemaal wel een klein beetje op. Alleen was dat toen met LEGO, of met poppen.’
LEES OOK > Geweld in games: wat als je (klein)kind een fanatieke gamer is?
Gamen is… instant beloning
‘Wat games heel goed weten in te bouwen, is meetbare vooruitgang. Je kan op een heel visuele manier zien hoe ver je staat, en hoe goed je bezig bent in een spel.’ In het gewone leven loopt het heel anders: tussen inspanning en beloning zit er vaak veel tijd. Opletten in de les, studeren en dan je toets doen, bijvoorbeeld, waarna het nog een week kan duren voor je je punten krijgt.
In de nieuwste spelletjes krijg je vaak heel snel of zelfs doorlopend feedback. ‘Je schakelt een vijand uit? Boem: je krijgt meteen een wapen en gaat naar het volgende level.’ Ook hier weer trekt Matthias de parallel met offline spelen: bij een potje schaken is het ook leuk om alle pionnen die je op je tegenstander veroverd hebt naast het bord te zien liggen.
Gamen is… leren
Door te gamen kan je trouwens heel wat vaardigheden leren of aanscherpen. In de eerste plaats steken kinderen er heel wat Engels van op. ‘Ze leren ook probleemoplossend denken, en puzzels oplossen.’ Ook het reactievermogen en de oog-handcoördinatie gaan er dankzij veel spelletjes op vooruit.
So far, so good. Maar je moet als ouder wel waakzaam zijn, en grenzen stellen. Want het leuke en leerrijke tijdverdrijf kan ook ontsporen, en iemand helemaal in de ban houden.
LEES OOK > Verslaafd aan gamen: ‘Ik heb veel in de virtuele wereld geleefd en nauwelijks in de echte’
Gamen kan verslavend zijn
Een duidelijk alarmsignaal van een gameverslaving is dat ze het gamen echt nodig beginnen te hebben om zich goed te voelen. ‘Dat ze niet meer zonder hun potje Fortnite per dag kunnen. En dat ze er op school al naar uit zitten te kijken om zo snel mogelijk naar huis te gaan om te kunnen spelen, en al de rest daarvoor laten vallen’, zegt Matthias.
‘Zeker als ze wat ouder beginnen te worden, pakweg 14 tot 17 jaar, en je voelt dat ze misschien slecht in hun vel zitten, dan kan het gamen een soort van vlucht worden van de werkelijkheid. Dat was bij mij vroeger ook het geval’, vertelt Matthias. ‘Mijn leeftijdsgenoten begonnen uit te gaan, maar ik vond dat helemaal niet leuk. Al dat volk, luide muziek, veel prikkels — voor mij was dat heel stresserend.’ Dus stortte hij zich thuis op het gamen.
‘We denken soms: wat was mijn tiener nu in godsnaam aan het denken? Maar vaak is het antwoord: die was niet aan het denken.’ – Matthias Dewilde, ervaringsdeskundige gameverslaving
En de games van tegenwoordig maken het je verdomd lastig om je scherm uit te zetten. ‘Die games zijn — net als social media — steeds beter en beter ontwikkeld, met mechanismen die het heel moeilijk maken om te stoppen. Sommige games, en ook apps zoals Snapchat, werken met streaks. Dat wil zeggen dat, als je zoveel dagen op rij een bepaalde actie doet, je een corresponderend cijfertje naast je naam krijgt, of je krijgt extra beloningen. Je moet dus dagelijks inloggen om een bepaalde beloning te krijgen.’
Gezond verstand gezocht
‘Zo zijn er heel veel verschillende mechanismen in die games ingebouwd die allemaal gemaakt zijn om je elke dag te laten terugkomen, en om je liefst zoveel mogelijk tijd en als het kan ook geld te laten spenderen.’
Voor volwassenen is het al moeilijk genoeg om zich daartegen te verzetten. Maar jongeren van 15-16 jaar hebben een pak minder levenservaring, en hun hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Omgaan met emoties, impulsen beheersen, tijd inschatten, langetermijndenken: dat is allemaal bijzonder moeilijk tot ongeveer je 25ste.
‘We denken soms: wat was mijn tiener nu in godsnaam aan het denken? Maar vaak is het antwoord: die was niet aan het denken. Die capaciteit is er gewoon nog niet. Ze kunnen heel moeilijk de gevolgen inschatten van hun acties.
Daarom hebben ze ons dus een klein beetje nodig als hun gezond verstand, om grenzen te stellen, en hen te helpen om goed, gezond en evenwichtig te leven — ondanks alle verleidingen die op hun pad komen.’
Tips voor ouders
Maak je je zorgen om het gamegedrag van je kind? Ga dan eens kijken bij GameChangers, of doe op hun website de online test om te zien of je te maken hebt met problematisch gamen. Ook op de website Veilig Online vinden jij en je kind heel wat informatie en tips.
Het webinar ‘Veilig Online: Autisme en gamen’ kun je opnieuw bekijken. In het webinar werden heel wat nuttige tips en adviezen aangereikt om het gamen van je kind binnen de perken te houden. Auticoach Adi Van den Brande gaat in het webinar specifiek in op de gevoeligheid voor gameverslaving van kinderen met autisme, en hoe je hen specifiek kan helpen.
LEES OOK > Autisme en gamen: ‘Voor kinderen met autisme is gamen een veilige haven’
Matthias Dewilde is ervaringsdeskundige gameverslaving, auteur van het boek ‘Game Over’ en oprichter van GameChangers, een organisatie die zich inzet tegen gameverslaving. Hij heeft al voor meer dan 40.000 leerlingen en ouders gesproken en coacht dagelijks jongeren en volwassenen naar een on- en offlineleven in balans.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 17/04/2024, laatste update op: 18/04/2024