Een grappige tiener, twee vlotte ouders, een setje smartphones en een handvol digitale gewoontes en afspraken. Tot daar de basisingrediënten van dit geweldig fijne gesprek. En nee, interviews staan niet op punten. Maar mocht dat toch zo zijn: een dikke tien voor sfeer, gezelligheid, wederzijds begrip en levenswijsheid! Een openhartig gesprek over het smartphonegebruik bij tieners… en hun ouders.
Karen (45) en Shaju (47) hebben twee dochters, Niene (12) en Flore (9). Ze zijn sinds vier jaar gescheiden, maar wonen niet ver van elkaar. Niene en Flore verblijven door de week bij hun mama, in het weekend wisselen ze af tussen mama en papa, en op woensdag zijn ze bij papa. Niene vindt die regeling best oké: ‘Al is het af en toe lastig, bijvoorbeeld als ik spullen vergeet of weer eens een boek kwijt ben.’
Zus Flore zit te spelen met een paar stokjes uit de tuin en met PLAYMOBIL. Er valt bij haar nog niet veel te vertellen over smartphones: ze heeft een oude gsm van haar oma waarop ze af en toe een spelletje speelt, maar er zit geen simkaart in.
En hoe zit het bij jou, Niene? Hoe lang heb jij je smartphone al en wat doe je ‘r zoal mee?
Niene: ‘Ik heb er een sinds vorig jaar, halfweg het zesde leerjaar heb ik hem gekregen en daar keek ik al héél lang naar uit. Eigenlijk gebruik ik mijn smartphone vooral om spelletjes te spelen en om WhatsAppberichten te sturen naar vriendinnen. Ik kijk ook graag naar filmpjes op YouTube, interieurtoestanden en dramafilmpjes vind ik tof. Mensen die raar doen, grappig toch? Ik post zelf geen filmpjes, wel af en toe wat foto’s op Instagram.’
LEES OOK > De eerste smartphone voor je kind: waar let je op?
In hun onderbroek
Karen en Shaju, hebben jullie bij de aankoop van die smartphone met Niene gepraat over de do’s-and-don’ts?
Karen: ‘Ja, we hebben het erover gehad dat ze best alleen mensen toelaat die ze écht kent. En dat er ook duistere figuren online zitten.’
Niene: ‘Ik ben daarvan op de hoogte, ik lees soms boeken over dat thema. Vamp van Caja Cazemier, bijvoorbeeld.’
Zijn jullie als ouders ongerust over wat er online kan gebeuren?
Karen: ‘Ik ben ongerust over het internet, maar ik ben gerust in Niene.’
Shaju: ‘Klopt! We hoeven Niene niet te controleren, ze pakt het heel goed aan. Als ze een nieuwe app wil installeren, bekijken we dat samen en waarschuwen we haar voor eventuele valkuilen – voor zover we daar zelf iets van kennen natuurlijk. (glimlacht)’
Heb je via je smartphone al eens nare dingen meegemaakt, Niene?
Niene: ‘Naar? Vooral RAAR! Mensen die daar ineens in hun onderbroek staan en zo. Ik klik dat direct weg, het boeit mij niet. Maar ik ken meisjes van mijn leeftijd die wel met zulke dingen bezig zijn. Ze zitten op apps zoals Amigos en leggen dan via de webcam contact met mensen die ze totaal niet kennen.’
Hebben jullie bepaalde afspraken over schermtijd en zo?
Karen: ‘Bij mij krijgt Niene niet veel schermtijd, ze mag maar een half uur per dag op haar smartphone. Maar op school mogen ze ‘r vaak op, en daarnaast mag ze hier natuurlijk ook tv-kijken. Niene zit nooit stiekem in een hoekje op haar gsm en ik mag altijd met haar meekijken. Daarom heb ik er zoveel vertrouwen in dat ze niets fouts doet.’
LEES OOK > Help, hoe maak je afspraken over schermtijd?
En je moet geen keukenwekker gebruiken om te signaleren dat het halfuurtje om is?
Niene: ‘(lacht) Toch wel!’
Karen: ‘Inderdaad, soms wel. Als ik zeg dat haar tijd om is, zal ze misschien eens zuchten en blazen, maar ze legt hem toch meteen weg. Af en toe reageert ze met: “Wat moet ik dan doen? Er is hier niks!” En ja, dan is het aan mij om haar te tonen dat er ook een wereld bestaat naast de gsm.’
Shaju: ‘Ik heb rond schermtijd geen strikte afspraken gemaakt met Niene en Flore. Ze zijn vooral in het weekend bij mij en ze kijken dan al eens vaker naar series op de pc.
Ik merk ook dat Niene voor zichzelf grenzen trekt. Zo heeft ze bijvoorbeeld een WhatsAppgroep met de klas, maar ze leest vaak niet alle berichten omdat het gewoon te veel wordt. Dat vind ik op zich al een geruststelling: ze voelt wanneer de limiet bereikt is.’
Niene: ‘Pfff, ik denk dat iedereen die reflex heeft na driehonderd berichten die nergens over gaan…’
Vind je het moeilijk dat je mama en papa het elk op hun eigen manier aanpakken?
Niene: ‘Niet echt. Het loopt al een hele tijd zo, voor mij is alles duidelijk.’
Shaju: ‘Dankzij haar smartphone kan ze ons tussendoor iets sturen, en als gescheiden ouder apprecieer ik dat natuurlijk enorm – anders kan een week lang duren. Het geeft Niene ook de mogelijkheid om haar hart te luchten als er bij mama of papa eens een moeilijk moment is.’
LEES OOK > Pubers opvoeden als gescheiden ouder
Pingpong, darts & leestekens
Zijn er in de vakantie andere afspraken?
Shaju: ‘Toen mijn vriendin en ik deze zomer tien dagen op reis gingen, was er een duidelijke afspraak: niemand van de vier kinderen mocht een schermpje meenemen.’
Karen: ‘Ik snap dat dat een bittere pil was voor Niene. Ze kwam net terug van twee weken scoutskamp, waar gsm’s ook verboden waren. En dan nog eens veertien dagen erbovenop… ‘
Shaju: ‘We hadden ‘r zelf ook wat schrik voor, maar waren vooral benieuwd wat het zou geven. En kijk, ze hebben niet gepiept en hebben zich héél goed geamuseerd!’
Niene: ‘Mja, omdat er een zwembad was… ‘
Shaju: ‘Zowel voor ons als voor jullie was het een verrassing hoeveel ándere bezigheden jullie ontdekten en hoe leuk dat was: zwemmen, pingpong, darts… Maar toen we thuiskwamen, kon de bagage niet snel genoeg uitgeladen zijn en zat iedereen binnen de twee minuten voor een scherm! (lacht)’
En had je veel gemist, Niene?
Niene: ‘Toch wel. Ik vond het vooral lastig dat ik geen foto’s kon nemen en dat ik niet kon zien wat mijn vriendinnen intussen meemaakten. ’s Ochtends kon ik ook niets sturen naar mama terwijl ik dat anders elke dag doe.’
Begreep je ergens toch waarom je papa voor een vakantie zonder schermpjes koos?
Niene: ‘Nee.’
Shaju: ‘(knipoogt) Ik besef heel goed dat het een regelrechte foltering was, maar je hebt het overleefd.’
Niene: ‘Het heeft me anders wel bloed zweet en tranen gekost!’
Karen: ‘De andere kinderen die mee op vakantie waren, zijn allemaal jonger en zitten nog in de lagere school. Eens je naar het middelbaar gaat, wordt dat contact met leeftijdgenoten ontzettend belangrijk, dus ik snap dat het voor Niene op sociaal vlak moeilijker was.’
Had je je vriendinnen verwittigd dat je voor een tijdje van de aardbol zou verdwijnen?
Niene: ‘Ja, ik heb in de klasgroep gezet: “yow, ik verdwijn voor tien dagen” (tegen Karen) Zonder punt en zonder hoofdletter!
Karen: ‘(oogrolt) Ah ja, zo moet dat volgens jullie.’
Niene: ‘Mama vindt dat ik MINSTENS een punt moet zetten na een zin.’
Karen: ‘Als je die berichten van Niene en haar leeftijdgenoten ziet: geen leestekens, geen volledige woorden… Ik weet dat het nu eenmaal hun manier van chatten is, maar ik zie het nog altijd als mijn plicht om daar iets over te zeggen. (gelach) Ook al levert mijn gezaag niets op, ik blijf volhouden: “da” is niet hetzelfde als “dat”.
LEES OOK > Column Jeroen: 24 uur zonder smartphone door het leven
Karen, je weet toch dat een punt in een sms vaak agressief overkomt, hé?
Niene: ‘Voilà, daarom gebruik ik dus geen punten!’
Smartphonesmurf
Nu we meer weten over het smartphonegebruik bij tieners, is het misschien een goed idee om het ook eens te hebben over het smartphonegebruik van de ouders?
Niene: ‘Aha! Nu wordt het interessant! Over mama kunnen we kort zijn: zij zit niet zo veel op haar smartphone én ze houdt zich ook aan de afspraken. Ze zal tijdens het eten bijvoorbeeld nooit naar haar gsm kijken.’
Karen: ‘Goh, als ik eerlijk ben: soms durf ik aan tafel wel eens piepen als ik hoor dat er een berichtje binnenkomt.’
Niene: ‘Bij jou valt het mee, maar bij papa… Die is soms echt gehypnotiseerd door zijn gsm. Als hij in de auto op ons zit te wachten en ineens een paar berichten krijgt, is hij voor een kwartier weg van de wereld. Dan kan ik zeggen wat ik wil: “Ah ja, de smurfen zijn bij ons op school langsgekomen!” Papa antwoordt dan gewoon: “Uhu…” – “En ook Maya De Bij!” – “Uhu.” En als hij dan klaar is met tikken: “Zei jij iets?”(hilariteit)
We hebben bij papa een papier waarop we streepjes zetten wanneer iemand tijdens het eten op de gsm zit. Als papa drie streepjes heeft, mogen we een kwartier langer opblijven. Staan er bij ons drie streepjes, dan moeten we een kwartier vroeger naar bed. Meestal mogen we dus langer opblijven.’
Shaju: ‘Ik moet toegeven dat mijn dochters er vaak beter kunnen van afblijven dan ik. En jawel, mijn smartphonegebruik gaat er soms helemaal over. Ik ben voortdurend van alles en nog wat aan het checken: Twitter, sporten nieuwssites, de WhatsAppgroepen waar ik in zit… Ik weet dat ik het beter moet doseren en alleen op vaste tijdstippen die dingen mag lezen, maar ik kan het blijkbaar niet laten.’
LEES OOK > Smartphoneverslaving? 8 tips om minder op je scherm te kijken
Probeer je jezelf soms grenzen of schermtijd op te leggen?
Shaju: ‘Ik heb sowieso alle meldingen uitgezet, maar om de zoveel tijd heb ik dat ding toch weer vast…’
Dus ook voor jou was die smartphoneloze vakantie waarschijnlijk niet simpel?
Shaju: ‘In tegenstelling tot de kinderen hadden de volwassenen hun toestel wel mee, maar wij hadden dat nu eenmaal nodig voor bepaalde dingen.’
Niene: ‘Oké, dat begrijp ik. Maar jullie gebruikten hem zéker niet alleen om dingen uit te zoeken. Jullie zaten echt héél vaak op de smartphone! En da’s dan het verschil hé, wij kunnen niet zeggen: “Hela, blijf eens van je gsm!” Dat zij dat wel kunnen, vind ik af en toe nogal frustrerend.’
Shaju: ‘Ik begrijp je, Niene. In mijn perceptie heb ik mijn gsm op vakantie veel minder gebruikt dan normaal, maar ik snap dat het bij jullie anders overkwam.’
Niene: ‘Tssss, om dan nog maar te zwijgen over al de keren dat ik het waarschijnlijk niet gezien heb! (gelach)’
Karen: ‘Ik zit eigenlijk nooit voor mijn plezier op mijn smartphone. WhatsApp gebruik ik om te communiceren met mijn familie en mijn partner, maar voor de rest ben ik zo iemand die met de vaste telefoon moet bellen om te horen waar haar smartphone ligt. Mijn laptop doe ik alleen open als ik echt iets moet opzoeken. Voor een scherm zitten is voor mij simpelweg geen ontspanning, al check ik wel af en toe de nieuwssites.’
Niene: ‘En Facebook, de “oude mensen”-app!’
Karen: ‘(lacht) Volgens Niene krijg je elke keer je Facebook opent, er een grijs haar bij!’
Shaju: ‘Aha, nu weet ik hoe ik aan mijn haarkleur kom!’
Karen: ‘Hoewel ik zelf geen Instagram heb, snap ik perfect dat die apps heel belangrijk zijn voor Niene. Ze maken nu eenmaal een groot deel uit van de leefwereld van jongeren. Het is hun manier om te communiceren met elkaar en da’s oké. Net zoals ik het oké vind om haar te vragen om die smartphone even opzij te leggen.’
LEES OOK > Smartphone op vakantie: 6 tips om offline te gaan
Wat delen jullie online over je kroost?
Karen: ‘Ik zal wel eens een foto van Niene en Flore naar de familie sturen of op Facebook zetten, maar nooit een beeld waarop ze bijvoorbeeld hun badpak aanhebben. Ik probeer Niene en Flore bewust te maken van zulke dingen, want ook dat hoort bij de opvoeding: je kinderen meegeven dat een lollige zwembadfoto totaal anders bekeken kan worden in een online omgeving. Misschien trap ik nogal snel op de rem, maar ik vind dat toch nodig.’
Shaju: ‘Tot een paar jaar terug stond ik daar minder bij stil. Ik zie dat aan de herinneringen die ik krijg op Facebook: ik postte vroeger duidelijk veel meer foto’s. Bepaalde beelden van tien jaar geleden zou ik vandaag niet meer online zetten. Een leuke groepsfoto zal ik nog wel delen, maar het blijft tegenwoordig al bij al beperkt.’
Foto’s: Kristof Ghyselinck
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 20/11/2022, laatste update op: 10/01/2023Tags: sociale media